بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر عبارت است از بررسی رابطه هوش هیجانی و مؤلفه هاي آن با سن و سطح تحصیلات معلمان تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی شهرستان هاي کاشمر بردسکن و خلیل آباد. جامعه آماري این پژوهش حدود 3292 نفر معلمان شهرستانهاي کاشمر، خلیل آباد، بردسکن است که از طریق مراجعه محقق به کارشناسی سازمان آموزش و پرورش استان خراسان رضوي - واحد اطلاعات و آمار پرسنلی - صورت گرفت و با استفاده از روش نمونه گیري طبقه اي 89 نفر از معلمان تربیت بدنی و 89 نفر از معلمان غیرتربیت بدنی شهرستانهاي بردسکن، کاشمر و خلیل آباد، انتخاب شدند و به این ترتیب نمونه آماري تحقیق درکل 178 - نفر - میباشد. روش تحقیق، توصیفی و از نوع همبستگی میباشد و جهت گردآوري اطلاعات از پرسشنامه هوش عاطفی شرینگ که معتبر و استاندارد و از روایی و پایایی بسبار بالایی برخوردار است استفاده شده است.
بعلاوه سؤالاتی پیرامون مشخصات فردي در ابتداي پرسشنامه آمده است.نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که: بین سن، با هوش عاطفی و مولفه هاي خود آگاهی، خود مدیریتی، مهارتهاي اجتماعی، خود انگیزي معلمان تربیت بدنی و معلمان غیر تربیت بدنی ارتباط معناداري وجود ندارد.و بین سن و مولفه آگاهی اجتماعی معلمان تربیت بدنی و معلمان غیر تربیت بدنی ارتباط معکوس و معنا داري وجود دارد.همچنین بین سطح تحصیلات با هوش هیجانی و مولفه هاي خود آگاهی،خود مدیریتی، آگاهی اجتماعی، مهارتهاي اجتماعی، خود انگیزي معلمان تربیت بدنی و معلمان غیر تربیت بدنی ارتباط معنا داري وجود ندارد.نهایتا جامعه معلمان که بازوان پر توان مسئولان نظام آموزشیاند و داراي پتانسیلهاي فراوانی نیز میباشند در صورتی که خود را به سلاح با ارزش هوش عاطفی مسلح کنند خواهند توانست محیط آموزشی لذت بخشی را فراهم کرده که دانش آموزان در سایه آن بتوانند به صورت پویا وارد بحث و گفتگو شده و در تشخیص احساسات خود و دیگران موفق باشند.
واژه هاي کلیدي:هوش عاطفی، ویژگی هاي دموگرافیک
مقدمه
در روزگار قدیم که فقط انسان بود و چند وسیلهي ساده براي کار و امرار معاش، عده اي در پی یافتن روشهایی براي ساده کردن کار و افزودن به سرعت تولید محصولات بودند، با پیشرفت علم و تکنولوژي، انسان ماشینها را ساخت. انسان قرن بیستم آنچنان شگفت زدهي سابقه تکنولوژي شد که به تدریج فراموش کرد هدف اولیه چه بود و نگرانیها آغاز شد. نگرانی ازجانشینشدن ماشین به جاي انسان، بتدریج مشخصشد این انسان که با نیروي برتر ذهنی ابزارهاي شگفت انگیز می آفریند. پس بهتر است به کیفیات و منابع انسانی بیش از ماشین و منابع طبیعی ارج نهاده شود و علوم انسانی اهمیت پیدا کند.موضوعاتی از قبیل اصول ارتباط انسانی درکار، ایجاد انگیزه، مقاومت درمقابل تغییر، شناخت دیگران، تعیین اهداف، کاهش استرس، مدیریت هیجانات و غیره، توجه روانشناسان را جلب نمود.
پیچیدگی عصر حاضر و سرعت و شتاب تحولات در عرصه هاي مختلف دنیاي کار و زندگی نقش یافتههاي دقیق و علمی روانشناسی را به نوبه خود حساس نموده و دراین راه متخصصان روانشناسی را برآن داشت تا در نظریه پردازيها و پژوهشهاي خود نگاه ویژهاي اتخاذ کنند. این پاسخی بود به عدم کارایی نظریهها و نگرشهاي قدیمی تر. دراین عرصه نظریههاي قدیمی به چالش کشیده شد و در این میان مشخص شد توانمنديهاي صرفاً عقلانی - IQ - دیگر نمیتواند پیشبینی کنندهي خوبی براي موفقیت در کار و زندگی باشد و هرکس ترکیب یکسانی از عقل و احساس را به کار گیرد بزرگترین نتایج عایدش میشود - برادبري وهمکاران. - 1384علاوه. بر IQ، کیفیات دیگري نیز لازم است که امروزه به آن هوشهیجانی می گویند، اما منظور از هوش عاطفی یا هیجانی یک دسته از تواناییها و مهارتهاي غیرشناختی است که توانایی موفقیت را در مقابله با فشارها و اقتضاهاي محیطی افزایش میدهد - بار،. - 2000
طبق دیدگاه گلمن هوش عاطفی یا هیجانی مشتمل بر شناخت احساسات خویشتن و استفاده از آنها براي اتخاذ تصمیم هاي مناسب زندگی است. از زمان ظهور سازه هوش عاطفی در ادبیات روان شناسی، این سازه در حیطههاي مختلفی مود بررسی قرار گرفته است. از جمله کار و محیط کاري، در واقع محققان همواره سعی داشته اند رابطه این سازه را با عوامل مژثر در موفقیت شغلی بهدست آورند - گلمن ،. - 1383 مایر و سالوي هوش هیجانی را نوعی هوش اجتماعی و مشتمل بر توانایی کنترل هیجانهاي خود و دیگران و تمایز بین آنها و استفاده از اطلاعات براي راهبرد تفکر و عمل دانسته و آن را متشکل از مولفههاي درون فردي و میانفردي گاردنر میدانند و در پنج حیطه خود آگاهی - آگاهی از خویشتن خویش، توان خود نگري - ، خودمدیریتی - اداره یا کنترل احساسات به روش مطلوب و تشخیص منشاء این احساسات - ، خود انگیزي - جهت دادن و هدایت عواطف و هیجانها به سمت و سوي هدف - ، آگاهی اجتماعی - حساسیت نسبت به علایق و احساسات دیگران و تحمل دیدگاههاي آنان - ، مهارت هاي اجتماعی - اداره هیجانهاي دیگران و برخورداري از کفایتها و مهارتهاي اجتماعی - خلاصه می کنند - مایر ، - 2000با توجه به اهمیت هوش هیجانی محققان سعی در انجام تحقیقاتی مرتبط با آن کرده اند.
