بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر به منظور بررسی تعیین ارزش تغذیهای پوست آلو به عنوان یک محصول جانبی و پسماند در تغذیه دام و مقایسهآن با علف یونجه و سبوس گندم صورت پذیرفت. ترکیب شیمیایی پوست آلو نشان میدهد که این پسماند دارای انرژی و چربی بالایی میباشد. با این وجود میزان غلظت پروتئین آن نسبت به یونجه و سبوس کمتر است. پوست آلو حاوی فیبر نامحلول در شوینده خنثی - NDF - و فیبر نامحلول در شوینده اسیدی - ADF - کمتری نسبت به یونجه و سبوس میباشد . - P<0.05 - میزان حجم گاز تولیدی در 24 تا 96 ساعت پس از کشت و انرژی قابل متابولیسم در سبوس گندم به طور معنی داری بالاتر از پوست آلو و علف خشک یونجه بود - P<0.05 - ، اما تفاوت معنی داری از لحاظ گاز تولیدی در زمانهای مختلف و انرژی قابل متابولیسمدر بین تیمار یونجه و آلو وجود نداشت . - P>0.05 -
پوست آلو دارای بخش بالای پتانسیل تخمیر - b - نسبت به علف خشکیونجه بود . - P<0.05 - نرخ ثابت تولید گاز بین تیمارها معنیدار نبود . - P>0.05 - قابلیت هضم ماده خشک در پوست آلو بالاتر از سبوس و یونجه بود - . - P>0.05 میزان اسیدهای چرب کوتاه زنجیر در بین تیمارها تفاوت معنیداری را نشان نداد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که پوست آلو به جهت خصوصیات ترکیب شیمیایی و بخش قابل تخمیر و قابلیت هضم ماده خشک بالاتر میتواند یک ماده خوراکی با ارزش در تغذیه دام استفاده گردد.
کلمات کلیدی: پوست آلو، یونجه، سبوس، تکنیک تولید گاز.
مقدمه
امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته، از پسماندهای محصولات کشاورزی و صنایع غذایی جهت خوراک حیوانات استفاده میشود.برخلاف تولید قابل ملاحظه انواع محصولات کشاورزی در کشور، سالیانه مقدار انبوهی از پسماندها در بخش کشاورزی و صنایع از بین میروند. با به کارگیری روشهای صحیح مدیریتی در جهت استفاده بهینه از پسماندهای کشاورزی به منظور کاربرد در خوراک حیوانات، علاوه بر افزایش بهرهوری، منجر به کاهش خسارات وارده به بخش کشاورزی و به دنبال آن گام مهمی در راستای استفاده از منابع جدید غذایی در جیره حیوانات میگردد.
یکی از این پسماندهای خوراکی پوست آلو میباشد که درسطح شهرستان نیشابور 2400 هکتار باغ آلو وجود دارد که از این میزان 2300 هکتار درختان بارور است و از این وسعت باغ آلو حدود 50 هزار تن آلوی تازه برداشت می شود که 10 هزار تن آن به صورت تازه خوری و 40 هزار تن دیگر آن بعد از فرآوری جهت آلو خشک آفتابی بسته بندی و به بازار عرضه می شود.شهر خرو قطب اصلی تولید آلوی کشور با بیش از 600 هکتار باغ آلو است. این فراوانی تولید سبب شده که میزان زیادی ضایعات و پوست آلو سالانه تولید و بلا استفاده بماند که به تبع آن مشکلات زیستمحیطی گستردهای در فصل برداشت در پی خواهد داشت. و از آنجایی که اطلاعات در حوزه کاربرد این پسماند در تغذیه دام انجام نشده است هدف از انجام این آزمایش سنجش ارزش غذایی پوست آلو در مقایسه با یونجه وسبوس گندم و امکان کاربرد آن در تغذیه نشخوار کنندگان بود.
مواد و روش ها
پوست آلو مورد آزمایش در این آزمایش از شهر نیشابور توسط شهرداری شهرستان خرو تهیه شد. ترکیب شیمیایی پوست آلو، سبوس و علف خشک یونجه مورد استفاده شامل ماده خشک، پروتئین خام مطابق با روش - 2005 - AOAC، فیبر نامحلول درشوینده خنثی - NDF - و اسیدی - ADF - بر اساس روش - Van soest, 1991 - تعیین گردید. آزمایش تولید گاز بر اساس روش - Menke & Steingass, 1988 - انجام شد. نمونهها پس از خشک شدن، در شیشههای مخصوص تولیدگاز ریخته شدند. مایع شکمبه از دو رأس گاو که با جیره بر پایه یونجه سه بار در روز به صورت مصرف آزاد - Ad libitum - تغذیه میشدند استحصال گردید و بافر کربنات و محلولهای ماکرو و میکرو تهیه و به محیط کشت اضافه گردید . - Grings & Blummel, 2005 - گاز تولید شده در هر شیشه با استفاده از فشارسنج به صورت دستی در زمانهای 2، 4، 6، 8، 10، 12، 16، 24، 48، 72 و 96 ساعتاندازهگیری گردید.
