بخشی از مقاله
چکیده
مالیات به عنوان مهمترین منبع درآمدی دولتها از جایگاه ویژه ایی در توسعه اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی جوامع برخوردار است . لذا ضروری است تا با ایجاد رویکرد مناسب و ایجاد و به کارگیری شیوه های نوین اجرای مالیات اثربخش گردد ، یکی از این شیوه ها مالیات الکترونیکی است و چون این سیستم در ابتدای اجرا میباشد ضروری است تا عوامل موثر بر اجرای اثربخش آن شناسایی گردد
.هدف اصلی این پژوهش شناسایی و ارائه راهبردهای توسعه مالیات الکترونیکی میباشد . بدین منظور، عوامل مؤثر بر استفاده از سامانه دریافت الکترونیکی اظهارنامه های مالیاتی در دو دسته عوامل داخلی و خارجی شامل : فنی- مخابراتی ، انسانی ، حقوقی- قانونی ، اجتماعی-فرهنگی ، سازمانی- مدیریتی مورد بررسی قرار گرفت .که نتایج تحلیل مسیر مدل پژوهش، نشان می دهد که عوامل مذکور با شاخص های مورد بررسی در اجرای اثربخش مالیات الکترونیکی موثر بوده اند .همچنین، اهمیت نسبی هر عامل تعیین شد که با توجه به آزمون فریدمن عوامل فنی و مخابراتی در رتبه اول و عوامل انسانی در رتبه پنجم قرار گرفته اند ، راهبردهای مرتبط و متناسب با نتایج تحقیق در خصوص توسعه سیستم مالیات الکترونیکی در پایان مقاله ارائه گردیده اند.
-1 مقدمه
مالیاتها یکی از ابزارهای مهم در سیاستهای اقتصادی کشور است. تغییر نرخهای مالیاتی باعث پیامدهای کوتاهمدت و بلندمدت در اقتصاد میشود. افزایش مالیاتها در بلندمدت، انگیزهء تولید را کاهش میدهد و باعث کاهش اشتغال و تولید و تجارت خواهد شد. در کوتاهمدت نیز افزایش مالیاتها باعث رکود شده و آن را تشدید میکند.بنابراین به نظر میرسد سیاستگذاری مناسب در این متغیر کلان اقتصادی، به نقشآفرینی درست آن در اقتصاد کمک شایانی کند.
از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، ایجاد تحول در نظام اداری کشور و نیل به نظام مطلوب، صحیح و کارآمد در جهت تسریع در حل و فصل امور، تسهیل در اجرای برنامههای توسعه و ارائه خدمات موردنیاز به مردم با کیفیت مطلوب، همواره مورد تاکید مقامات و مسئولین کشور بوده است. در سالهای اخیر کوشش های مختلفی در جهت تحول در نظام اداری در دستگاههای دولتی گام های مثبتی در این جهت برداشته شده است. در این ارتباط بمنظور ایجاد تحرک و پویایی لازم در نظام اداری کشور و انسجام بخشیدن به اقداماتی که با هدف کارآمد نمودن نظام اداری انجام می پذیرد و بر اساس بررسی و تحلیل گذشته و ترسیم وضعیت آینده این نظام، برنامه تحول در نظام اداری تنظیم و مورد تصویب هیئت محترم وزیران قرار گرفت.
از آنجا که یکی از مقوله های سنجش کارآمدی نظام اداری، میزان رضایت مندی مردم از خدمات ارائه شده توسط دستگاههای دولتی می باشد، بمنظور ایجاد ساز و کارهای لازم در ارائه خدمات مطلوب و موثر به مردم و برخورد مناسب کارکنان با مراجعین و نهادینه شدن تکنیک های جدید اخذ مالیات از مودیان مالیاتی میباشد که از جمله این تکنیک ها مالیات الکترونیکی میباشد . که در این پژوهش برآنیم تا با مطالعه میدانی و بررسی های دقیق راهبردهایی مناسب در جهت رشد و توسعه مالیات الکترونیک در کشور ارائه دهیم .
-2 ادبیات علمی تحقیق
درخصوص راهبردهای مالیات الکترونیکی دریران تا کنون تحقیقات مشخصی انجام نپذیرفته لیکن پژوهش هایی نسبتاً مرتبط انجام گرفته که در ذیل به برخی از مهمترین آنها اشاره میگردد .
غلامحسین مهدوی - 1392 - با عنوان شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش سامانه دریافت الکترونیکی اظهارنامه های مالیاتی با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده انجام گرفته که در این پژوهش، عوامل مؤثر بر پذیرش خدمات دولت الکترونیک توسط عموم مردم شناسایی شده است با استفاده از یک مدل نظری، بر پایه تئوری رفتار برنامه ریزی شده، هدف های زیر مورد نظر است
-1 شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش سامانه دریافت الکترونیکی اظهارنامه های مالیاتی؛
-2 بررسی رابطهعلّی بین متغیرهای پذیرش سامانه دریافت الکترونیکی اظهارنامه های مالیاتی؛
-3 تعیین میزان اهمیت هر یک از عوامل مؤثر برای هر دو گروه از استفاده کنندگان سامانه دریافت الکترونیکی اظهارنامه های مالیاتی و اشخاصی که از این سامانه استفاده نمی کنند؛
-4 ارائه مدلی برای پذیرش سامانه دریافت الکترونیکی اظهارنامه های مالیاتی . به منظور جمع آوری داده ها، پرسش نامه ای در بین مؤدیان مالیاتی، در اداره کل امور مالیاتی استان فارس توزیع شد .
