بخشی از مقاله
چکیده:
نام بدنه آبی که شبه جزیره عربستان را از ایران جدا می سازد، از دهه 1960 توسط برخی کشورهاي عرب مورد مباحثه قرار گرفته است. این خلیج که در پی سرزمین پارس - ایران - قرار دارد، از لحاظ تاریخی خلیج فارس نامیده می شود .اما، به دلیل وجود رقابت میان پارسیان و اعراب، همراه با پیدایش پان-عربیسم و ملی گرایی عربی، در برخی کشورهاي عرب، بطور برجسته از نام خلیج عرب استفاده می کنند
هدف از انجام این پژوهش ارائه راهبردهایی استراتژیکی جهت حفظ نام خلیج فارس است که حفظ این نام تاثیر بسیار زیادبر شرایط سیاسی، اقتصادي، امنیتی در کشور دارد روش پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد که جهت دست یابی به اهداف پژوهش از مطالعات اسنادي و کتابخانه اي استفاده شده است.پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن مروري اجمالی بر پیشینه نام خلیج فارس در درازاي تاریخ به بررسی علل و عوامل جعل نام خلیج فارس و ارئه راهکاراها استراتژیکی جهت حفظ نام خلیج فارس بپردازد.
مقدمه:
نامهاي هاي جغرافیایی بخشی از تاریخ، جغرافیا، اساطیر، فرهنگ و آداب و رسوم یک ملت و به عبارت دیگر شناسنامه کشورها و ملتها هستند و حراست از آنها همچون نگهداري از اشیاء باستانی بعنوان ذخایر و میراث غیر ملموس بشري ضروري است نام خلیج فارس از جمله نام هایی است که از روزگارن کهن تا امروز در تمام آثار و کتب تاریخی، جغرافیایی و دائرة المعارف هاي بزرگ و اطلس هاي معتبر جهان بر پهنه آبی واقع در جنوب ایران از دهانه اروند رود تا تنگه هرمز نهاده شده است
از آنجایی که نام هاي جغرافیایی نقش اصلی را در هویت بخشیدن به مکانها ایفا می نمایند، همواره مورد توجه سیاستمداران، پژوهشگران و سایر اقشار مردم می باشند. خلیج فارس، دریایی نیمه بسته این دریا از طریق تنگه هرمز به اقیانوس هند راه دارد و در منطقه گرمسیري و خشک جاي گرفته است.[2] خلیج فارس، نخستین دریایی است که انسان توانسته به دریانوردي در آن بپردازد و ایرانیان، اولین مردمانی بودند که از این آبراه استفاده کرده و امنیت آن را حفظ نمودندخلیج فارس دریایی است با ژرفاي کم از آبهاي گرم وشور به وسعت 232850کیلومتر مربع درجنوب ایران که طول آن در دهانه اروند رود تا تنگه هرمز قریب به 805 کیلو مترو عرض آن باتفاوت بین 56تا280کیلو متر مربع می باشدخداکثر ارتفاع خلیج فارس 180 مترو حداقل 30متر که تمام ضلع شمالی آن را سواحل ایران در برگرفته است.
