بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش تدوین مدل معادلات ساختاری مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی در معلمین تربیتبدنی خراسان رضوی بود جامعه آماری ،کلیه معلمان تربیتبدنی - 2481 نفر - خراسان رضوی بود که با استفاده از جدول مورگان،334 نفر بعنوان نمونه بر اساس روش نمونه گیری ترکیبی بصورت طبقه ای با تخصیص متناسب ونوع تصادفی انتخاب شدند .روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بود و ابزار مورد اندازهگیری سه پرسشنامه که مربوط به ویژگیهای جمعیت شناختی و مدیریت دانش و سرمایه احتماعی بود که روایی و اعتبار به شرح ذیل است.
پرسشنامه مدیریت دانش سلمانی مقدم در سال 1391 استانداردشده است .پرسشنامه سرمایه اجتماعی ناهاپیت وگوشال نیز به رؤیت چند از اساتید مدیریت ورزشی دانشگاه آزاد و فردوسی مشهد رسید و مورد تائید قرار گرفت و اعتبار به روش آلفای کرونباخ به ترتیب ./.93 و /94 تعیین شد، جمعآوری اطلاعات به شکل میدانی انجام شد و در بخش آزمون از توزیع های فراوانی و محاسبه شاخصهای پراکندگی میانگین، انحراف استاندارد وآزمونهای نرمالیه و آمار استنباطی مناسب نظیر تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل معادلات ساختاری با استفاده از نرمافزار لیزرل و دربرخی از داده ها از نرمافزار اس پی سس استفاده شد.
بر اساس مدل معادلات ساختاری،اجرای مدیریت دانش با میزان سرمایه اجتماعی در میان معلمین تربیتبدنی خراسان رضوی ضریب مسیر به میزان - ./67 - وجود دارد که مقداری مثبت و نشان دهنده تائید مدل است.بهطورکلی نتایج نشان میدهد که مدیریت دانش بر سرمایه اجتماعی تأثیرگذار و دارای نقش مثبت است .
درنهایت می توان گفت مدیریت دانش در شکل گیری سرمایه اجتماعی تاثیر دارد ودر گسترش وتوسعه سرمایه اجتماعی موثر بوده وباید نسبت به آن توجه خاص شود.
مقدمه
در سالهای اخیر به موجب ظهور مرحله جدیدی از نظام اقتصاد جهانی با عنوان " اقتصاد دانشمدار" دانش سازمانی بهتدریج به عنوان منبع اصلی اقتصاد شناختهشده و موفقیت هر سازمان بیش از آنکه به ارزش منابع فیزیکی، سرمایه و داراییهای ملموس و عینی آن وابسته باشد، به سرمایه فکری سازمان بستگی دارد
مدیریت دانش چیز جدیدی نیست . درواقع،از صدها سال قبل که مالکان شرکتهای فامیلی و یا پیشه وران زبده تجارت حرفهای خود رابهطور کامل و دقیق به فرزندان و شاگردان خویش انتقال میدادهاند، مدیریت دانش وجود داشته است.اما، تا سال 1990 که مدیران عالی سازمانها شروع به بحث درباره مدیریت دانش کردند چیزی به این نام وجود نداشت. به همان اندازه که زیربناهای اقتصاد صنعتی از حالت وابستگی به منابع طبیعی به سمت وابستگی به سرمایههای فکری تغییر حالت پیدا میکرد، مدیران نیز ناگزیر از آن بودهاند تا به بررسی دانش زیربنایی کسب وکارشان چگونگی استفاده از آن بپردازند.
درست در همین زمان ، افزایش شبکههای کامپیوتری امکان طبقهبندی ، ذخیرهسازی و استفاده برابر افراد از انواع مهم دانش را بهگونهای آسانتر و ارزانتر از گذشته امکانپذیر ساخت
تئوریسینهای متعددی در تکامل مدیریت دانش سهیم بوده اند از معروفترین آنان پیتر دراکر ، پیتر استراسمن ، و پیتر سنگه هستند
حسین،لوکاس وعلی عصرحاضرراعصردانشورزان نامیده اندومی نویسند » مدیریت دانش ابتکار تازه برای تبدیل الگوی نظام های اطلاعاتی از رویکرد پردازش شده ارائه اطلاعات به رویکرد گردآوری استفاده از دانش درسازمانهاست که از بهکارگیری تخصص ومهارت انباشته درذهن و زوایای پنهان افراد تا تبدیل آنها به منابع مکتوب و مدرن را شامل است.
