مقاله تدوین عوامل ، ملاک ها ونشانگرهای ارزشیابی کیفیت مراکز رشد دانشگاهی

بخشی از مقاله

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر تدوین عوامل ،ملاک ها ونشانگرهایی می باشد که در ارزشیابی کیفیت مراکز رشد دانشگاهی به کار گرفته شود. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی صورت گرفته وابزار آن مصاحبه است.بدین ترتیب با 15 نفر از افراد خبره در زمینه ی مراکز رشد دانشگاهی و ارزشیابی مصاحبه صورت گرفت .همچنین از مقاله هایی که در تدوین شاخص های ارزشیابی مراکز رشد تلاش هایی انجام داده بودند در جهت تکمیل این پژوهش استفاده شد.داده های حاصل از مصاحبه با استفاده از روش کد گذاری باز، محوری وانتخابی،تجزیه و تحلیل شده اند.یافته های پژوهش در قالب 9عامل طبقه بندی شده است،.هر عامل شامل تعدادی ملاک می باشد که در مجموع 30 ملاک ایجاد شد و هرکدام از این ملاک ها شامل تعدادی نشانگر می باشد که در مجموع 241نشانگر استخراج شد.

-1 مقدمه

امروزه تولید دانش درکنار انتشار موفق وکاربرد موثرآن در تولید ،به یک هدف جهانی تبدیل شده وبسیاری از کشورهای دنیا به دنبال روش هایی برای انتقال دانش وفن آوری حاصل از تحقیقات دانشگاهی از طریق کانالهای کارآفرینی هستند. - چی چانگ،هوآ ،چن ویانگ4، - 2005 دانشگاه کارآفرین به عنوان یک سازمان برای انجام وظایفش بخش هایی را درون خود ایجاد کرده است از جمله :مرکز کارآفرینی ،مراکزرشد وغیره که در این میان وظایف مرکز رشد حمایت از فارغ التحصیلان و کارآفرینان جوان دانشگاهی است ،که با فناوری های نوین آشنابوده ،قدرت خلاقیت داشته واغلب بیکار می باشند. از طرفی به دلیل اهمیت وگسترش خدمات وفعالیت های مرکزرشد برای جوامع ،ارزیابی عملکرد در ادبیات دانشگاهی رشد،توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. - هورنیچ واسکوارت5 ، - 2008 اگر چه تاکنون پژوهش های زیادی در موردارزیابی عملکرد مراکز رشد انجام شده است امادر این زمینه در ایران تلاشی شایسته انجام نشده است. یکی از روش های آگاهی از وضعیت عملکردی یک سازمان وآشنایی باروندها،وجود اطلاعات ساختار یافته ومنسجم از کارکرد سازمان درقالب شاخص ها است. - مصلحی،بزرگی ومهدوی، - 1386در این مقاله به تدوین عوامل ،ملاک ها ونشانگرها ارزشیابی کیفیت مراکز رشد دانشگاهی خواهیم پرداخت.

-2 پیشینه ی ارزشیابی مراکزرشد

ایجاد وگسترش مراکز رشد کسب وکار،بحث های بی شماری درزمینه عملکرد آنها ومفید بودن آنهابه عنوان ابزاری برای تشویق ایجاد کسب وکاری جدید ومشاغل ،توسعه اقتصادی محلی ومنطقه ای وتولید ثروت فردی واجتماعی میان موافقان ومخالفان به راه انداخته است. - اشان، - 2004 تلاش های بسیاری برای ارزیابی عملکرد آنها درجهان توسط پژوهشگران ،سازمان ها وموسسات بزرگ انجام گرفته است. - آقاجانی وطالب نژاد، - 1388اولین تحقیقات درزمینه ی ارزیابی برنامه های مراکزرشد دراواخر سال 1980 توسط کامپبل وآلن6 ؛وآلن ووینبرگ - 1988 - 7 باتوجه به عواملی نظیر تعداد شغل های ایجاد شده ونرخ شکست وموفقیت کسب وکارهای مراکز رشد انجام شده است. - لالکاکا و شافر 8، - 1998 - لاکاکا، - 2000 تلاش های اولیه درزمینه ی ارزیابی مراکز رشد با توجه به عوامل هزینه وسود مربوط به مطالعه توماس لیونز در ایالت میشیگان درسال 1990 وپایان نامه ی دکتری مارک رایس درسال 1992می باشد. بیرز9درسال 1993 یک دستورالعمل جامع درمورد ارزیابی مراکز رشد با تاکید بر روی ضرورت وجود یک برنامه ارزیابی نظام مند به شکل چند معیاره ارائه کرده است.آلبرت وگاینر - 2001 - 10کارهای انجام شده مربوط به بحث ارزیابی را در 4زمینه به صورت زیر دسته بندی کردهاند.