نویسندگان زیادي از مناطق جغرافیایی مختلفی همچون اسپانیا،مراکش ، مصرگرفته تا فلسطین، سوریه و عراق و از شهرهاي ایران کنونی تا افغانستان و آسیاي صغیرهمواره کسانی بوده اند که خلیج فارس را در غالب نامهاي بحر فارس 345بار - - البحر الفارسی - - 27بار - - الخلیج الفارس - - 19بار و خلیج فارس 10بار به کار گرفته شده است گستره تاریخی آثار فوق از قرن سوم تا سیزدهم هجري یعنی نزدیک ده قرن است رواج نام خلیج فارس در بین جغرافیا دانان به حدي است که یاقوت حموي ، در هشت قرن پیش، در فرهنگ نامه خود مدخلی را به عنوان - - بحر فارس - - به این دریا اختصاص داده است وبه بیان ویژگی هاي آن پرداخته است
اما اصطلاح خلیج عربی براي نخستین بار در دوره تحت قیومیت شیخ نشین هاي خلیج فارس توسط کارگزاران انگلیسی و به طور ویژه از طرف یکی از نمایندگاه سیاسی انگلیس مقیم خلیج فارس به کار رفت کشورهاي عربی سالیانه مبالغ هنگفتی در اختیار اساتید و مراکز تحقیقاتی دانشگا ههاي غربی قرار می دهند تا آ نها نیز در مقابل با نوشتن کتاب یا مقاله، حقوق ایران را نسبت به آ بها و سرزمی نهایش تضییعف کنند بعضی از کشورهاي عرب از اصرار در به کار بردن این نام ساختگی دست برنمی داشتند و حتی اعتبار هنگفتی از درآمدهاي کلان نفتی در اختیار بعضی مأموران سیاسی آ نها در خارج گذاشته شده بود تا با تطمیع مطبوعات خارجی نام جعلی را براي خلیج فارس رواج بدهند .مطبوعات معتبر خارجی با وجود همه ي این تطمیع ها حاضر نشدند اصطلاح مجعول را به کار ببرند ولی تا این حد تسلیم، روي هاي که بنویسند فارس شدند که نام خلیج فارس را بدون واژه ي - - فارس - - بنویسندکه متأسفانه هنوز برخی از آنها ادامه می دهند
درحقیقت یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین شگردهایی که کشورهاي عربی در جعل نام خلیج فارس در این چند دهه از آن بهره برد هاند، نفوذ در منابع علمی و اطلس ها و نقشه هاست. پیشرفت هاي اقتصادي کشورهاي حاشیه خلیج فارس و اتحاد آنها در حفظ منافع مشترك و نیز استفاده از منابع مالی و اقتصادي، نیزجذب سالانه میلیو نها توریست و سرمایه گذار بین المللی و از جمله سرمایه گذاران ایرانی، فرصتی به دست داده تا این کشورها راحت تر بتوانند اهداف سیاسی خود را دنبال کنند.
درحالی که تحریف نام خلیج فارس از سوى مراکز مختلف بویژه کشورهاى عربی ادامه دارد و حتی اخیراً این موضوع به مبادلات اقتصادى تولیدکنندگان ایرانی و شرکت هاى عربی نیز کشیده شده، هنوز اقدام منسجم و راهبردي از سوى مقامات ایرانی در جهت حفظ نام و هویت خلیج فارس صورت نگرفته است، در واقع اگر تا دیروز نام این آبراه از سوى مقامات عربی و برخی از شرکت ها تحریف و جعل می شد امروزه فروشندگان عربی خواستار حذف خلیج فارس و تغییر آن به نام هاى مجهولی چون خلیج عربی هستند که باید تلاش هاي اساسی براي براي جلوگیري تغییر نام خلیج فارس و حفظ و صلابت این نام صورت گیرد باتوجه به این مهم در این پژوهش به ارائه راهبردهایی جهت حفظ نام خلیج فارس پرداخته می شود و ضمن بررسی دلایل و عوامل موثر در این زمینه به ارائه راهبردهایی جهت حفظ نام خلیج فارس در عرصه ملی و بین المللی می پردازیم .
ریشه یابی جعل نام خلیج فارس:
خلیج فارس از بدو تاریخ در کنار شبه جزیره عربستان و دریاي هند چون نگینی در منطقه خاورمیانه درخشیده و با نور خود چشم جهانیان را به سوي خود خیره ساخته است این نام پر آوازه در طول زمان به وسیله سیاحان، مورخان، جغرافیدانان و کشورگشایان زبان به زبان گشته و همه وهمه از آن تحت نام دریاي پارس، بحر فارس، الخلیج فارسی، پرس و ... یاد کرده اند و در کنار پایداري وصلابت آن روزگار گذرانده اند . بر اطلس هاي مهم جهان و نقشه ها و نوشته هاي دانشمندان ایران، عرب و یونانی و اروپایی نام دریاي پارس یا خلیج فارس نقش بسته است که این اسناد بیانگر عزت و اقتدار و استحکام خلیج فارس است پر واضح است که خلیج فارس در گذر زمان هر از گاهی مورد تهدید و ناسازگاري دشمنان واقع گردیده است
یکی از این تهدیدات دست درازي به نام خلیج فارس است و تلاش جهت تغییر نام این خلیج می باشد به عبارتی هیچ کنش تاریخی حتم به یقین در یک مدت زمان بسیار کوتاه زاییده نمیگردد. مسالهي حذف نام فارس و اضافه نمودن نام مجعول عرب به روي آبگیر پارس، از این قائدهي کلی مستثنی نمیباشد که در اینجا به ریشه یابی علل جعل نام خلیج فارس می پردازیم.
