بخشی از مقاله
چکیده
برنامهریزی استراتژیک به شکلهای مختلف و در قالبهای گوناگون ارائه شده است که یکی از متداولترین آنها مدل SWOT نامیده میشود. ماتریس SWOT یکی از تکنیکهای برنامهریزی راهبردی - Strategic planning - و به طور کلی یک چارچوب مفهومی است که برای شناسایی و تحلیل تهدیدها - Threats - و فرصتها - Opportunities - در محیط خارجی یک سیستم و بررسی قوتها - Strengths - و ضعفهای - Weaknesses - درونی آن به منظور سنجش وضعیت و تدوین راهبرد - Strategy - برای هدایت و کنترل سیستم مزبور به کار گرفته میشود. در واقع، این هنر برنامهریز استراتژیک است که بتواند از طریق بهترین ترکیب چهار حالت موجود در آنالیز SWOT موفقیت یک سازمان را در شرایط رقابتی امروز فراهم آورد.
زندگی در یک شهر الکترونیک و جامعه اطلاعاتی نیازمند پیشفرضهایی از سوی شهروندان آن جامعه است. پیشنیازهایی که نیازمند زندگی در دولت الکترونیک و شهر الکترونیک است. شهروند امروز دیگر یک شهروند معمولی نیست. او یک شهروند الکترونیک است با تمام تواناییهای لازم برای یک زندگی شبکهای. از جمله نقاط قوت شهروند الکترونیک، می توان به تعداد کاربران اینترنت و ایجاد پتانسیل بالا در جذب شهروندان الکترونیک اشاره کرد. عدم آموزش به همراه عدم شناسایی کاربردهای مورد نیاز حوزههای مختلف تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک و... از جمله نقاط ضعف شهروند الکترونیک در ایران محسوب میگردند. انزوای الکترونیک، پورنوگرافی الکترونیک از نقاط تهدید شهروند الکترونیک به شمار میآید.
در نهایت کاهش رفت و آمدها و ترافیک در ایران از جمله فرصتهای پیش روی شهروند الکترونیک به شمار می آیند. از این رو در این تحقیق با برشمردن نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدهای پیش روی شهروند الکترونیک در کشور به صورت نسبتا جامع و کامل تلاش میشود استراتژیهای لازم برای بالفعل کردن نقاط قوت و بهرهبرداری از فرصتها و نیز استراتژی های حداقل سازی تهدیدها و پوشش نقاط ضعف مورد بررسی قرار گیرد.
-1 مقدمه
شهروند الکترونیک، کسی است که توانایی انجام وظایف روزمرهای که ایفای نقش های متفاوت درطول زندگی برای فرد بوجود می آورد را با کمک ابزارهای الکترونیکی داشته باشد. تمامی انسان ها در طول زندگی خود، نقش های متفاوتی را ایفا مینمایند. برای هر یک از ما، در نقش فرزند، والدین،خویشاوندان دور و نزدیک، کاسب، تاجر، کارمند، مدیر، تولید کننده، دانش آموز، دانشجو، معلم ، استاد، رییس دانشگاه و دهها نقش کوچک و بزرگ دیگر، وظایفی متصور است که به صورت روزمره به آنها میپردازیم ما تا به امروز این وظایف را به کمک روشهای فعلی انجام میدادیم، اما امروزه ابزار الکترونیکی، انجام امور و ایفای وظایف شهروندی را بسیار سادهتر،سریعتر و ارزانترنموده است7]،.[1 در دنیای امروز، آدمی خسته از گشت و گذار عادی و زندگی در کلانشهرهای مملو از آلودگیها، شلوغی، معطلیها و خستگیها، به دنبال مجالی است که جلوههای نشاط و سرزندگی را باز یابد.
سازمانها پیوسته در حال تصمیمگیری و برنامهریزی هستند از این رو لازم است جهت هرگونه تصمیمگیری و برنامهریزی راهبردی در سازمان نسبت به شناخت وضع موجود شهروند الکترونیک از طریق بررسی عوامل محیط درونی و بیرونی اقدام شود. این وظیفه بر عهده تحلیلگران محیطی است که جهت شناسایی فرصتها و تهدیدات بدقت اثر متغیرهای محیطی برتمام بخشها و ارکان سازمان اعم از نهادهها، ستادهها و افراد جامعه را بررسی کنند به عبارت دیگر، از طریق تحلیل محیطی است که فرصتها و تهدیدات محیط مشخص شده و بر آن اساس و با توجه به شناساییای که قبل از آن از نقاط قوت و ضعف درونی شهروند الکترونیک باید بدست آمده باشد هدفها را تعیین کرده و رویهها و سیاستهای سازمانی را مشخص میکند.