«موگ - 1999 - مدیرت دانش را تلاشی برای آشکار نمودن دارایی پنهان در ذهن اعضا و تبدیل این دارایی به یک دارایی سازمانی تا همه کارکنان سازمان به این دارایی دسترسی داشته باشند
زرگر،مدیریت دانش را تحت کنترل درآوردن تجربه و دانش فردی کارشناسان و مدیران سازمان و انتشار بهموقع آن تجربیات بین افراد سازمان و آنهایی که برای انجام کارها به آن تجربیات و دانش نیاز دارند، میداند
سرمایه اجتماعی، مفهومی است که از مدتها قبل مطرح بوده، اما در دو دهه اخیر بیش از گذشته، موردتوجه متخصصان مختلف در رشتههای گوناگون مانند جامعهشناسی، اقتصاد، سیاست، برنامهریزی شهری ... قرارگرفته و از دیدگاههای مختلف به تعریف آن پرداختهشده است.
هانیفان - 1920 - « اعلام داشته است که منظور از سرمایه اجتماعی، ام.ال و مستغلات پولی یا فردی نیست، بلکه منظور آن چیزهای محسوسی است که در زندگی روزمره بسیار استفاده میشوند؛ مثل حسن نیت، معاشرات، همفکری، دادوستد اجتماعی در میان افراد و خانوادههایی که یک واحد اجتماعی را میسازند. بهطورکلی، با توجه به اینکه در این پژوهش سرمایه اجتماعی در معلمان تربیتبدنی مدنظر است و چون آموزش پرورش بهعنوان یک سازمان، بزرگ هست، تعریف » ناهاپیت .گوشال - 1998 - « از سرمایه اجتماعی بهعنوان تعریف موردنظر در این پژوهش مورداستفاده قرارگرفته است. » ناهاپیت و گوشال« سرمایه اجتماعی را یکی از قابلیتها و دارایی های مهم سازمان میدانند که میتواند به سازمانها در خلق و تسهیم دانش بسیار کمک کرده و برای آنها در مقایسه با سازمانهای دیگر مزیت سازمانی پایدار ایجاد کند.
از دیدگاه آن ها، سرمایه اجتماعی جمع منابع بالفعل و بالقوه موجود در درون شبکه روابط یک فرد یا یک واحد. اجتماعی است که از طریق آن شبکه قابلدسترس است و از آن ناشی میشود. آنها با رویکرد سازمانی ، ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی را در سهطبقه جای میدهند: سرمایه شناختی، رابطهای و ساختاری » ناهاپیت و گوشال« ، سرمایه اجتماعی را از دیدگاه سازمانی تعریف میکنند. از دیدگاه آنها ، سرمایه اجتماعی جمع منابع بالفعل و بالقوه موجود در درون ، قابلدسترس و ناشی شده از شبکه روابط یک فرد یا یک واحد اجتماعی است. سرمایه اجتماعی یکی از قابلیتها و داراییهای مهم سازمانی است که میتواند به سازمانها در خلق و تسهیم دانش بسیار کمک کرده و برای آنها در مقایسه با سازمانهای دیگر مزیت سازمانی پایدار ایجاد کند..
زرگر - 1391 - در پایاننامه دکترای خود تحت عنوان » تأثیر سرمایه فکری و اجتماعی بر مدیریت دانش و نقش آن براثر بخشی سازمانی در سازمانهای ورزشی ایران« که جامعه آماری آن را مدیران و معاونین شاغل در سازمان وزارت ورزش و جوانان ایران و استان ها، مدیران کمیته ملی المپیک و رئیس، نائب رئیس، دبیران فدراسیونهای ورزشی ایران تشکیل میدهند. نشان داد که نتایج حاصله سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت و معناداری بر مدیریت دانش ندارد. سرمایه فکری بهصورت تأثیر مثبت و معناداری مدیریت دانش دارد.
مدیریت دانش تأثیر مثبت و معناداری براثر بخشی سازمانی دارد ، سرمایه اجتماعی بهصورت غیرمستقیم و از طریق مدیریت دانش براثر بخشی سازمان تأثیر معناداری ندارد. سرمایه فکری بهصورت غیرمستقیم و از طریق مدیریت دانش براثر بخشی سازمان تأثیر معناداری دارد. بر اساس نتایج تحقیق حاضر شناخت و آگاهی از وضعیت سرمایه فکری منجر به افزایش مدیریت دانش در سازمانهای ورزشی و درنهایت اثربخشی سازمان میشود. مسئولین باید راهبردهایی مدیریتی مناسبی را بهمنظور رسیدن به سطح بهینه این شاخصها، برنامهریزی و اجرا نمایند. هنری ، حبیب - 1390 - ، درتحقیقی تحت عنوان طراحی مدل معادلات ساختاری سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش در سازمانهای ورزشی در بررسی ارتباط سرمایه اجتماعی و فعالیت کسب دانش و بررسی ارتباط سرمایه اجتماعی و بهکارگیری دانش با استفاده از مدل معادلات ساختاری،به این نتیجه رسید که خروجی نرمافزار نشان از مناسب بودن برازش مدل ساختاری است .
