بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله با هدف شناسایی و ارائه راهبرد تسهیمدانش برای کارکنان دانشگاههای کشور، نوشته شده است که با بررسی چیدمان عوامل موثر، راهبردها و سناریوهای متناسب با شرایط فعالیت دانشگاه را تبیین و پیشنهاد میکند. در مدل راهبرد - سناریو متغیرهای مستقل عبارتند از: متغیرهای درون فردی اثرگذار بر تسهیمدانش شامل نوع دوستی، اعتماد، خودکارآمدی دانش، برونگرایی شخصیت و همینطور متغیرهای برونفردی موثر نظیر منافع متقابل، پاداش مورد انتظار، بازخورد شهرت، ساختار سازمانی و جو سازمانی از متغیرهای موثر برتسهیمدانش میباشند.
متغیر وابسته این تحقیق نیز نتایج تسهیمدانش میباشد که با تعدادایدهها، مفید بودن و خلاقیت ایدهها و رضایت از جلسات گروهی سنجیده می شود. روش تحقیق این مقاله، میدانی از شاخه علت و معلولی است و برای تجزیه تحلیل دادهها، از تحلیل عاملی تاییدی و مدل معادلات ساختاری از طریق نرم افزار لیزرل استفاده شده است. نتایج حاکی از عدم تاثیرگذاری متغیرهای مستقل درونفردی و تنها تاثیرگذاری متغیرهای بیرونفردی سازمانی - شامل ساختار و جوسازمانی - بر تسهیمدانش کارکنان دانشگاههای منتخب میباشد. لذا با آرایش متغیرها متناسب با شرایط دانشگاهها چند سناریو ارائه می شود.
مقدمه
در یک محیط رقابتی دانش محور، داراییهای ناملموس سازمانها بطور فزایندهای به یک عامل تعیین کننده رقابتی تبدیل شدهاند. چنین داراییایی مانند نشان تجاری، شهرت سازمان، مهارتها و دانش فنی کارکنان به عنوان جوهره مزیت رقابتی نگریسته میشود
سازمانهای فعلی، به منظور بقا حتی برای یک دهه، باید پیوسته تغییر کنند، اما تغییر به تنهایی کافی نیست. تغییر باید مبتنی بر جمع آوری دادههای مناسبی از محیط خارجی و داخلی و تبدیل آنها به دانش باشد. اهمیت مدیریت دانش برای کسب مزیت رقابتی در دهههای اخیر مورد توجه بسیاری از صاحبواقع شده است. دراکر بیان میکند، اگر در قرن بیستم با ارزشترین دارایی شرکتها تجهیزات تولید آنها بوده است، در قرن بیست ویکم کارکنان دانشی و بهرهوری آنان مهمترین و ارزشمند ترین دارایی تلقی میشود
مدیریت دانش فرآیند شناسایی، سازماندهی و مدیریت منابع دانشی میباشد مدیریت دانش شامل آفرینش، خلق، کسب، تسهیم و استفاده از دانش جهت پشتیبانی و اصلاح عملکرد فردی میباشد
تسهیم دانش به عنوان یکی از فرآیندهای مدیریت دانش میباشد که دربرگیرنده فرآیند انتقال دانش از یک فرد به فرد دیگر بوده و امکان دارد در این فرآیند افراد بتوانند دانش صریح یا ضمنی را با هم مبادله کنند و دانش جدیدی را خلق نمایند. برای سازمانهای غیر سودآور تسهیمدانش باعث افزایش مستمر عملکرد و منجر به افزایش رضایت مشتریان و کارمندان میشود اما با وجود حائز اهمیت بودن گسترش تسهیمدانش در سازمانها یکی از محدودیتهای اساسی مدیران در سازمانها عدم توانایی و عدم تمایل در تسهیم و توزیع دانش جدید در بین کارکنان است.
تنها زمانی که کارکنان تمایل به مشارکت در تسهیمدانش با دیگر همکاران خود دارند، سازمانها میتوانند منابع دانشی خود را مدیریت میکنند. بنابراین، تعیین اینکه چه فاکتورهایی میتواند موجب برانگیختن یا تمایل افراد به مداخله در رفتار تسهیمدانش شود، بسیار مهم است. همچنین باید به این نکته توجه داشت که ترغیب کارکنان برای به اشتراک گذاشتن دانش به صورت داوطلبانه، امری ساده و آسان نیست و عوامل بسیاری بر تمایل کارکنان در به اشتراک گذاشتن دانش تاثیر میگذارد.
در خصوص اهمیت مطالعه در زمینه تسهیمدانش در دانشگاهها باید گفت؛ آموزش عالی محور توسعه و تحول در جوامع مختلف بوده و کانون اصلی تربیت نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده در هر جامعهای محسوب میشود. تحقق مدیریت دانش، تسهیم و مستند سازی آن در دانشگاهها از ضروریات اساسی جامعه دانش محور کنونی است. دانش که محصول اصلی دانشگاه است نه تنها به شکل گزارشها، تحقیقات، پایاننامهها و نشریات چاپی بلکه بهصورت دانش فردی و ضمنی نیز موجود است
. دانش قبل از بهرهبرداری در سطوح مختلف میبایست ابتدا در درون دانشگاهها به اشتراک گذارده شود زیرا بر اساس رویکرد مدیریت دانایی در برنامههای توسعه کشور، از دانشگاهها انتظار میرود که به عنوان کانون خلق دانش عمل کنند. این عمل اتفاق نمیافتد، مگر اینکه چالشها و تنگناهای پیاده سازی مدیریت دانش در دانشگاهها بررسی شود
بنابراین یکی از الزامات ایفای نقش کانونی دانشگاهها در خلق دانش، تدوین راهبرد و سناریو تسهیمدانش بر اساس عوامل موثر بر گسترش تسهیمدانش در کارکنان آنها میباشد. با وجود تحقیقات متعدد در خصوص تاثیر انواع فاکتورهای انگیزشی سازمانی و فردی بر تسهیمدانش کارکنان؛ تاکنون تحقیق سیستماتیکی که به بررسی هر دو نوع این فاکتورها، بهطور همزمان بپردازد؛ به ندرت دیده شده است.
بنابراین، هدف اصلی این مقاله در وهله نخست؛ شناسایی متغیرهای فردی و سازمانی اثرگذار بر تسهیمدانش کارکنان - اعم از کارکنان ستادی و اعضای هیات علمی - دانشگاههای منتخب شامل؛ دانشگاههای دولتی، پیام نور، علوم پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی میباشدکه از طریق تجزیه و تحلیل دادههای پرسشنامه با استفاده از نرمهای افزارهای SPSS و LISREL و تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری تعیین میشوند و در ادامه با توجه به این عوامل تاثیر گذار در تسهیم دانش در جامعه آماری، راهبردهایی برای ترویج تسهیمدانش در میان کارکنان این دانشگاهها پیشنهاد میگردد.
مبانی نظری پژوهش
در ادبیات علمی، تسهیمدانش به دو روش استفاده می شود. از نظر برخی نویسندگان، تسهیمدانش به عنوان بخشی از بهرهگیری در نظر گرفته می شود - مک الروی،ًًٍَ - ، و سایرین آنها را به عنوان بخشی از فاز اکتشاف به حساب میآورند بهره گیری به فرآیندهایی اشاره دارد که از طریق آنها دانش موجود در موقعیتهای مشابه اخذ، منتقل و جاری می شود.
