بخشی از مقاله
چکیده:
در حوزه روابط خانوادگی، آموزههای دینی فراوانی بهچشم میخورد که جملگی در راستای افزایش محبت و تقویت بنیانهای خانواده وارد گردیدهاست. لیکن پراکندگی این روایات در منابع گوناگون و عدم تفکیک آنها از سایر موضوعات اخلاقی، دستیابی عمومی را دشوار ساختهاست. افزون بر آنکه بر اساس پژوهش صورتگرفته، تاکنون طرح جامع و کاربردی از روایات بهمنظور ارتقای نهاد خانواده ارائه نگردیدهاست.
از اینرو بهمنظور رفع این خلأ، در این نوشتار با استناد به الگوی آموزشی بلوم، روایات مرتبط با حوز خانواده بهویژه روابط زوجین، در سه قالب شناختی، عاطفی و رفتاری دستهبندی شدهاست. سپس با استناد به آموزههای دینی، تأثیر شناخت تفاوتهای زن و مرد در افزایش محبت میان آنان بررسی شدهاست. سپس به الگوهای رفتاری مؤثر در افزایش محبت زناشویی پرداخته و نهایتاً مهارت مدیریت هیجانات آموزش داده شدهاست.
مقدمه
بنابر تصریح قرآن از سیر آفرینش انسان، نخستین نهاد اجتماعی با خلقت یک زن و یک مرد شکلگرفت. از اینرو همواره خانواده در عین آنکه کوچکترین نهاد جامعه بهشمار میرود، نهادی بیبدیل، حیاتی و انسان-ساز است. به همین جهت در آیات و روایات، بر وظایف اخلاقی و حقوقی همسران تأکیدشده و حتی تعاملات بیرونی فرد به سمت ارتباط بهتر او با خانوادهاش سوق داده شدهاست. با این همه هنگامی پژوهش بر موضوع راهکارهای افزایش محبت بین همسران، ضرورت خود را بیش از بیش نمایانگر میسازد که به ناهنجاریهای متعدد دنیای کنونی نظری افکندهشود.
افزایش بزهکاری، خشونت، بیماریهای روحی و جسمی و طلاق عاطفی و رسمی، نشان از کمرنگشدن نقش خانواده در ایجاد آرامش روحی افراد دارد. لذا خوانشی دوباره از متون دینی راهی مهم برای برونرفت از ناآرامیهای دوران تمدن و تکنولوژی انسان بهشمارمیرود. از اینرو این نوشتار برآن شد تا با استفاده از تقسیمبندی بلوم که اهداف تربیتی را در سه حیطه شناختی، عاطفی و رفتاری دستهبندی نموده، راهکارهای افزایش محبت در زندگی زناشویی را در این سه زمینه مورد بررسی قراردهد.
-1 راهکارشناختی افزایش محبت
یکی ازکلیدهای اصلی افزایش محبت بین همسران، کنارگذاشتن قضاوتهای منفی و نابجاست که این موضوع نیز محصولِ پذیرش تفاوتهاست. تفاوتهایی که خود موجب تعادل در زندگیاست - طباطبایی،:1417 ج4، صص. - 217-216 در روایات به تفاوت انسانها توجه و رفتار متناسب با هر فرد، راز سعادت و کمال او بیان شده - مجلسی، :1403 ج17، ص - 107 و بهویژه بر رعایت توانایی زنان تأکید شدهاست - دشتی،:1379 نامه - 31 در علم روانشناسی نیز تفاوتهای فردی بهعنوان یکی ازشاخههای اصلی این علم شناختهشده که تفاوت زن و مرد سرسلسله این مبحث است. از اینرو در این نوشتار پس از تقسیم تفاوتها به سه حیطه جسمی، عاطفی وعقلی؛ به بیان راهکارهایی بهمنظور تعامل بهتر همسران باهم، در تفاوتهای عاطفی که مهمترین قسم تفاوتهاست، پرداخته شدهاست.
.1-1 تفاوتهای جسمی
با عنایت به ارتباط تنگاتنگ جسم و روان، از تفاوتهای جسمی بهعنوان اولین ویژگی اختلافی زن و مرد میتوان یادکرد که انواع آن به اجمال چنین است: ظاهر بدن و مقاومت در برابر بیماری - گاتیون، :1368 ج1، ص498، - حسّ شنوایی - مجد، بیتا: ص51، - حسّ بینایی - روژهپیره،:1370 ص 60، - حسّ چشایی - مجد، بیتا: 55، - حسّ بویایی - کورین،:1361 ص 32، - حسّ لامسه - روژهپیره،:1370 ص - 68 و قدرت بدنی - گاتیون، :1371 ص . - 1503
.2-1 تفاوتهای عاطفی
از نظر روانشناسان، احساسات در زنان بیشتر و سریعتر است - بوریسآنکو،:1381 ص. - 162 همین مسئله موجب تفاوتهایی در این زمینه گشته که به مهمترین آنها اشاره میشود و سپس راهکارهایی ارائه میگردد.
.1-2-1 تفاوت در نیاز به گفت و گو
نیاز به صحبتکردن از جمله اصلیترین نیاز زنهاست. چنانکه زنان روزانه بهطور متوسط23000 کلمه و مردان 12000 کلمه صحبت مینمایند - اسماعیلبگی، :1389 ص . - 503 هدف زنان از گفتگو نیز، مبادله برخی اطلاعات خاص نیست، بلکه فعال نگهداشتن خطوط ارتباطیاست که بیشتر جنبه عاطفی دارد. در صورتیکه مردان، برای صحبت دربارهی مسائل کماهمیت، ارزش قائل نیستند - نیلیپور،:1385 ج 2، ص. - 49 از اینرو 74 درصد زنان شاغل و 98 در صدزنان خانهدار بزرگتری نکوتاه شوهرشان را بیمیلی آنها در صحبت کردن میدانند - اسماعیلبگی،. - 503 : 1389 لذا راهکار مناسب این تفاوت از سوی مردان، بهادادن به بروز احساسی زنان از طریق سخن گفتن با همسر و... است؛ و از سوی زنان توجه به بیانگیزگی مردان در سخن گفتن اجباری یا بدون دلیل است. از اینرو تعیین وقت مناسب برای گفت و گوی دو طرفه و تعیین موضوعات جذاب برای سخن گفتن راهی برای افزایش محبت بین زوجین است.