به عبارت دیگر، دادههای مشاهدهشده تا میزان زیادی منطبق بر مدل مفهومی پژوهش است. بر اساس نتایج این پژوهش، بهمنظور مدیریت و توسعه مناسب دانش سازمانی در سازمانهای ورزشی موردتحقیق، فراهم آوردن جوی در سازمان مملو از اعتماد متقابل، ارتباطات اثربخش و تعاملات مناسب میان اعضا بهگونهای که تسهیلکننده تضارب ایدهها و افکار میان کارکنان، و تشویق کنند ه نوآوری در سازمان باشد، توسط مدیریت سازمان ضروری است.
محمودی توپکانلو - - 1390 در پایاننامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانههای دانشگاهی شهر مشهد که جامعه آماریان را کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی تشکیل میدهد نشان داد که وضعیت سرمایه اجتماعی در کتابخانههای دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی در سطح متوسط قرار دارد و از میان همه مؤلفههای آن، مؤلفه هنجارهای مشترک کمترین میانگین و مؤلفه هویت بیشترین میانگین را دارد. مقایسه وضعیت سرمایه اجتماعی کتابداران بر اساس متغیرهای فردی نیز نشان میدهد، میانگین سرمایه اجتماعی کتابداران مرد و همچنین کتابداران متأهل به ترتیب بیشتر از سرمایه کتابداران زن و کتابداران مجرد میباشد.
بررسی رابطه بین متغیرهای فردی » سن« و » مدرک تحصیلی« با میزان سرمایه اجتماعی نیز نشان میدهد مه بین این دو متغیر با میزان سرمایه اجتماعی رابطه معنادار وجود ندارد. همچنین آزمون اجرای مدیریت دانش همبستگی مثبت وجود دارد و در میان ابعاد سرمایه اجتماعی بعد رابطهای بیشترین ارتباط را میزان اجرای مدیریت دانش داردو همچنین یافتهها حاکی از آن است در همه ابعاد سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش کتابخانههای دانشگاه علوم پزشکی نمره میانگین بالاتری را کسب کردند.
در این راستا، آزمون فرضیه تفاوت نشان داد تنها بین ابعاد اشتراک دانش و کاربرد دانش در کتابخانههای دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تفاوت معنادار وجود دارد و در سایر ابعاد مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی اگرچه تفاوت وجود دارد ولیکن این تفاوت ازلحاظ آماری معنادار نمیباشد.گروههای بحث الکترونیکی، با ایجاد شبکه اجتماعی و تسهیل ارتباطهای افراد در قالب این نوع شبکهها، به اشتراک و توزیع و درنهایت تولید دانش جدید کمک میکنند. این گروهها می توانند به شکلگیری سرمایه اجتماعی منجر شود.
پریرخ و احمدی - 1388 - در پژوهش خود با روش پیمایشی به سنجش میزان توانمندی گروه بحث الکترونیکی علوم کتابداری و اطلاعرسانی - Lis - در تشکیل سرمایه اجتماعی پرداخته و تحلیل محتوای پیامها باهدف شناسایی نوع پیامهای ارسالشده ازنظر انواع دانش، تحلیل محتوای پیامها بر اساس زمینههای موضوعی تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی و بررسی گروه lis باهدف سنجش میزان برخورداری از ویژگیهای سرمایه اجتماعی را مدنظر قراردادند. این پژوهش تنها پژوهشی است که در داخل کشور توسط کتابداران آنهم نه در کتابخانهها بلکه در گروه بحث الکترونیک در رابطه با سرمایه اجتماعی صورت گرفته است .
نتایج به دست آمده از سنجش ویژگی های سرمایه اجتماعی در این گروه نشان داد مؤلفههای موردبررسی در بین اعضای گروه جایگاه خوبی دارد، بهطوریکه نظر بیشتر اعضای گروه نسبت به وجود و ارزش مؤلفههای سرمایه اجتماعی در lis مثبت بود گروه بحث الکترونیک توانسته است با ایجاد سرمایه اجتماعی زمینه اشتراک دانش رابین افراد عضو فراهم کند.