با استفاده از روش آماری مدل تحلیل مسیر، نتایج نشان می دهد که عوامل مؤثر بر پذیرش سامانه دریافت الکترونیکی اظهارنامه های مالیاتی عبارتند از :سودمندی در ک شده، سهولت استفاده در ک شده، تأثیر اطرافیان و شرایط تسهیل کننده .در پایان، پیشنهادهایی نیز برای سیاست گذاران دولتی، نهادهای دولتی و افراد ایجادکننده سیستم های خدمات دولت الکترونیک ارائه شده است.
ناظمی و همکاران - - 1387 ، میزان آمادگی استقرار سیستم اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی در سازمان امور مالیاتی استان خراسان رضوی را بررسی کردند .یافته های پژوهش آنان، ضمن ارائه مدلی کاربردی برای تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی، نشان داد که استقرار این سیستم به لحاظ کاستی ناشی از آماده نبودن سازمان امور مالیاتی از نظر امکانات سخت افزاری و نرم افزاری از یک سو و نیاز به فرهنگ سازی از سوی دیگر، دامنه زمانی خاص خود را برای استقرار پایدار مدل پیشنهادی، طلب میکند.
چو و وو - - 2005 در پژوهشی اقدام به شناسایی عوامل اصلی سیستم اظهار الکترونیکی مالیات از دیدگاه استفاده کنندگان پرداختند . آنان با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده، استفاده از فناوری اطلاعات را مورد بررسی قرار داده و یک مدل یکپارچه برای بررسی تجربی نیت رفتاری استفاده کنندگان برای استفاده از سیستم اظهار الکترونیکی مالیات، ارائه کردند .نتایج پژوهش چو و وو نشان داد که کنترل رفتاری در کشده بیشترین تأثیر را بر نیت استفاده کنندگان دارد .همچنین، رضایت استفاده کنندگان، به وسیله سهولت استفاده از سیستم اظهار الکترونیکی مالیات توضیح داده می شود.
-3 هدف پژوهش
در این پژوهش در راستای تدوین راهبردها ، فرصت ها و تهدید ها - عوامل خارجی - و همچنین نقاط قوت و ضعف - عوامل داخلی - در سازمان در محور های ذیل مورد سنجش واقع شده اند :
❖ بررسی و شناسایی عوامل سازمانی- مدیریتی - عوامل داخلی - موثر در راهبردهای اجرای اثربخش مالیات الکترونیکی
❖ بررسی و شناسایی عوامل فنی- مخابراتی - عوامل داخلی - موثر در راهبردهای اجرای اثربخش مالیات الکترونیکی
❖ بررسی و شناسایی عوامل انسانی - عوامل داخلی - موثر در راهبردهای اجرای اثربخش مالیات الکترونیکی
❖ بررسی و شناسایی عوامل اجتماعی- فرهنگی - عوامل خارجی - موثر در راهبردهای اجرای اثربخش مالیات الکترونیکی
❖ بررسی و شناسایی عوامل حقوقی- قانونی - عوامل خارجی - موثر در راهبردهای اجرای اثربخش مالیات الکترونیکی
-4 روش تحقیق
در این پژوهش از نظر روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی است. از نظر هدف کاربردی B عملی است . در این تحقیق برای تحلیل داده های حاصله از آمار توصیفی برای توصیف پدیده ها و از آمار استنباطی برای دانستن این که چه روابطی میان متغیرها و سایر اجزا وجود دارد استفاده شده است. برای تحلیل آماری از نرم افزار AMOS استفاده شد .
-5 تجزیه و تحلیل داده ها
- نتیجه تجزیه و تحلیل توصیفی متغیرهای حاضر در پژوهش در جدول شماره یک نشان داده شده است.
جدول - - 1آمار توصیفی متغیر های پژوهش
- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول
در این مرحله با استفاده از روش تحلیل عاملی قابلیت اندازه گیری متغیرهای پژوهش توسط سؤالات پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفت جدول شماره دو نتایج حاصل از تحلیلی عاملی تأییدی مرتبه اول توسط نرم افزار AMOS را بر اساس پرسشنامه پژوهش را نشان می دهند.
جدول - 2 - ضرایب مسیر فرضیه های پژوهش
نتایج جدول فوق نشان می دهد که تمامی مسیرها در مدل پژوهش معنادار هستند.
- رتبه بندی متغیرها - آزمون فریدمن -
ازآزمون فریدمن برای بررسی یکسان بودن اولویت بندی - رتبه بندی - تعدادی از متغیرهای وابسته توسط افراد استفاده می شود. در این بخش فرضیات زیر مورد آزمون قرار می گیرند.
