بخشی از مقاله
چکیده:
هدف پژوهش حاضر تعیین میزان عواملی که برافزایش کارایی آموزشهای فنی و حرفهای تأثیرگذار بوده است. روش انجام این پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان کاردانی پسر و دختر 8 رشته آموزشکده فنی سما واحد زاهدان تشکیل میدهد که تعداد آنها تقرباًی 700 نفر می باشدکه حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 250 نفر تعیین شد که با روش طبقه ای-تصادفی انتخاب شدند. جهت سنجش عوامل مؤثر برافزایش کارایی آموزشهای فنی و حرفهای از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید.
جهت تعیین پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرون باخ استفاده شد که بر این اساس ضریب پایایی پرسشنامه 0/ 803 به دست آمد. دادههای بهدستآمده با استفاده از شاخصهای آماری نظیر میانگین، درصد، انحراف معیار و آزمون متناسب با دادهها همچون آزمون تی تک گروهی، تی مستقل و آزمون تحلیل واریانس یکطرفه مورد تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد که تجربه و مهارت اساتید، محتوای آموزشی، نیروی انسانی متعهد و متخصص، خلاقیت مدیران مراکز آموزشهای فنی و حرفهای در افزایش کارایی آموزشهای فنی و حرفهای مؤثر بوده، اما استفاده از فناوریهای نوین آموزشی تا حدودی برافزایش کارایی آموزشهای فنی و حرفهای تأثیرگذار است.
همچنین نگرش پاسخگویان پسر و دختر در مورد تأثیر تجربه و مهارت، محتوای آموزشی، خلاقیت مدیران، فناوریهای نوین، در افزایش کارایی آموزشهای فنی و حرفهای یکسان است و فقط در مورد نیروی انسانی تفاوت معناداری وجود دارد. نگرش پاسخگویان با توجه به رشته تحصیلی در ارتباط با تأثیر تجربه و مهارت، محتوای آموزشی، نیروی انسانی، خلاقیت مدیران، فناوریهای نوین در افزایش کارایی آموزشهای فنی و حرفهای یکسان نیست.
.1-1مقدمه
نقش و اهمیتی که آموزشوپرورش در رشد و توسعه کشورها بر عهده دارد موجب گردید که جوامع بیش از گذشته نسبت به کارکردهای این نهاد توجه نمایند. کمتر کسی است که از نقش مهم و بیبدیل آموزشوپرورش زیربناییترین نهاد اجتماعی و منشأ بالقوه تغییرات در ابعاد مختلف زندگی فردی و جمعی است نداند نظام آموزشی، پایه حکومت شایسته و نیز پایه فعالیت و پیشرفت اقتصادی است بر پایه این ویژگیها آموزشوپرورش را نقطه تلافی بیمها و امیدها دانستهاند. آموزشوپرورش جای امیدهاست اگر منطبق بر نیازها و پاسخ گوی اهداف جامعه باشد و اگر چنین نباشد جای بیمهاست
با وقوع انقلاب صنعتی در اوایل قرن نوزدهم روش استاد- شاگردی برای تربیت نیروهای ماهر کارایی خود را از دست داد. با پیشرفت انقلاب صنعتی و توسعه صنایع ماشینی تقاضا برای بهکارگیری نیروهای ماهر بهطور روزافزونی افزایش یافت این امر موجب شد آموزش فنی و حرفهای وارد نظام مدرسهای شود و مدارس حرفهای تأسیس شود. درواقع، در غرب اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، آموزش فنی و حرفهای در میانه بحثها و مجادلههایی در مورد ماهیت آموزش حرفهای در آموزش عمومی متولد شد و توافق عمومی درباره اهمیت تأسیس آموزش حرفهای در مدارس دولتی، بهعنوان جایگزین آموزشهای نظری کلاسیک حاصل شد