این امر به مدیریت یاری میرساند در مقابله با فرصتها و تهدیدات محیط بیرونی رویهای هماهنگ و یکپارچه اتخاذ کند و به اهداف خود به نحو شایستهای دست یابد. تشکیل ماتریس SWOT بخصوص از اوایل دهه 80 و به دنبال فشارهای رقابتی برای بیشترسازمانها محرز گردید. از این رو مفاهیم و تئوریهای مدیریت استراتژیک شکل گرفته و عنصر شناخت وضع موجود جهت مقابله با بحرانهای پیشرو و همچنین فرموله کردن مسیرحرکت درقالب آگاهی ازفرصتهاو تهدیدات مطرح گردید.[2]، .[3]
-2 شهروند الکترونیک
افرادی که مهارت استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل رایانه و اینترنت ، تلفن همراه و سایر ابزارهای نوین را داشته باشند و بتواند از این ابزارها در جهت انجام امور زندگی روزمره خود مانند ثبت نام در موارد مختلف ، اموربانکی ، تماس با ادارات ، شرکت در نظر سنجی ، رای گیری الکترونیکی و سایر امور زندگی استفاده نمایند شهروند الکترونیکی هستند. به عنوان مثال، یک زن در یک خانواده نقش یک همسر و مادر را بر عهده دارد. بخش عمدهای از خریدهای خانه بر عهده مادر است، پرداخت قبوض، پیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان و دهها وظیفه ریز و درشت دیگر بر عهده وی گذاشته شده است .چنانچه این مادر بتواند برخی از این وظایف را با استفاده از ابزارهای الکترونیکی مانند وب سایتها، پست الکترونیک و ...به انجام رساند، طبعا صرفه جویی بسیاری در وقت و هزینه خانواده خواهد شد و این وقت و هزینه اضافه را صرف امور مهم دیگری خواهد نمود .
این مادر در محل کار خود در نقش یک معلم، کارمند، مدیر و غیره است؛ در این نقشها نیز وی می تواند با استفاده از ابزارهای الکترونیکی انجام امور را تسریع و کم هزینه تر نماید .این مادر /کارمند نقشهای اجتماعی متفاوت دیگری را نیز ایفا مینماید که در هر کدام از آنها ابزار الکترونیکی به نحوی میتواند به وی کمک نماید. وی وقتی یک شهروند الکترونیکی خواهد بود که بتواند این وظایف مختلف را با کمک ابزار الکترونیکی و با کیفیت و کمیت بسیار بهتری به انجام رساند.
-1-2 جایگاه شهروند الکترونیک در کشور
بر اساس آمار مستند، تعداد کاربران اینترنت در ایران نسبت به سال 2010 با افزایشی سه میلیون و 300 هزار نفری مواجه شده است ،در سال 2010 ایران دارای 33میلیون و 200 هزار نفر و در سال 2011 ایران دارای 36 میلیون و 500 هزار نفرکاربر اینترنت می باشد[6] تمامی این کاربران به طور قطع از یک سطح مهارتهای پایه و اولیهای برای استفاده ازکامپیوتر و اینترنت بالاتر میباشند که البته میتوانند جزو کاربران بسیار حرفهای اینترنت باشند، ولی مساله بسیار مهم این است که آنها از حداقل دانش مورد نیاز برای استفاده از خدمات الکترونیک بهرهمندند.
از سوی دیگر، ما تا به حال در بسیاری از بخش ها، کاربردهای مورد نیاز در حوزههای مختلف تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک و ... را شناسایی و ایجاد ننمودهایم که با استفاده از زیرساختهای فعلی فناوری اطلاعات کشور قابل پیاده سازی است .ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم که زیرساختها و بسترهای فنی، حقوقی، فرهنگی، اقتصادی و ... فعلی امکان پیاده سازی بسیاری از خدمات الکترونیکی را فراهم نمینماید.[7]
-2-2 جایگاه شهروند الکترونیک در کشورهای دیگر
در برنامه 5 سالهای که اتحادیه اروپا به همین منظور تدوین نموده، عنوان شده است که تمامی شهروندان اروپایی و حتی ناتوانان جسمی قادر به استفاده از خدمات دولت و شهرداری الکترونیک با استفاده از ارتباطات فناوری نوین اطلاعات خواهند بود .در این برنامه علاوه بر اهداف، مسایلی نظیر ریز برنامهها، بودجهها، آموزشهاو دیگر موارد مورد نیاز دیده شده است .
