بخشی از مقاله
چکیده:
با هجوم فرهنگ مصرفی غرب به خاك میهن و تغییر فرهنگ تولید به جاي مصرف ، و با رشد تجمل گرائی بعد از جنگ تحمیلی ،مصرف کالاي خارجی به یک ارزش تبدیل شده وتولیدات داخلی رو به فراموشی و نابودي می رود .غرب و شرق با ورود کالاهاي لوکس و به کمک رسانه هاي خود و تبلیغ در ماهواره و یا رسانه هاي داخل فرهنگ برتري کالاي خارجی نسبت به کالاي ایرانی را بین جوانان و خانواده هاي ایرانی ترویج نموده اند .
در این تحقیق روشهاي ورود این فرهنگ به جاي فرهنگ ملی و تاثیرات آن براقتصاد داخلی برررسی شده است .همچنین حمایت از تولید داخلی و رویکرد فعلی نظام به ترویج مصرف داخلی از نگاه قوانین ،مسئولین،و ضوابط مانند سیاستهاي کلی نظام ، سیاست اقتصاد مقاومتی بررسی شده است و به ارائه پیشنهاداتی ختم شده است
مقدمه
بشر از زمان ساکن شدن و رو آوردن به کشاورزي و دامداري، آموخت که باید کلیه مایحتاج خودش رابه تنهایی فراهم نماید .کم کم با افزایش نیازها به داد وستد با دیکران رو آورد،وتامدتها به همین شیوه گذران زندگی می نمود.البته در این راستا عده اي به تجارت و دادوستد کالا بین کشورها رو آورده و با این شغل گذران و درآمد زائی می نمودند ! از زمان کشف نفت در جهان خصوصا در خاورمیانه ،و پیشرفت حمل ونقل دریائی و زمینی ،رفت و آمد بین کشورهاي مختلف توسط انسان اوج گرفت . دراین میان کشورهاي ثروتمند و استعمارگر که با کمبود کالا و انرژي روبرو شده بودند،به طرف کشورهاي فقیر اما غنی از معادن و مواد معدنی حمله ور شده و به استعمار آنها به روش هاي گوناگون پرداختند .
باگذشت زمان روش هاي استعماري نیز تغییر نمودوازحالت فیزیکی و مکانی به حالت هاي دیگر مانند استعمار روانی ،فرهنگی،عقیدتی و ... رو آورد . دولت هاي ثروتمند فهمیدند راحترین راه براي به دست آوردن منابع انرژي و ثروت کشورهاي دیگر عرضه وسایل مورد نیاز و سیل لوازم به سمت این کشور ها می باشد ، به طوریکه با خرید موادخام مثل نفت و مواد معدنی و...وتبدیل این مواد به هزاران محصول دیگر و با فروش آن ها به همان کشورها چند ده برابر همان پولی که داده اند را به دست خواهند آورد !
بتدریج و با فرهنگ سازي حساب شده به سمت فرهنگ مصرف و جایگزینی کالاهاي لوکس خارجی به جاي کالاي محلی و وطنی ،از یک طرف از پیشرفت اقتصادي آنجا جلوگیري نموده و ازطرف دیگربا جایگزین نمودن کالا هاي خارجی به مرور زمان ودرکنارتبلیغات تاثیر گذارتولید کالاي داخلی از صرفه اقتصادي افتاده و به فراموشی سپرده می شود !
این تئوري بسیار کارساز بوده و ضربه زیادي به اقتصاد کشورهاي درحال توسعه وارد نموده است. اما هنوز دیر نیست و با اتکا به ضرب المثل معروف "ماهی روهروقت ازآب بگیري تازه است " می توان مانع ضرر بیشتر به اقتصاد ومحصولات داخلی شد .و این راهی ندارد جزءترویج محصولات داخلی و رقابت با محصولات مشابه خارجی آن .
تاریخچه ترویج مصرف داخلی و مبارزه باکالاي خارجی
تاریخ ایران و شیعه نشان میدهد مبارزه با کالاي خارجی و جلوگیري ازسیطره اجناس بیگانه درمبارزات علما و بزرگان همیشه بیدارو مردم بوده است ، در ادامه چند نمونه ذکر می شود .
-1اقدامات امیر کبیر
مسائل جدي که مدنظر امیرکبیر بود اما هیچ گاه از سوي حاکمیت این ایده ها حمایت نشد، ماجراي حمایت او از تولیدات داخلی بود. به ویژه که آن زمان کشور در معرض هجوم کالاهاي بیگانه قرار داشت. در منابع عصر قاجار به ورود کالاهاي بی کیفیت ژاپنی و غربی به ایران اشاره شده است. در چنین شرایطی امیرکبیر قصد داشت با تقویت اقتصاد داخلی و حمایت از تولید کنندگان ایرانی، زمینه برچیدن نفوذ سرمایه داران وابسته به بیگانه را در ایران فراهم کند که البته با شهادت امیرکبیر این تلاش ها ناتمام ماند. هرچند مرجعیت و روحانیت ایران هیچ گاه از مقاومت و مبارزه با کالاهاي بیگانه دست برنداشت.