-    تحقیقات مربوط به تدوین شاخص ها به منظور ارزیابی برنامه های مراکز رشد
-    کمی سازی اثر مراکزرشد برروی شرکت ها وافتصاد محلی
-    رتبه بندی برنامه های آتی مرکز رشد
-    ارزیابی اثربخشی برنامه های مراکزرشد
مدل میان - 1997 - برای اندازه گیری عملکرد مراکزرشد دانشگاهی شامل سه دسته متغیرمی شود:پیامدهای عملکرد،سیاست های مدیریتی واثربخشی آنها وخدمات وارزش افزوده آنها.سپس ازیک رویکرد مقایسه ای برای تحلیل ویژگی های قابل مقایسه مراکز رشد فناوری دانشگاهی ایالت متحده استفاده می کند. آرتس، ماتیسنس و واندمپت - 2007 - 11 با مطالعه ی 107 مرکز رشد اروپایی ،رابطه ی میان معیارهای پذیرش شرکت ها در مراکز رشد وعملکرد مراکزرشد - با شاخص نرخ شکست شرکت های مستقر - را بررسی کردند.آنها دریافتند تمرکز صرف بریک بعد - عامل مالی،تیم یا بازار - بانرخ های شکست بالاتر ارتباط دارد.آنها همچنین رابطه ی U شکلی میان نرخ شکست شرکت های مستقر واندازه مرکزرشد گزارش کردند.به علاوه آنها دریافتند بیانیه ی ماموریت مراکزرشد که روحیه ی کارآفرینی وحمایت از شرکت های کوچک ومتوسط را تشویق می کند،رابطه ی مثبتی بانرخ بقای مستاجرین دارد.صفری ومداح - - 1385 استفاده ازکارت امتیازی متوازن را برای ارزیابی عملکردمراکزرشد پیشنهادکردند.آنهابااستفاده ازنظرات خبرگان 21معیار را درچهارحوزه فرآیندهای داخلی ،یادگیری ورشد،مشتری ومالی برای مراکزرشد استخراج کرده وبرای رتبه بندی مراکز رشد ،روش TOPSIS را پیشنهاد می کنند.سعیدمهرآبادودیگران - - 2008 یک مدل فازی برای ارزیابی عملکرد شرکت های مستقر در15مرکزرشد ایران طراحی کردند.معیارهای آنها به دودسته قابلیت های فزاینده ونتایج تقسیم میشوند.قابلیت های فزاینده درحوزه های مدیریت منابع انسانی،سازمانی واقتصادی،ونتایج دررابطه با محیط داخلی،فرآیند علمی،مالی وعملکردکلیدی،بااستفاده از34شاخص مورد توافق خبرگان سنجیده می شود.آنها برای ارزیابی عملکردشرکت ها،ازنظرات خبرگان استفاده کردند.

-3 روش تحقیق:

تحقیق حاضر از لحاظ روش شناسی از نوع کیفی و به روش کدگذاری باز،محوری وانتخابی تحلیل شده است. از آن جاییکه پژوهش حاضر از نوع توصیفی می باشد، همچون بسیاری از مطالعات توصیفی از منابع ثانویه برای روشن شدن مباحث نظری تحقیق و از جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای به عنوان مفیدترین روش استفاده شده است. از این روش برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز پیشینه و ادبیات تحقیق استفاده گردیده است. اطلاعات به صورت کتاب ها، مقاالات و پایان نامه از اینتزنت و کتابخانه جمع آوری شده است. برای جمع آوری داده های پژوهش از مصاحبه حضوری از نوع نیمه ساختاریافته استفاده شده است..با توجه به تخصص وتجربه کاری اشخاص سوالات مطرح شد.درادامه با توجه به پاسخ ها ،پرسش های تکمیلی انجام گرفت.در پایان هر مصاحبه نیز خواسته شد که چنانچه مطالب دیگری برای طرح دارند اضافه کنند. نمونه ها به صورت نمونه گیری هدفمند وگلوله برفی انتخاب شده اند.