دادههای مربوط به تولید تجمعی گاز بر حسب زمان بر اساس رابطه P=b - 1-e-ct - با استفاده از نرم افزار SASبرازش شدند - . - Orskov & McDonald, 1979 اعداد مربوط به انرژی قابل متابولیسم - ME - و اسیدهای چرب کوتاه زنجیر - SCFA - توسط معادلات زیر محاسبه شدند.که در معادلات بالا میزان حجم گاز تولیدی - GP - در 24 ساعت پس از انکوباسیون، پروتئین خام - CP - ، چربی خام - CF - وخاکستر - CA - میباشند. برای اندازهگیری قابلیت هضم ابتدا 0/2 گرم نمونه را درکیسههای به ابعاد سه در پنج از جنس داکرون ریخته و به داخل ویال انداخته و به روش کشت گاز بعد از 24 ساعت برداشت شد. تعیین تجزیهپذیری حقیقی نمونهها ازطریق شستوشوی مداوم باقیمانده کشت با شوینده خنثی - تهیه شده بدون سولفیت سدیم - به مدت 1 ساعت انجام شد که پس از آن سوبسترایی که تجزیه نشده با استفاده از کراسیبلهای با منافذ 60-40 میکرومتر جمعآوری شده. در نهایت از اختلافوزن نمونه قبل از کشت و بعد از گرفتن NDF قابلیت هضم محاسبه می شود.
نتایج و بحث
در جدول شماره 1 ترکیب شیمیایی پوست آلو، سبوس و علف خشک یونجه - گرم به ازای کیلوگرم ماده خشک - مورد استفاده،گزارش شده است. با توجه به جدول پوست آلو دارای ماده خشک و غلظت پروتئین کمتر و چربی بالاتری نسبت به علف خشک یونجه و سبوس بود 55 - و 76 گرم در کیلوگرم بترتیب - . فیبر نامحلول در شوینده خنثی - NDF - و فیبر نامحلول درشوینده اسیدی - ADF - در پوست آلو به صورت معنیداری کمتر از دو تیمار دیگر بود. عمده ترکیب NDF سلولز، همیسلولز،پکتین و ADF سلولز و لیگنین میباشد که با توجه به نتایج، پوست آلو حاوی غلظت بالایی از کربوهیدراتها و پکتین میباشدکه پکتین دارای قابلیت هضم بالایی در شکمبه میباشد و درنتیجه ارزش تغذیهای پوست آلو را افزایش میدهد.
نتایج حاضر با دیگر محققان همسو بود که نشان دادند پسماندهای میوه و سبزیجات دارای پروتئین کم و کربوهیدرات و پکتین بالایی هستند . - Jung, 1997 - دیگر محققان ماده خشک، مواد فرار، قند و همیسلولز، سلولز و لیگنین پسماندهای میوهها را به ترتیب 8-18،87، 75، 9 و 5 درصد ارزیابی کردند و بیان کردند به طور معمول پسماندهای میوه شامل هیدروکربنهای فراوان و مقدارنسبتاً کمی پروتئین، pH اسیدی و 80 درصد رطوبت میباشند . - Wadhwa & Bakshi, 2013 - میزان حجم گاز تولیدی در 24 تا 96 ساعت در سبوس گندم به طور معنیداری بالاتر از علف خشک یونجه و پوست آلو بود. با این وجود تفاوت معنیداری از لحاظ گاز تولیدی بین تیمارهای پوست آلو و علف یونجه نبود.
پوست آلو حاوی بخش قابل تخمیر - b - بالاتری نسبت به علف یونجه بود اگرچه نرخ ثابت تولید گاز بین تیمارها تفاوت معنیداری را نشان نداد. قابلبت هضم ماده خشک در پوست آلو بالاتر از سبوس گندم و سبوس گندم بالاتر از علف خشک یونجه بود که دلیل افزایش قابلیت هضم ماده خشک در پوست آلو را میتوان به غلظت فیبر و لیگنین کمتر مرتبط دانست زیرا که مواد خوراکی با ADF کمترقابلیت هضم بالاتری دارند. انرژی قابل متابولیسم در سبوس گندم نسبت به پوست آلو و علف خشک یونجه بالاتر بود و علف خشک یونجه و پوست آلو از لحاظ این پارامتر تفاوت معنیداری را با هم نشان ندادند همچنین غلظت اسیدهای چرب کوتاه زنجیر در بین تیمارهای مختلف معنیدار نبود. نتایجات دیگر محققان نشان داد که حجم گاز تولید و میزان انرژِی قابل متابولیسم در سبوس گندم بالاتر از علف خشک یونجه میباشد - Alqaisi et al., 2014 - که با نتایج این آزمایش همراستا بود.
