بخشی از مقاله
چکیده
دانش صنعت آب کشور، مجموعه ای از تجربیات و مهارت های کاری مدیران، مهندسان، استادکارها و نیروهای عملیاتی خبره است که در پروژه ها و فرآیندهای کاری این صنعت بدست آمده است. برای نگهداری و به اشتراک گذاری این سرمایههای ارزشمند وجود یک ساختار مستقل دانشی ضروری است. از آنجا که در صنعت آب کشور بیشترین تولید دانش در حوزه مدیریت منابع ایران و شرکتهای آب منطقه ای وجود دارد و این سازمان ها نیاز به استفاده، تسهیم، اشتراک و نگهداری دانش تولیدی خود دارند، ضرورت وجود یک ساختار مدیریت دانش و استراتژی دانش محور میتواند بیش از پیش حس گردد. برای اطمینان از پیادهسازی موفق مدیریت دانش، مسألهای مهم قبل از اجرا، چگونگی ارزیابی و انتخاب استراتژی آینده پژوهانه مدیریت دانش مناسب است. انتخاب یک استراتژی درست مدیریت دانش یک مسألهی تصمیمگیری چند معیاره میباشد که نیاز به ملاحظه تعدادی عوامل پیچیده دارد. در این مقاله ضمن اشاره ای به درخت دانش، استراتژی دانشبنیان و ساختار پیشنهادی مدیریت دانش آب منطقه ای خراسان رضوی مورد بررسی قرار میگیرد.
سازمانی که به خوبی 5 فرآیند - خلق، کسب، ذخیرهسازی، به اشتراک گذاری و استفاده - - شکل - 1 را مدیریت میکند، سازمانی دانشی یا دانش محور است. درچنین سازمانی، ارزش پرسنل سازمان دیگر به نظم وانضباط کاری یا موارد مشابه نیست، بلکه به توانایی آنها درانجام فعالیتهای دانشی است. به این نوع پرسنل، عنوان کلی دانشور یا دانشکار، اطلاق میشود.[1]
مقدمه
دانپورت و پراساک معتقدند که مدیریت دانش عبارت است از بهرهبرداری وتوسعه سرمایههای دانشی سازمان درجهت تحقق اهداف سازمان، دانشی که مدیریت میشود شامل هر دو نوع دانش ضمنی و دانش صریح میباشد.مایک بورک براین عقیده است که مدیریت دانش کمک میکند که اطلاعات مناسب در زمان مناسب برای تصمیمگیریهای درست دراختیارافراد مناسب قرار بگیرد. تعریف جامع مدیریت دانش عبارتست از: فرآیند کشف، کسب، توسعه و ایجاد، تسهیم، نگهداری، ارزیابی و به کارگیری دانش مناسب، در زمان مناسب، به وسیلهی فرد مناسب در راستای اهداف سازمان.[2]
شکل - 1 چرخه تجربه در یک سازمان پروژه محور
در راستای ساماندهی دانش های تولیدی فرآیندها و معاونت های شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی و لزوم ثبت، مستندسازی و نگهداری آنها به منظور نشر، توسعه و استفاده مجددشان "پروژه مدیریت دانش" جهت استقرار و نهادینه شدن سیستم مدیریت دانش با همفکری کارکنان و مدیران و مشاور پروژه در زمستان سال 91 شروع شد. شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی یکی از سازمان های شرکت مدیریت منابع آب ایران است. عدم وجود سیستم مدیریت دانش در این سازمان، با توجه به میانگین سن بالای مدیران و کارکنان و خطر از دست دادن نیروهای دانشی این شرکت، از این جهت حایز اهمیت است که وقوع مجدد اشتباهات پرسنل - بدلیل عدم وجود حافظه سازمانی - می تواند مشکلات زیادی در مدیریت منابع آب شهری و کشاورزی بهوجود آورد. در این پروژه سیستمی طراحی و اجرا شده است که می تواند از دانش ها و تجربیات پرسنل محافظت کرده تا آیندگان بتوانند از آنها استفاده کنند.
درخت دانش
درخت دانش ابزار مناسبی برای شناسائی و طبقه بندی دانش ها ی سازمان می باشد. برای اینکه دانش های تولیدی توسط دانشکاران سازمان را بهخوبی ذخیره و بازیابی کنیم بهتر است از یک ساختار درختی استفاده کنیم. به این ساختار درختی، درخت دانش می گویند. این درخت فیلدها و حوزه های دانشی سازمان را نشان می دهد. درخت دانش با چارت سازمانی متفاوت است ولی همپوشانی هایی با چارت سازمانی دارد و ماهیت آن تفاوت هایی با چارت سازمانی دارد. در چارت سازمانی وظایف کاری و پست های سازمانی را قرار می دهند ولی در شاخه های درخت دانش، دانش های سازمانی، فیلدها و حوزه های دانشی را قرار می دهند.6]،[5 تعریف درخت دانش و اصلاح و تغییرات آن از وظیفه های واحد مدیریت دانش میباشد. تعریف و انتخاب شاخه ها و زیر شاخه های دانشی درخت دانش می تواند به مدیریت بهتر دانش های سازمانی کمک شایانی کند. البته پس از استقرار سیستم مدیریت دانش و قرار گرفتن دانش ها در شاخه ها با شناسائی شاخه ها و یا زیر شاخه های خالی و کم استفاده تر می توان آن ها را حذف کرد. البته در شاخه های پربار تر و پرکاربردتر باید زیر شاخه ها را برای طبقه بندی بهتر تا سطوح بیشتر ادامه داد. وظیفه نهایی تصویب درخت دانش بهعهده مدیر ارشد دانش است. برای تولید درخت دانش جلساتی با واحدها و معاونت های کاری و عملیاتی شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی گذاشته شده است و به درخت اولیه زیر رسیده ایم - شکل . - 2 به مرور زمان با شناسائی و کشف دانش ها و حوزه های دانشی جدید دانشکاران و خبرگان می توانند پیشنهاد تغییر و اصلاح درخت دانش را ارائه کنند.[7]
شکل - 2 شاخه های اصلی درخت دانش شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی
ساختارهای پیشنهادی استراتژی محور
در این ساختار با توجه به این نگرش که در یک تقسیم بندی انواع دانش به دو دسته -1 صریح -2 ضمنی تقسیم میشود، اما در یک تقسیم بندی دیگر نیز ما انواع دانش را می توانیم در دسته های پیشنهاد، ایده یا خلاقیت، تجربه، دانش تطبیقی، مهارت قرار دهیم. تعاریف زیر را خواهیم داشت:
- تجربه در اثر مواجه با یک مشکل و حل مشکل ایجاد می گردد.
- مهارت کاری به انجام فرآیند هایی اطلاق می گردد که شما آن را نسبت به سایر همکاران یا افراد با تجربه کمتر، بهتر انجام می دهید.