-4 یافته های پژوهش:

بعد از پیاده سازی مصاحبه وتحلیل محتوا ،9 عامل ،30ملاک و241نشانگر استخراج شدکه شرح آن در جدول 1 آمده است.

 ملاک:1چشم انداز و ماموریت نشانگرها

1.    تعریف بیانیه ی ماموریت متناسب با نیاز جامعه ومشتریان وتقویت روحیه ی کارآفرینی

 ملاک:2اهداف نشانگرها:
1.    شفاف ،صریح ومدون بودن

2.    دردسترس وامکان پذیر بودن

3.    انعطاف پذیری دراهداف

4.    طبقه بندی اهداف از نظر بعد زمانی - کوتاه مدت،میان مدت،بلندمدت -

5.    تدوین ساز وکاررسیدن به اهداف

6.    تناسب اهداف بانیازهای جامعه

7.    تناسب اهداف با ویزگی های منطقه ای وجغرافیایی

8.    تشکیل شورا به منظور تدوین اهداف

9.    آیین نامه ودستورالعمل های تدوین شده جهت بررسی میزان تحقق اهداف مرکز

1.    تدوین اهداف ورسالت ها درسه حوزه ی آموزشی،پژوهشی وعرضه خدما ت  عامل:2هیات امنا و مدیریت  ملاک :1ویژگی هاوتخصص های فردی

نشانگرها:

1.    تحصیلات عالیه

2.    ترکیب اعضاء متناسب با تخصص های موردنیاز

3.    سابقه ی تحقیقات توسعه ای

4.    سابقه ی کار باساختار فنی واقتصادی جامعه

5.    آشنایی با کارکردبخش خصوصی

6.    آشنایی با مبانی مراکزرشد

7.    استفاده از کارآفرینان حرفه ای درهیئت مدیره

8.    استقاده از سرمایه گذاران مخاطره جو وبانکداران آشنا با مفاهیم ریسک تجاری وایجا د کسب وکار

9.    تشکیل کمیته مشاوران  ملاک:2ویژگی های کاری

نشانگرها:

1.    استفاده از سبک مدیریت متناسب با فاکتورهای لازم برای مراکزرشد

2.    حضورفعال رئیس ومعاونین

3.    استمرارتشکیل جلسات همراه با صورت جلسه

4.    انتخاب اعضا طبق اساسنامه

5.    داشتن وحدت رویه

6.    داشتن استقلال رای

7.    دسترسی به اعضای هیات امنا ومدیریت در مرکز

8.    ارتباطات وتعاملات برون سازمانی

9.    رعایت وظایف مندرج دراساسنامه

.10  اجرای آیین نامه ها ومصوبات

.11  استفاده از پیشنهادات وانتقادات افراد ذی نفع

.12  فعال بودن شورای مرکزی تعیین شده

.13  عمل به برنامه راهبردی مرکز

.14  عدم تعلل در تصمیم گیری های غیراستراتژیک

.15 تفویض اختیار جهت پرورش پرسنل وکارشناسان مرکز  ملاک:3استفاده از نرم افزارهای مدیریتی نشانگرها:

1.    سیستم اطلاعات مدیریت

2.    سیستم ارتباط بامشتری

3.    سیستم کنترل پروژه

4.    سیستم مدیریت برون سپاری

5.    سیستم ارزیابی کارکنان ستادی

6.    سیستم ارزیابی واحدهای فن آور

7.    سیستم ارزیابی خدمات

8.    سیستم پیشنهادات وانتقادات

عامل:3آموزش ومشاوره ملاک:1برنامه ی دوره های آموزشی نشانگرها: