بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مقاله، بازنگري معنا، مفهوم و روشهاي تربیت مطلوب با تأکید بر کردار و گفتار پیامبر اکرم - ص - است.
دادههاي این مقاله به روش کتابخانهاي جمعآوري شده است. ابتدا با نگاهی به منابع چاپی که عموماً دست دوم بودند، هرگونه مطلبی راجع به تعلیم و تربیت که به شکلی به پیامبر عظیم الشأن اسلام، ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم داشت، جمعآوري گردید.
در مرحله بعد پالایش و دستهبندي مطالب انجام شد و در نهایت سعی شد مطالب با یک چینش منطقی کنار هم قرار گیرند تا ذهن خواننده را براي رسیدن به هدف مقاله یاري دهد. نتایج به دست آمده از مطالعه عبارت است از: سختترین کار عالم تعلیم و تربیت است. افرادي که در این عرصه وارد شدند، خود داراي ویژگیهاي بارز اخلاقی و رفتاري بودند.
چه بسا خداوند متعال، کسانی را که براي پیامبري - معلمی - انتخاب کردند، از بهترین مردم بودند. در بین همه نوع بشر، پیامبر اسلام - ص - ، انسان بینظیري هستند که در تمام صفات اخلاقی و رفتاري در اوج کمال بوده و بر همین اساس، تمام ویژگیهاي آن انسان والا، خود الگوي ناب تعلیم و تربیت است. صفات تربیتی پیامبر، همگی در کمال مطلق است.
با نگاهی هوشیارانه به متون موجود، روش غالبی که پیامبر گرامی اسلام براي تعلیم و تربیت در نظر داشتهاند، کرامت انسان و روش مبتنی بر رحمت، محبت و خوشدلی بوده است. اگر مربیان و معلمان از تمام صفات پیامبر، همین صفت - کرامت انسان و روش مبتنی بر رحمت - را مد نظر قرار دهند، بدون شک کافی خواهد بود.
-1مقدمه
تعلیم و تربیت از دیرباز و زمانهاي بسیار دور مورد توجه بشر واقع شده و از اهمیت والایی برخوردار بوده است. علاوه بر پیامبران که رسالت و مسؤولیت اصلی آنها تعلیم و تربیت بوده، دانشمندان هر جامعه در این زمینه کوششهایی کردهاند. تعلیم و تربیت در واقع میتواند رسالت نشر علم و تقویت عقل و تذهیب نفوس را به خوبی ادا نماید. در بین متفکران، دانشمندان اسلامی در این زمینه از بقیه جلوتر بوده و زحمات زیادي را متحمل شدهاند. از آغاز قرن اول اسلامی، تا کنون پیشوایان علم و دین به مدد قرآن و حدیث درباره تعلیم و تربیت، آراء و نظریات گرانبهایی را ارایه کردهاند.
هدف از خلقت آدمی، هدایت او به سوي کمال است. این زمینه در آدمی وجود دارد و اگر تربیت صحیح انجام گردد، استعدادهاي آدمی شکوفا خواهد شد و اگر مراقبتهایی که تحت عنوان تعلیم و تربیت در مورد آدمی اعمال میشود، مورد غفلت قرار نگیرد، آدمی به کمال خواهد رسید
تعلیم و تربیت آدمی، کاري پر ارج و در عین حال وقتگیر است. نتایج قطعی و نهایی تربیت، نسبتاً دیر آشکار میگردد.
ارزشمندي تربیت از آن جهت است که، آدمیت آدمیزاد بر چگونگی تربیتش بستگی دارد. اگر در شرایط مناسبی پرورش یابد به خیل نیکان میپیوندد و اگر تربیت وي مورد غفلت واقع شود، چه بسا از حد حیوان نیز فروتر رود. آدمی که مورد تربیت است، موجودي است بالقوه و در آغاز زندگی به شکل و صورت آدمی است. تنها زمان است که در پرتو تدابیر تربیتی مناسب، از او آدمی به معناي آدمیت به عمل میآورد. بنابراین تربیت تدریجی و وقت گیر است و تحقق تربیت سالم به تحقق نسبی مراحل تربیت، بستگی تامی دارد
ادیان الهی به ویژه اسلام، عالیترین دستورالعملها، اصول و اندیشههاي تربیتی را در اختیار بشر گذاردهاند. رهبران این ادیان، توانستهاند بااستفاده از تعالیم دینی در بالا بردن سطح تربیت افراد در اجتماعات مختلف، قدمهاي مؤثري بردارند.
اندیشههاي والاي پیامبر اسلام - ص - ، در دست مسلمانان است و در این راستا از اهمیت ویژهاي برخوردار است. در سوره نحل آیه 125 آمده است: اي پیامبر مردم را از روي دلیل و موعظه نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و به بهترین وجه با آنها بحث کن. چنان که از این آیه شریفه استفاده میشود، فهم، تدبر و تفکر منطقی و توأم با دلیل محورهاي اصلی تعلیم و تربیت اسلامی هستند
کمتر دینی به اندازه دین مبین اسلام به تعلیم و تربیت توجه داشته است. از نظر اسلام تعلیم و تربیت جایگاهی بس رفیع و ارزشمند دارد. چنانکه باز دیده میشود، تعلیم و تربیت در اسلام با نزول اولین آیات وحی بر پیامبر گرامی اسلام - ص - آغاز و خطاب میمون »اقراء «... منشاء و منبت الهی و قدسی به خود گرفت و به تعبیر خواجه نصیر توسی، الاشراق صناعات عالم شد.
این حالت قدسی توأم با معنویت همراه و تقریباً در طول قرون و اعصار، بر آموزش و تربیت حاکم شد
امام علی - ع - فرموده است: خوب و بد هر انسان تابع روشی است که تربیت روح خود را بر آن قرار داده و در راه نیل به آن روش مجاهده و از آن پیروي مینماید. اگر با روشهاي صحیح جان خود را از پلیدي پاك کرده باشد، پاك است و اگر آلوده نموده، آلوده خواهد بود
-2معنا و مفهوم تعلیم و تربیت
تعلیم و تربیت مجموعه پیچیدهاي از رفتارهاي مربی است که براي متربی مورد استفاده قرار میگیرد. این رفتارها گاه مستقیم و گاه غیر مستقیم است. گاه عینی و گاه غیرعینی است.
