بخشی از مقاله
چکیده :
در فضای رقابتی کنونی ، دیگر سازمانها نمی توانند بی توجه به تغییرات داخلی و محیطی به رشد و حتی بقاء خود مطمئن باشند . تنها ضمانت برتری سازمانها برخورداری از سرمایه های انسانی شایسته و توانمند در سطوح مختلف سازمانی می باشد . یکی از اصطلاحات مهم در مدیریت سرمایه های انسانی ، شایستگی است . مفهوم شایستگی ابتدا توسط پروفسور مک کله لند در دهه 70 به عنوان پیش بینی کننده توفیق کارکنان در شغل معرفی شد.
از این رو او شایستگی را مدرک گزینش توصیه کرد. سپس در سال 1982 وی به همراه همکاران خود در کتاب شایستگی مدیر اولین تعریف از شایستگی را ارائه کرد. شایستگی ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی با عملکرد موثر یا برتر دارد و موجب تمایز افراد با عملکرد برتر از افراد با عملکرد ضعیف یا متوسط می شود . پس می توان نتیجه گیری کرد که شایستگی ها هر چه باشند در عملکرد و رفتار شغلی فرد است که نمود پیدا می کنند.
در این پژوهش پس از تعیین مراحل 12 گانه طراحی چارچوب شایستگی و انجام اقدامات لازم ، چارچوب شایستگی کارکنان بانک صادرات فارس در 4 بعد و 12 شایستگی تدوین گردید .
مقدمه :
شناخت و پرورش ظرفیتها، شایستگی ها و قابلیت های نیروی انسانی نقش بسیار تعیین کننده در بقاء و ادامه حیات سازمان در محیط های رقابتی دارد و هرگونه بی توجهی به این قابلیتها و صلاحیتهای نیروی انسانی به عنوان منابع استراتژیک و سرمایه های دانشی موجب خلاء مزیت رقابتی و نهایتا افول و زوال سازمان می شود. بنا بر رویکرد مبتنی بر منابع - 3 - RBV بارنی 4 - 1991 - سازمانها تنها با دست زدن به روشهایی که قابل تقلید از سوی رقبا نباشد به مزیت رقابتی پایدار و راهبردی دست خواهند یافت از اینرو سازمان هایی که برنامه نظام مند و استراتژیکی برای توسعه سرمایه ها و دارایی های نامشهود دارند مسلم است که ارزش بیشتری می توانند برای مشتریان تولید کنند، که یکی از رویکردهای توسعه ظرفیتها و قابلیت های منابع انسانی برای تولید ارزش»مدیریت منابع انسانی مبتنی بر شایستگی است . این نگرش با بررسی لیست شرکتهای مجله فورچون نیز قابل تایید است .
شرکتهایی که در طول زمان توانسته اند جایگاه خود را در زمینه های مختلف حفظ نمایند آنهایی بودند ه با رویکرد مبتنی منابع خود و در راس آن منابع انسانی را احیا ، تقویت و حفظ نموده و آن را به عنوان مزیت رقابتی کلیدی خود در نظر گرفتند . سازمانهای امروز به نیروهای توانمند ، خلاق و معتقد به اهداف و سیاستهای سازمان نیازمندند و همین نیاز آنها را به سمت اتخاذ روشهایی جهت شناسایی ، جذب و نگهداری نخبگان سوق می دهد .
مفهوم شایستگی ابتدا توسط پروفسور مک کله لند5 در دهه 70 به عنوان پیش بینی کننده توفیق کارکنان در شغل معرفی شد. از این رو او شایستگی را مدرک گزینش توصیه کرد. سپس در سال 1982 وی به همراه همکاران خود در کتاب شایستگی مدیر اولین تعریف از شایستگی را ارائه کرد. تعریف او از شایستگی عبارت بود از: " ویژگی های ریشه یی فرد - انگیزه، خصوصیات، مهارت، نقش اجتماعی و مجموعه دانش - که او برای انجام وظیفه به کارمی برد."
رویکرد شایستگی از دهه 1990 در ادبیات مدیریت منابع انسانی مطرح و به سرعت مورد استفاده قرار گرفت. در یک بررسی از بین 30 شرکت بزرگ آمریکایی 29 شرکت در 5 سال اخیر این رویکرد را به کار بسته اند. هم اکنون این رویکرددر کشورهای غربی، نه تنها مورد توجه شرکت ها و بنگاه های کسب و کار بلکه مورد استفاده و بهره گیری سازمان ها و شرکت های دولتی نیز قرار گرفته است. سازمان ملل متحد نیز الگوی شایستگی های خود را برای کارکنانش استخراج کرده است و در فرایند های گوناگون منابع انسانی از آن بهره می برد . لذا با توجه به ضرورت و اهمیت موضوع و کاربرد وسیع مدل شایسیتگی های کارکنان در دستیابی به راهبردها و استراتژی ها، مدیریت عملکرد، تغییر فرهنگ سازمانی، آموزش و توسعه، استخدام و انتخاب، تحقق اهداف و چشم اندازها، برنامه ریزی جانشینی، تحلیل قابلیت ها و انعطاف سازمانی، شفافیت نقش ها و تلفیق و اجرای استراتژی های منابع انسانی؛ موضوع تدوین چارچوب شایستگی کارکنان بانک صادرات ایران ، موضوع مقاله حاضر گردید .
شایستگی ، ابعاد و رویکردها :
متون علمی تعاریف متعددی از شایستگی ارائه می کنند . شایستگی ، مجموعه دانش ، مهارت ها ، خصوصیات شخصی ، عالایق ، تجربه ها و توانمندی های مرتبط با شغل است که داشتن آنها شخص را قادر می سازد در سطحی بالاتر از متوسط ، به ایفای مسئولیت های خویش بپردازد . در واقع شایستگی های هر شغل ، الگویی ارائه می کنند که نشان دهنده فردی با عملکرد برتر در شغل و حرفه خویش است . شایستگی ، مفهوم عامی دارد که می تواند تمامی خصیصه های فردی ، نگرش ها ، ارزش ها ، دانش ، مهارت ، توانایی سبک کاری و غیره را در بر گیرد . محققان تلاش های زیادی کرده اند تا از شایستگی تعریفی جامع و مورد قبول ارائه دهند ، شاید تمامی تعاریف مربوط به شایستگی در موارد زیر با یکدیگر اشتراک داشته باشند
