بخشی از مقاله
چکیده
آنچه که امروز اهمیت دارد توانایی به کارگیری ظرفیت های علمی و تخصصی کارکنان در راستای نیل به اهداف سازمان است . بدون درک نیازهای رفتاری آنان امکان استفاده از ظرفیت ها نخواهد بود . در دهه های قبل به مدیران توصیه می شد که با کارکنان »طوری رفتار کنید که آنها می خواهند« لذا رمز موفقیت مدیران در شناخت خواست ها، انتظارات و نیازهای سرمایه ی انسانی سازمان ها است.
تعارض جزئی لاینفک از زندگی انسانی است که چهره های گوناگونی دارد و برای مدیران که مسئول دستیابی به هدف های سازمانی هستند چالش مستمر تلقی می شود فراگیری »مدیریت تعارض« برای بهبود و چگونگی انطباق استفاده از تغییر و تحول برای فرد، خانواده و سازمان سرمایه گذاری حیاتی به شمار می آید. بیشتر انسانها با شنیدن واژه تعارض و تضاد، دعوا و زد و خورد یا جنگ را تجسم می کنند. در صورتی که این نوع از وضعیت های افراطی تنها آشکارترین و بارزترین نموده ای خصمانه تعارض است. مدیران در طول اوقات کاری با انواع ظریف تر و ملایم تر تعارض مانند عدم توافق، انتقادها و جدال ها مواجه می شوند.
مقدمه
تعارض جزئی لایفنک از زندگی انسان است . مروری گذرا و سطحی بر رویدادهای تاریخی، وقایع مهم جاری و فراورده های فرهنگی - قصه، رمان، سرگذشت، فیلم و ... - که مبین گوشه هایی از واقعیت های زندگی اجتماعی هستند نشان می دهد که چگونه تعارض یکی از مهمترین و برجسته ترین وجوه زندگی را تشکیل می دهد بنابراین اگر عده ای معتقدند که تعارض موضوعی است که فکر انسان را بیش از هرچیز دیگری - به جز خدا و عشق- به خود مشغول کرده است ادعای پوچ و بیهوده نکرده اند. - ایزدی یزدان آبادی، . - 1 :1379
به عبارت دیگر یکی از مسائل اساسی مدیریت سازمان ها ، رویاروی با تفاوت ها و اختلافات سازمان است که هر مدیر، وقت قابل ملاحظه ای برای حل آن اختصاص می دهد، ضرورت وجود تضاد و تناقض درست مثل ضرورت وجود هواست باید به آن ساخت و زندگی کرد، نه اینکه آن را کنار گذاشت. باید توجه داشت اختلافاتی که حل نشده باقی می مانند به تدریج موجب مقاومت افراد می شوند و حل آن در فرصت های بعدی مشکل تر خواهد بود و هنگامی که کاملاً سرکوب شوند موجب عکس العمل توام با پرخاشگری می کردند - احمدی، . - 194 :1383مدیریت تعارض به عنوان یکی از مهارت های اساسی رهبری سازمان در قرن جدید محسوب می شود .
تعارض جنبه اجتناب ناپذیر زندگی روزمره انسانهاست . روندهای عمده زیر، دست به دست هم داده اند تا تعارض را اجتناب ناپذیر سازند تغییر مستمر، تنوع بیشتر ترکیب کارکنان، کارهای تیمی بیشتر، ارتباط چهره به چهره کمتر - تعامل الکترونیکی بیشتر - ، اقتصاد جهانی دارای مبادله های میان فرهنگی بیشتر. فراگیری راهبردهای مدیریت تعارض، برای بهبود انطباق و بهره گیری از این تغییر و تحولات یک سرمایه گذاری حیاتی برای فرد، خانواده و سازمان محسوب می شود . مدیریت خوب تعارض، ما را در برابر تغییرات محفوظ نمی دارد و بدین معنی نیست که همواره با داشتن این مهارت به خواسته های خود دست خواهیم یافت، بلکه ما را قادر می سازد با تحولات جدید آشنا شویم و برای مقابله با تهدید ها و استفاده از فرصت ها راه حل های مناسب بیابیم.
اهمیت تحقیق درباره تعارض:
استفاده موثر از تعارض مستلزم شناخت و درک کامل ماهیت آن و همچنین عوامل ایجاد کننده و مهارت در اداره و کنترل آن است . البته امروزه به عنوان یکی از مهمترین مهارت های مدیریت به شمار می آید . توانایی برخورد با تعارض و اداره آن در موفقیت مدیریت سازمان ها نقش ارزنده ای دارد . اگر تعارض ها سازنده باشند، موجب بروز افکار نو و خلاق می شوند. و در زمینه تغییر و نوآوری و تحول سازنده را در سازمان فراهم می سازند و در نهایت به مدیریت کمک می کند تا به اهداف سازمانی خویش نائل آید.
