بخشی از مقاله
چکیده:
در این مقاله تلاش کرده ایم با استناد به آیات قرآنی و منابع اسلامی نشان دهیم که انسان شایسته انسانی است که به فرموده خداوند متعال با تقواترین باشد،چراکه خداوند در قرآن میفرمایند: گرامی ترین شما نزد پروردگار باتقواترین شماست.پس میتوان گفت:انسان شایسته کسی است که نزد پروردگار،باتقواترین باشد و روشن است انسانی که نزد خداوند بهترین باشد،نزد مومنان واقعی خداوند نیز محبوبیت و مقبولیت تمام خواهد داشت.همچنین در این مقاله که به روش کتابخانه ای و توصیفی نگارش شد در صدد پاسخگویی به دو سوال زیر بودیم.
الف:چگونگی تربیت دینی و فرهنگی انسان شایسته بر اساس تعلیم و تربیت اسلامی.
ب:ویژگیهای انسان شایسته از دیدگاه اسلام و قرآن.در خصوص چگونگی تربیت انسان شایسته باید گفت قرآن و منابع اسلامی غنی ترین منابع در بین منابع تربیتی میباشد و با دیدی وسیع تمامی جوانب تربیت انسان اعم از مادیات و معنویات را مورد توجه قرار داده است.
انسانی که از این نعمت الهی بهره مند شود و در فراین این تعلیم و تربیت غنی قرار گیرد و آنچه را قران و اسلام برآن تاکید کرده بیاموزد و عمل کند بدون شک انسانی شایسته و سربلند خواهد بود.از مهمترین ویژگیهای انسان شایسته که بدون در نظر گرفتن آن نمیتوان از ویژگیهای دیگر سخن گفت ،میتوان به ایمان به خدای یگانه،ایمان به معاد و محمد - ص - به عنوان آخرین فرستاده خداوند که دین اسلام ،کاملترین دین برای بشر را به ارمغان آورد تکیه کرد.
مقدمه
ما در دنیایی زندگی میکنیم که از گوشه و کنار آن جنایات و برادر کشی و فساد و انحراف اخلاقی نمودار است.از هر طرف جنگ و گرسنگی و بی خانمانی و آوارگی ملتها به چشم میخورد.درخشش افق فکری بشر که باید در راه آسایش و راحتی انسانها صرف شود و ثمره اش یک زندگی ایده ال انسان پسند باشد به صورت ناگواری از او بهره برداری میشود و در مسیر نابودی و بی خانمانی بشر به کار افتاده است و ما امروزه پاره ای از آثار منفی قدرت های مغزی دانشمندان را در رسانه ها و جراید میبینیم و میخوانیم
انسانی که کتاب آسمانی او را نمونه عالی خلقت معرفی کرده در صحنه زندگی به صورت دژخیمان سنگدل جلوه گر گشته و از حیوانات پست تر شده تا جایی که بر فراز ویرانه ها پرواز میکند و بر روی کودکان و زنان بی پناه آتش میریزدو یا بخاطر جمع آوری ثروت بیشتر،دست به احتکار و نابودی ثروت دیگران میزنند و آنها را از حیات و زندگی ساقط کرده و مرگ تدریجی برایشان به ارمغان می آورند
به راستی چگونه میتوان انسانی شایسته و تربیت یافته در فرهنگ اسلامی پرورش داد؟
انسان در بینش الهی
انسان در دیدگاه مکتب الهی ویژگیهایی دارد واین ویژگیهای انسان شایسته وشرط نجات و رستگاری او ورسیدن به کمال است.در مکتب الهی که زیر بنای عقیدتی ان را ایمان به خدا تشکیل میدهد،انسانیت انسان تنها در رابطه با خدا قابل تعریف است.راز برتری وامتیاز انسان بر موجودات دیگر نیز در تکامل زیستی وپیچیدگی ساختمان او نیست بلکه در روحانیت ومعنویتی است که بر او پرتو افکنده.درجهان بینی اسلامی انسان موجودی است که علاوه بر جنبه مادی،پرتوی از نور خدایی در او وجود دارد و این بعد الهی است که جنبه اصیل شخصیت اورا تشکیل داده و انسانیت او بخاطر دارا بودن ان است.
دربینش اسلامی انسان موجودیست که اتصال به عالم ربوی دارد و بازگشت او نیز به همانجاست.اغاز هستی انسان از خدا وبازگشت او نیز به سوی اوست. - انا الله و انا الیه راجعون - ما همه از خداییم و به سوی او باز میگردیم. ظهور انسان درعرصه این جهان برای تحصیل آمادگی لازم و نیل به کمال است تا بتواند به سعادت جاوید خود در جوار رحمت الهی نائل آید و در بساط قرب ربوی راه یابد.