چرنیس و گلمن - - 1999 در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که توان افراد در فهم و شناسایی سرنخ هاي بدنی و چهره اي در برقراري روابط بین فردي نقش اساسی بازي می کنند، به عقیده آنها توانایی در خواندن علایم چهره از عناصر کلیدي هوش هیجانی است. مهارتهاي هیجانی میتوانند موجب کاهش تعارضات و تسهیل عملکرد و رضایت در محیط شود. آنها میگویند که تجارت امریکا سالانه چیزي در حدود 15 تا 16 میلیون دلار از ناحیه عدم آموزش مناسب هوش هیجانی زیان میبینند - چرنیس و گلمن، - 1999 و هوش عاطفی نقش مهمی در چگونگی برخورد رهبران اثربخش با زیردستان شان دارد که این عامل باعث می شود تا کارکنان از احساس راحتی در کار برخوردار باشند - پالمر ،. - 2001 در بررسی هاي انجام شده محققان دریافتند که رابطه هوش عاطفی با پیشرفت تحصیلی مثبت و معنا دار است و با افزایش سن میزان هوش عاطفی آنان نیز افزایش می یابد - منصوري، - 1380
برخی از محققان به ارتباط بین هوش عاطفی وسن اذعان دارند - ثمري و طهماسبی،1386؛ آبیسامرا ،2000؛ استین ،2003؛ وان روي ، - 2005ومعتقدند که برخی اجزاي هوش هیجانی با بالارفتن سن افزایش می یابد هر چند خیلی کم ،اما برخی اجزاي عناصرهوش هیجانی هم هستند که همزمان با سن افزایش نمی یابند بلکه با تمرین کردن توسعه می یابند - لرنزو، - 2006، محققان دیگري نیز اشاره کردند که هیچگونه ارتباطی بین هوش هیجانی و سن وجود ندارد - فهیم،1384؛ناتالی، - 2007، نهایتاافرادي که در تشخیص هیجان هاي دیگران بهترین بودند، هم در کار و هم در زندگی اجتماعیشان موفقتربودند - رزنتال،. - 1977با مطالعه دقیق پژوهش هاي انجام شده می توان استنباط کرد که هوش هیجانی می تواند یکی از عوامل موثر در کار،زندگی اجتماعی و تسهیل عملکرد باشد اما تاکنون به عوامل موثر برآن به خوبی اشاره نشده، بر این اساس اینکه آیا برخی از ویژگی هاي فرد ي مانند سن و سطح تحصیلات می تواند با هوش هیجانی ارتباط داشته باشد سوالی است که نیاز به مطالعه دارد. امید است نتایج این پژوهش به گونه موثري بتواند برخی ابهامات درباره این موضوع را آشکار کند.
روش شناسی تحقیق
با توجه به ماهیت این پژوهش که به دنبال بررسی راب طه هوش هیجانی ومولفه هاي آن با سن و سطح تحصیلات است روش آن توصیفی و از نوع همبستگی است.بنابراین با استفاده از انواع محاسبات همبستگی به بررسی روابط بین هوش هیجانی ومولفه هاي آن با سن و سطح تحصیلات پرداخته میشود.جامعه آماري این تحقیق را کلیه معلمان شاغل به تدریس در سال تحصیلی - 86 - 87 درشهرستانهاي کاشمر، خلیل آباد، بردسکن - شهرستانهاي خراسان رضوي - که از ادارههاي آن شهرستان-ها ابلاغ داشته اند میباشد. تعداد کل این معلمان بر اساس آمار اخذ شده از اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان رضوي 3292 نفر و از بین آنها تعداد 89 نفرمعلم تربیت بدنی و 89 نفر معلم غیر تربیت بدنی از طریق نمونه گیري طبقه اي انتخاب شدند. ابزار پژوهش را پرسشنامه هوش هیجانی شرینگ با پایایی 0/81 و شامل 33 سوال با 5 خرده مقیاس ودر ابتداي پرسشنامه از مشخصات دموگرافیک افراد شامل سن و سطح تحصیلات افراد پرسیده می شود. و روایی و اعتبار پرسشنامه ها با توجه به آن که ابزار تحقیق استاندارد میباشد از اینرو روایی آن مورد تائید میباشد.در این تحقیق به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از 2 روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است،ضمناٌ. براي انجام محاسبات، بسته نرم افزاري Spss به کار گرفته شده است.