تعارض به علت ماهیتی که دارد اغلب زیان بار وناکارآمد تلقی می شود، اما گاه همین پدیده باعث نمایان شدن مسائل وحل آنها، بهبود تصمیم گیری، بهبود عملکرد، ایجاد خلاقیت و روی هم رفته سبب بروز تغییر و تحول می شود تمامی سازمان ها و مدیرانشان به نوعی با مسئله تعارض مواجه اند چر ا که در حوزه رفتار سازمانی شاهدیم که افراد، گروه ها و واحدهایی وجود دارند که به جای همکاری و تعاون بر علیه یکدیگر اقدام می نمایند ارسطو توصیه می کند که کاروان اندیشه خود را با فکر هایی نزدیک، مشابه یا هر فکر دیگری به حرکت در آورید و فکرهای بعدی را در امتداد آن آشکار کنید. یعنی بسیاری از افکار انسان ها به هم ارتباط دارند و مجموعه به هم پیوسته ای را تشکیل می دهند. از این رو قدرت تداعی، نقش موثری در ایجاد وظهور فکر هاو طرح های جدید دارد امروزه تعارض سازمانی و مدیریت تعارض از جمله مباحثی است که توجه مدیران و دست اندر کاران سازمان را به خود جلب کرده است .
در بسیاری از سازمان ها تعارض به صورت یک مسئله جدی وجود دارد . تحقیقات نشان داده اندکه 20 درصد وقت مدیران سطوح بالا و میانی سازمان در رسیدگی به نوع تعارض صرف می شود باید به خاطر داشت، این وجود تعارض نیست که باعث اختلال و از هم پاشیدگی روابط در سازمان می شود بلکه مدیریت غیر اثربخش تعارض است که سبب نتایج نامطلوب می شود تعارض در حد معقول یک جنبه تعارض امری طبیعی است که در طول تاریخ با زندگی انسان ها همراه بوده است . سوء تفاهم، خودبینی، حسادت، خودخواهی، عقده های روانی، جنگ ها و ... می توانند از عوامل به وجود آورنده تعارض باشند.
در طول تاریخ، زندگی انسان ها هیچگاه خالی از تعارض نبوده است و کسی نمی تواند ادعا کند که با آن روبه رو نشده و یا نخواهد شد در هر حال با قدمت و سابقه ای که تعارض در زندگی بشر دارد، در دهه های اخیر بیشتر مورد توجه دانشمندان علوم رفتاری و مدیریت رفتار سازمانی قرار گرفتهاست - قربانی و همکاران، . - 19 : 1383تعارض در سازمان ها اجتناب ناپذیر است و به همین دلیل توجه محققان به چگونگی مدیریت تعارض جلب شده است - پلانک3 و همکاران،. - 2006
تعارض سازمانی 4 پدیدهای است که شناسایی آن را می توان به نیمه دوم قرن بیستم متعلق دانست . مطالعاتی که در خصوص این پدیده صورت گرفته است اهداف مختلفی داشته است . افرادی مانند »اتزیونی« 5 بیشتر به دنبال شناخت ماهیت تعارض و تعیین جایگاه آن در سازمان بوده اند. برخی دیگر مانند » آرجریس« 6 تعارض را، با بیان ماهیت بوروکراتیک سازمان و تضاد آن با بلوغ افراد، وسیله حمله به بوروکراسی قرار داده انددانشمندان. اخیراً موضوع تعارض را بیشتر جهت دستیابی به راهکارهای مدیریت آن بررسی می نمایند.
تعریف تعارض:
از تعارض تعاریف متعددی به عمل آمده است که در اغلب این تعریف ها پدیده تضاد منافع را به عنوان یکی از ارکان تعارض در نظر گرفته اند که یکی این تضاد منافع واقعاً می تواند وجود داشته باشد و یا اینکه طرفین تعارض وجود آن را احساس نمایند. نکته ای دیگر که عمدتاً در تعاریف تعارض اشاره می شود ارزش منافع مورد تعارض برای طرفین می باشد که هرچه این منافع ارزش بیشتری داشته باشد تعارض شدیدتر خواهد بود که البته تعارض علاوه بر تضاد منافع می تواند از تضاد دیدگاهی، تضاد ارزش ها، عادات شخصی و غیره نیز ناشی شود. که در اینجا جهت و رویه بحث تعارض به تعدادی از تعاریف ارائه شده می پردازیم.
پوتنام و پول 7 تعارض را تعامل افراد وابسته به هم تعریف کرده اند به نحوی که ادراک متفاوتی از اهداف، مقاصد و ارزش ها دارند و هر کدام ، دیگری را طرف مخالف این اهداف تلقی می کنند. تعارض عبارت می باشد از حالتی که به علت عدم توانایی و ارائه رفتار مناسب در تصمیم گیری برای انجام دادن کاری و یا تمایل به انجام دادن دو کار به صورت همزمان که فقط امکان انجام دادن یکی از آن دو فراهم می باشد بر شخص عارض می شود.