اهمیت و ضرورت توسعه آموزشهای فنی و حرفهای بهعنوان یکی از شاخههای توسعه و ابزارهای تحقیق برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور بر کسی پوشیده نیست تأمین نیروی متخصص و ماهر برای اجرای هر برنامه ضرورتی امکانناپذیر است که بدون توجه به آن سرمایهگذاریهای مادی و انسانی به هدر خواهد رفت به همین دلیل از عواملی که سالهاست مانع تحقق واقعی اهداف برنامههای اقتصادی و اجتماعی شده، فقدان یا کمبود نیروی متخصص و ماهر متناسب با نیازهایاجرایی برنامهها بهخصوص در بخش میانی آن بوده است که البته وزارت آموزشوپرورش تربیت و تأمین آن را بهطور گسترده به عهده دارد
.2-1بیان مساله
آموزشهای مهارتی - فنی و حرفهای - در ایران به سه صورت در حال اجرا است 1 -آموزشهای دانشمحور -2آموزشهای مهارت محور -3 آموزشهای فنی سازمان نیافته که این پژوهش از نوع آموزشهای دانشمحور که توسط آموزشوپرورش و آموزش عالی در قالب هنرستانهای فنی و حرفهای، مراکز آموزش عالی علمی -کاربردی و دانشگاهها و دانشکدههای فنی ارائه میشود که در قبال این آموزشها مدرک تحصیلی به افراد اعطاء میشود و ارزش استخدامی و ادامه تحصیل تا سطوح بالای علمی را نیز دارد بخش قابلتوجهی از آموزشهای فنی و حرفهای این نوع آموزشها شامل میشود
مهارتآموزی انجام فعالیتهایی است که میتواند فرد را برای احراز شغل، حرفه و کسبوکاری آماده کند یا کارایی و توانایی وی را در انجام آن افزایش دهد هر سازمانی بهمنظور اثربخشی نمودن امور و نیل به اهداف یکی از معیارها جذب آموزش و حفظ مدیرانی کارآمد و متخصص است زیرا مدیران نقش سازنده و کلیدی در پیشبرد هدفها و مأموریتهای سازمان دارند
ارتباط آموزشهای فنی و حرفهای با بخش صنعت بهعنوان یک عامل موفقیت در بیشتر کشورها مشاهده میشود در کشورهای موفق درزمینه آموزشهای فنی و حرفهای - آلمان، ونزوئلا، چین، ایتالیا، هلند - بجای تأکید بر دانش حرفهای در مهارتهای حرفهای تأکید میشود و بر اساس نیاز جامعه اقدام به ارائه آموزشهای فنی و حرفهای میکنند و از طرفی مهارتهای موجود در یک جامعه سنتی نمیتواند پاسخگوی نیازهای جوامعی باشد که برای برپایی عدالت و پیشرفت دورخیز نموده است لذا ضرورت توسعه آموزشهای فنی و حرفهای مهارت محور مبتنی بر پژوهش و برنامهریزی برای آموزش نیروی انسانی متناسب با رشد، از الزامات اولیه حرکت از وضع کنونی به سطح مطلوب است
در بررسیهای بهعملآمده در خصوص عواملی که به نحوی بر کاهش کارایی آموزشهای فنی و حرفهای تأثیرگذارند شامل نارساییهای مدیران آموزشکده درزمینه نیروی انسانی، کمبود شدید نیروی انسانی و تعدادی از پستهای سازمانی مصوب مراکز به امور اداری، تدارکاتی و خدماتی موجود خالی است برخورد سلیقهای مدیران و عدم استفاده از تجارب و تخصص نیرویهای متخصص در چارت آموزشی و سازمانی و سهم ناچیزی به پستهای آموزشی بهویژه هیئت علمی اختصاصیافته است و مدیران فاقد صلاحیت حرفهای و مهارت لازم و تجربه کافی هستند وجود مدرسان حقالتدریس که اکثراً فاقد توانایی علمی، مهارت تدریس هستند بهروز نبودن محتوای آموزشی و عدم آشنایی نیروهای آموزشی در نحوه ارائه آن و همچنین خلأ شدید بین منابع و امکانات موجود با منابع و امکانات استاندارد و کمبود امکانات و تجهیزات مناسب و بهروز نبودن آنها و استفاده از تجهیزات فرسوده و قدیمی و مجهز نبودن کارگاهها و آزمایشگاهها و رضایتبخش نبودن کمیت و کیفیت امکانات کالبدی و فضای آموزشی ازجمله دیگر مشکلات آموزشکده ها است
