بخشی از مقاله
چکیده
بهدنبال انتشار راهنماي تالین پیرامون حقوق بینالملل قابل اعمال بر جنگافزارهاي سایبري در مارس 2013، که به درخواست و سفارش ناتو انجام گرفته بود، تفکر اغلب حقوقدانان فضاي سایبري که در حیطه جنگ سایبري قلمفرسایی مینمایند، معطوف به این گردید که بهدنبال تقنین قواعدي بینالمللی درباره این نوع جنگ، آیا مفهوم توسلبهزور در این فضا نیز به همان شکل که در بند 4 ماده 2 منشور سازمان ملل است شکل خواهد گرفت یا نه؟ از سویی باید این نکته را مد نظر قرار داد که در رویه و قوانین بینالمللی مسایلی همچون تحریمهاي اقتصادي بهعنوان توسلبهزور مطرح نگردیدهاند؛ در واقع سازمان ملل متحد با یک دید محتاطگرایانه با این موضوع برخورد نموده و مسئله توسلبهزور را تفسیر مضیق کرده است.
حال اگر درباره موضوع جنگ سایبري، توسلبهزور مشمول مقررات منشور سازمان ملل دانسته شود باید توجه داشت که استثنائاتی همچون دفاعمشروع و دفاعجمعی در این عرصه مجري خواهد بود یا نه؟ مقاله حاضر میکوشد تا با تحلیل مسئله توسلبهزور در جنگ سایبري ظرفیتها و چالشهاي احتمالی تعمیم بند 4 ماده 2 منشور سازمان ملل را به این نوع جنگ بررسی نموده و مشخص نماید که چنین تقنینی درباره جنگ سایبري، زمینهساز صلح سایبري خواهد بود یا تداعیکننده نابسامانیهاي نوین.
مقدمه
امروزه هر دولتی میتواند با انگیزههاي مختلفی و بدون در نظر گرفتن هنجارهاي بینالمللی، به انجام توسلبهزور در فضاي سایبري اقدام نماید و این خود به وجودآورنده اقدامات تلافیجویانه خواهد بود. حال مسئله این است که این استفاده غیرقانونی از زور یا تهدید به آن نقض قوانین بینالمللی محسوب میشود یا نه؟ بهمنظور ارائه تعریفی از توسلبهزور در فضاي سایبر باید جامعهی بینالمللی به اجماعی برسد، که تاکنون حاصل نگردیده است. در معناي چنین فعالیتهایی در سایه روشن منشور سازمان ملل متحد به طور خاص بند 4 ماده 2، باید دید که گستره این مقرره درباره منع توسلبهزور متوجه توسلبهزور در فضاي سایبر نیز میشود یا باید مقررههاي دیگري را تدوین نمود. البته باید بیان نمود که توسلبهزور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوري که بهطورکلی مغایر ارزشها و اهداف سازمان ملل باشد، ممنوع است.
درحالیکه تعریف دقیقی از آنچه به منزله توسلبهزور در فضاي سایبر است دیده نمیشود، ولی برخی از این پارامترها بهخوبی مورد قبول جامعه بینالمللی بوده است، که اهم آنها در دو مورد خلاصه میشود: نخست اینکه، هرگاه حملات سایبري در نظر گرفته شده به طور مستقیم و فیزیکی به اموال ملموس خسارت وارد آورد یا مرگ انسانی را دلیل گردد، استفاده از زور بوده و نمیتوان تردیدي در شمول مقررات منشور سازمان ملل در آن به خود راه داد و دیگري آنکه حملات سایبري که فقط بهوجودآورنده خسارات اقتصادي باشند از این قضیه مستثنی خواهند بود.
این سامانه میتواند یک شبکه مخابراتی، چندین کامپیوتر مرتبط به شبکههاي بینالمللی به هم مرتبط هستند. - باستانی، - 56 :1383 هم و متصل به شبکه مخابراتی و همچنین برنامههاي استفاده شده در آنها باشد که برخلاف دیپلماسی، نیروي نظامی و جنگ اقتصادي در این عرصه موضوع اصلی »که همانا مسئله کشورها و وجود آنها براي تخاصم بینالمللی است« به چالش کشیده میشود. در واقع فضاي سایبر این امکان را براي سوژههاي غیردولتی نظام بینالمللی، سازمانهاي تجاري و حتی افراد فراهم میکند که وسایل و انگیزه براي فعالیت جنگطلبانه را کسب کنند - Conrnish, 2010: - 32 و همین مسئله موجب شده است که در سطح بینالمللی نیز جهان شاهد چندین جنگ سایبري بوده است که بعضی از آنها از این قرارند:
1. دهه 1980 میلادي حمله آمریکا به کره شمالی
2. سال 1995 حمله هکرهاي روسی به سیتی بانک آمریکا
3. سال 1999 حمله آمریکا به یوگسلاوي
4. سال 1999 حمله آمریکا به شبکههاي کامپیوتري صرب
5. سال 2000حمله هنگ کنگ به چین
6. سال 2001 حمله آمریکا به چین
7. سال 2001 آمریکا و روسیه
8. سال 2007 روسیه و گرجستان همزمان با ماجراي اوستیاي جنوبی
9. سال 2010 حمله ویروس استاکسنت به تأسیسات نطنز - مرکز پدافند غیرعامل فاوا، - 55 :1388 از فحواي آنچه که بیان گردید پیداست که جنگ سایبري یکی از خطرناكترین نوع جنگ و درگیري میباشد. ویژگی و اهمیت ویژه این جنگ سبب گردیده است که کشورهایی همچون روسیه، ایالات متحده آمریکا و چین این نوع جنگ را مهمتر از جنگ خطرناکی همچون نبرد هستهاي قلمداد کنند که صد البته یکی از علل اصلی آن فراگیري و سهلالوصولی این جنگ میباشد شاید اگر متوجه ادعاي مشاور عالی امنیت ضد تروریسم پیشین ایالات متحده شده باشیم که عقیده داشت این نوع جنگ میتواند در عرض 15 دقیقه براي ایالات متحده بسیار مرگبار و مخرب باشد به اهمیت موضوع پی خواهیم برد. - پورقهرمانی و صابرنژاد، - 39 :1392 چرا که این جنگ توانایی بالقوه این را دارد که به وجودآورنده یک موقعیت آنارشیسم بینالمللی باشد.