امیرکبیر به عنوان یک دولتمرد متعهد براي بازسازي اقتصاد ایران یاد می کند و اقدامات وي را چنین توضیح می دهد: میرزا تقی خان امیرکبیر، به عنوان یک دولتمرد مسئول و متعهد، کوشید تا با ایجاد صنایع جدید در قالب تأسیس کارخانه هاي بلور سازي، چینی سازي، نساجی، کاغذ سازي و... و همچنین استخدام استادان فنی و فرستادن صنعتگران به خارج و به ویژه حمایت از محصولات داخلی، گامی بلند در این راه بردارد. تأسیس مدرسه صنایع و یا اعطاي امتیاز به سرمایه گذاران اروپایی براي زنده کردن تولیدات صنعتی در داخل نیز روش هاي دیگري بود که دولت ایران در این سال ها برگزید. در جبهه دیگر بخش خصوصی نیز فعال شد.
اندك اندك از نیمه قرن، کارخانه هاي باروت سازي، میناسازي، قندسازي، نخریسی، شیشه گري و... توسط تنی چند از سرمایه گذاران ایرانی راه اندازي شد. در حقیقت، اجازه یافتن کمپانی هاي تجاري غرب براي تأسیس کارخانه، نگرانی شدیدي را در قشر سرمایه گذار داخلی ایجاد کرده بود اما آن ها با وجود همه نگرانی ها و مشکلات و موانع موجود، بر آن شده بودند تا پویش هایی را در این عرصه آغاز کنند.
-2حرکت آقاي نجفی در حمایت از تولید داخلی :
در کنار تلاش هاي تجار و تولیدگران براي رونق بخشیدن به اقتصاد ایران علماي شیعه نیز با آنان همراه شدند و با بهره گیري از آموزه هاي دینی و پایگاه دین به مقابله با هجوم اقتصادي شرکت هاي غربی پرداختند. ما در اوایل سلطنت رضاخان شاهد قیام مرحوم آقانورا... نجفی اصفهانی در اصفهان هستیم که از جمله اولویت هاي او ترویج تولیدات داخلی و تقویت اقتصاد ملی و سد نفوذ اقتصادي بیگانگان بود.
ایشان جزو موسسان و حامیان جدي شرکت اسلامیه بود همان طور که میرزاي شیرازي در جریان تحریم تنباکو، استعمال توتون و تنباکو را در حکم محاربه با امام زمان - عج - دانست در این مقطع هم مرحوم حاج آقا نورا... نجفی اصفهانی و علماي اصفهان تاکید کردند که از خواندن نماز بر میتی که کفن خارجی دارد، خودداري می کنند.
-3اعلامیه تاریخی دو تن از علما در دفاع از تولیدات ایرانی :
حاج آقا نورا... و برادرش آقا نجفی دو تن از علماي برجسته اصفهان بودند که در عصر مشروطه و اوایل دوره رضا خان، مجاهدت هاي بسیاري براي مبارزه با استعمار و تهاجم بیگانه به ویژه در عرصه جهاد اقتصادي و حمایت از تولید ملی انجام دادند. اینان در اعلامیه اي با همکاري علما مردم را به تحریم کالاي بیگانه و مصرف تولیدات داخلی فراخواندند. متن این اعلامیه که در کتاب اندیشه هاي سیاسی حاج آقا نورا... آمده به این شرح است: »این خدام شریعت مطهره با همراهی جناب رکن الملک متعهد و ملتزم شرعی شده ایم که مهما امکن بعد ذلک تخلف ننماییم. فعلا پنج فقره است:
اولا: قبالجات و احکام شرعیه از شنبه به بعد باید روي کاغذ ایران بدون آهار نوشته شود. اگر بر کاغذهاي دیگر نویسند،مهر ننموده و اعتراف نمی نویسیم، قباله و حکمی هم که روي کاغذ دیگر نوشته بیاورند و تاریخ آن بعد از این قرارداد باشد، امضا نمی نماییم. حرام نیست کاغذ غیرایرانی و کسی را مانع نمی شویم، ماها به این روش متعهدیم.
ثانیا: کفن اموات اگر غیر از کرباس و پارچه اردستانی یا پارچه هاي دیگر ایرانی باشد متعهد شده ایم بر آن میت ماها نماز نخوانیم. دیگري را براي اقامه صلوه بر آن میت بخواهند ماها را معاف دارند.
ثالثا: ملبوس مردانه جدید که از این تاریخ به بعد دوخته و پوشیده می شود، قرار دادیم مهما امکن هرچه بدلی آن در ایران یافت می شود، لباس خودمان را از آن منسوج نماییم و منسوج غیرایرانی را نپوشیم و احتیاط نمی کنیم و حرام نمی دانیم لباس هاي غیر ایران را، اما ماها ملتزم شده ایم حتی المقدور بعد از این تاریخ ملبوس خود را از نسج ایران بنماییم، تابعین ماها نیز کذلک و متخلف توقع احترام از ماها نداشته باشد. آن چه از سابق پوشیده داریم و دوخته، ممنوع نیست استعمال آن.
رابعا: مهمانی ها، بعد ذلک ولو عیانی باشد چه عامه و چه خاصه، باید مختصر باشد، یک پلو و یک خورش و یک افشره. اگر زاید بر این کسی تکلف دهد، ماها را به محضر خود وعده نگیرد. خودمان نیز به همین روش میهمانی می نماییم. هرچه کمتر و مختصرتر از این تکلف کردند موجد مزید امتنان ماها خواهد بود.
خامسا: وافوري و اهل وافور را احترام نمی کنیم و به منزل او نمی رویم؛ زیرا که »المسرفین « و »ولاتلقوا بایدیکم الی التهلکه« و حدیث »لاضرر و لاضرار« ضرر مالی و جانی و عمري و نسلی و دینی و عرضی و شغلی آن محسوس و مسري است و خانواده ها و ممالک را به باد داده.