انسان در مکاتب غیر الهی
درمکاتب غیر الهی علاوه بر اینکه انسان به عنوان موجودی مادی وفاقد بعد الهی وماوراء طبیعی معرفی میشود،تنها امتیاز او نسبت به حیوان در ابزار ساز بودن او خلاصه میگردد.در این بینش تمام نیازهای انسان ریشه در یک نیاز دارد که همان سود وارضای نیازهای مادی است.این مکاتب ایدئولوژی، فلسفه، سیاست، هنر، اخلاق، تمدن،دین وفرهنگ را بازتابی از شرایط جامعه میدانندکه از خود هیچ استقلالی ندارند.
از دیدگاه مکاتب کفر ایدئولوژی ونظام فکری و عقیدتی انسان،بازتابی از شرایط گوناگون است و هر کس خواه وناخواه بر طبق وضع اقتصادی و پایگاه طبقاتی خویش می اندیشد و از این دیدگاه به همه چیز مینگرد .جای تاسف اینجاست که این در این دیدگاهها بشر هیچ ارتباطی با دنیای روحانی و معنوی ندارد و همین دنیای فانی و محدود مادی محصور و محبوس است
تعلیم وتربیت اسلامی تنها وسیله برای تربیت انسان شایسته
هدف تعلیم وتربیت در اسلام:
هدف تعلیم و تربیت در اسلام اماده کردن ودرست کردن انسان درستکار است.انسان به معنای وسیع کلمه بدون انکه با قیدوبند وطن،قوم،قبیله،کشور،بلوک،قاره...محدود شود همانطور که در قران کریم به این هدف اشارات فراوان شده است - سوره تکویر ایه/27سوره حجرات ایه13 - .اینگونه است که انسان تربیت شده در این مکتب گرامی ترین انسانها خواهد بود.ان اکرمکم عنداالله اتقیکم - گرامی ترین شما نزد خداوند درستکارترین شماست - وبرای رسیدن به این هدف باید به خدا و افریدگار جهان توجه کرد وبا او ارتباط داشت به او توکل کرد.
در ایات کلام االله به این امر مهم که پایه روشهای تربیتی اسلام برای تربیت انسان شایسته است بسیار انسانهارا تذکر داده است،در اسلام پیوسته تربیت بر تعلیم مقدم بوده است و در اولین ایه ای که بر رسول خدا - ص - نازل شد تقدم تربیت بر تعلیم اشکار است:اقراء باسم ربک الذی خلق،خلق الانسان من علق،اقراء و ربک الاکرم،الذی علم بالقلم،علم الانسان مالم یعلم. - سوره علق ایه های یک تا پنج - بخوان به نام پروردگارت،پروردگاری که افرید،انسان را از خون بسته شده و لخته شده افرید،بخوان،در حالی که پروردگارت با کرامت تر است که با خامه و قلم علم و دانش را بیاموخت و انسان را با تراوش قلم به حقایقی رهنمون گشت که از انها اگاهی نداشت. - انصاری،علی، - 1363
سه جنبه تربیت انسان شایسته در اسلام
الف-تربیت و پرورش بدنی:برای انکه انسان سالم ونیرومند باشد وبتواند در مقابل بیماریها مقاومت کند.
ب-تربیت و پرورش عقلی:تا سطح تفکر و ادراک انسان بالا رفته و نسبت به اشیاء و امور،دارای رای صحیح ونظر عمیق و توانای بر استدلال منطقی شود.
ج-پرورش و تربیت اخلاقی وروحی:تا انسان به فضائل آراسته شود و دارای اراده ای قوی گردد.
ویژگیهای انسان شایسته از دیدگاه اسلام و قرآن
شاید در نگاه اول بتوانیم انسانهای زیادی را در اطراف خود وگوشه کنار دنیا به عنوان انسان شایسته معرفی کنیم که البته فقط از دیدگاه خود ما به این ویژگی اراسته اند ولی بایست دید آیا نزد خداوند و از دیدگاه اسلام و قران نیز فرد شایسته ای هستند یا خیر؟خداوند در قرآن کریم میفرماید:ان اکرمکم عنداالله اتقیکم. همانا گرامی ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست.بااستناد به این آیه شریفه از قرآن کریم میتوان گفت انسان شایسته از دیدگاه قرآن و اسلام همان انسان باتقوا و پرهیزگار است،این انسان برای اینکه قابل شناخت باشد باید دارای ویژگیهایی باشد
این ویژگیها از دید گاه اسلام و قرآن عبارتند از:
-1ایمان ومعرفت ومعرفت.
تبیین:منظور از ایمان آن است که انسان به خدا،ملائکه،پیامبران،معاد و انچه از سوی خدا فرود امده اعتقاد راسخ پیدا کند و آن را از دل و جان خویش باور داشته باشد و از آن پیروی کن
برای تبیین موضوع ایمان میتوان به طور خلاصه و در چند مورد به مستندات زیر اشاره کرد:
الف-آیات
قالت الاعرابءامنا قل لم تومنو...................ان االله غفوررحیم:بادیه نشینان به رسول خدا گفتند ایمان اوردیم - ای پیامبر به انان - بگوشما ایمان نیاورده اید ولیکن بگوئیداسلام اوردیم و ایمان هنوز در دل شما وارد نشده - حجرات- - 14