.3-1ضرورت واهمیت تحقیق
هدف اصلی طراحان آموزشهای فنی و حرفهای کاربردی کردن آموزشها و ارائه فنون و مهارت های مورد نیاز بازار کار و درنهایت زمینه سازی برای اشتغال دانشآموختگان است
از ضرورتها و الزامات آموزشهای فنی و حرفهای رشد توسعه اقتصادی و آموزشی برای ایجاد مهارتهای لازم سرمایه انسانی کارآمد و ماهر است اینگونه آموزشها از نقش و تأثیرگذاری اقتصادی، اجتماعی مهمی برخوردار است چرا که معرف نوع مهمی از سرمایهگذاری در منابع انسانی است
در بررسیهای بعمل آمده در کشورهای کمتر توسعهیافته - اردن، عمان - به این نتیجه رسیدن که از طریق دانشگاه ها و افزایش آنها در چندین دهه که منجر به افزایش تعداد فارغالتحصیلان گردیده است هنوز نرخ بیکاری بالاست .نتایج تحقیق نشان میدهد که اکثر فارغالتحصیلان دانشگاهی که وارد بازار کار میشوند مهارت های ضروری را برای ورود به بازار کار و مشارکت فعال و مؤثر طی نمیکنند و درنتیجه به افراد بیکار می پیوندند
یکی از اساسیترین مشکل کشور ما کمبود نیروی انسانی ماهر و یا حضور نیروهای غیر ماهر در عرصههای گوناگون صنعت است آنچه امروز کشورهای دنیا را ازنظر پیشرفت از یکدیگر متفاوت میسازد دارا بودن سرمایههای انسانی است اکثر کشورها تلاش میکنند برنامههای آموزشی خود را بهگونهای مدون سازند تا بتوانند ضمن تقویت فنّاوری نوین و سرمایهگذاری در نیروی انسانی شرایط اشتغال مناسب را فراهم آورند نرخ بالای افت تحصیلی به ویژه در دروس عملی و مهارتی، عدم مشارکت یا مشارکت ناچیز در برنامهریزی درسی، تدوین محتوا، کمتوجهی به مقوله خلاقیت و کارآفرینی و زایش تولیدات نوآورانه، نرخ پایین علاقهمندی به رشتههای فنی و حرفهای در برخی از کشورها به ویژه در کشورهای کمتر توسعهیافته و درحالتوسعه ضرورت بازاندیشی و اصلاح در این نظام ر ا بهصورت جدی مطرح ساخته است
.4-1 اهداف تحقیق: هدف اصلی:
-1بررسی عوامل مؤثر برافزایش کارایی آموزشهای فنی و حرفهای
اهداف ویژه:
-1تعیین میزان تأثیر تجربه و مهارت اساتید بر کارایی آموزشهای فنی و حرفهای
-2 تعیین میزان تأثیر محتوای آموزشی دورههای فنی و حرفهای بر کارایی آموزشهای فنی و حرفهای
-3 تعیین میزان تأثیر نیروی انسانی متعهد و متخصص بر کارایی آموزشهای فنی و حرفهای
-4 تعیین میزان تأثیر خلاقیت مدیران مراکز آموزش فنی و حرفهای بر کارایی آموزشهای فنی و حرفهای
-5 تعیین میزان تأثیر استفاده از فناوریهای نوین آموزشی بر کارایی آموزشهای فنی و حرفهای
-6 مقایسه عوامل مؤثر بر کارایی آموزشهای فنی و حرفهای با توجه به جنسیت پاسخگویان
-7 مقایسه عوامل مؤثر بر کارایی آموزشهای فنی و حرفهای با توجه به رشته تحصیلی پاسخگویان
