بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این مطالعه تعیین الگوي کشت محصولات زراعی شهرستان قاین استان خراسان جنوبی میباشد براي این منظور ابتدا اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه و از 133 کارشناس جهاد کشاورزي استان خراسان جنوبی که به صورت نمونهگیري تصادفی انتخاب گردیده بودند گردآوري شد. دادههاي بهدست آمده با استفاده از تکنیک AHP - فرایند تحلیل سلسله مراتبی - و نرم افزار Expert Choice مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج تجزیه و تحلیل نظرات کارشناسان جهاد کشاورزي استان خراسان جنوبی حاکی از این است که مهمترین معیارهاي مؤثر بر الگوي کشت محصولات زراعی شهرستان قاین، منابع آب و بازار فروش محصولات کشاورزي میباشد. همچنین از بین محصولات پاییزه، زعفران و گندم و از بین محصولات بهاره پنبه مناسبترین محصول زراعی شهرستان قاین محسوب میشوند و بایستی در الگوي کشت این شهرستان قرار گیرند و دو محصول ذرت و چغندر مناسب شرایط شهرستان قاین نبوده و باید از الگوي کشت این شهرستان حذف گردند.
مقدمه
کشاورزي از مهمتري بخشهاي اقتصادي کشور محسوب میشود و چون مستقیماً با تغذیه انسانها در ارتباط میباشد در سطح کلان اهداف متعدد از جمله تأمین امنیت غذایی، تأمین خودکفایی و حداکثر سازي سود آوري اجتماعی را دنبال مینماید، در همین راستا کشاورزان نیز در سطح خرد به دنبال حداکثر سازي سود بازاري خود میباشند این مهم برآورده نخواهد شد مگر اینکه کشاورزان از منابع محدود خود در تولید محصولاتشان بهطور بهینه استفاده نمایند، بنابراین تعیین الگوي مناسب کشت توسط کشاورزان یکی از عوامل حداکثر سازي سود آنها میباشد.
در سطح جهانی نیز تولید بیش از نیاز جامعه با تکنولوژیهاي نوین، تجارت بین کشورهارا رونق داده و باعث تاثیر بر روابط کشورها گردیده است و هرکشوري که قدرت صادرت محصولات تولیدي آن بیشتر باشد در تجارت بین الملل موفقتر بوده و قدرت رقابت بیشتري در بازار جهانی دارد.
بر همین اساس ایجاد پیمانهاي منطقه اي و بین المللی نظیر سازمان تجارت جهانی WTO گواه آن است و کشوري در این راستا موفق خواهد بود که در تولید محصولاتی مبادرت نماید که نسبت به دیگر کشورها داري مزیت نسبی باشد. بنابراین تعیین الگوي کشت بر اساس مزیت نسبی در سطح جهانی خصوصاَ کشور ایران جتناب ناپذیر میباشد، یکی از مشکلات تاریخی کشاورزي ایران، عدم توجه به ظرفیتهاي طبیعی و انسانی در کشور بوده است که این دیدگاه منجر به تسلط دیدگاه مبتنی بر عدم توانایی در خودکفایی محصولات اساسی کشاورزي در داخل کشور بوده است، این دیدگاه قبل از انقلاب اسلامی وجود داشته و همچنان در سه دهه پس از انقلاب بر مدیریت کشاورزي کشور استمرار دارد و نتیجه آن باعث گردید تا هر ساله بر حجم واردات محصولات کشاورزي افزوده شده تا جایی که ایران در سال 1381 به بزرگترین کشور وارد کنندهي غلات جهان تبدیل شد.
امروزه رشد شتابان دانش و فناوري نوین و در موازات آن، حضور دانشآموختگان کشاورزي و پتانسیلهاي طبیعی ایجاب مینماید که با برنامهریزي هوشمندانه، ضمن جبران عقب ماندگیهاي تاریخی، حرکتی سنجیده به سوي آیندهاي روشن و امید آفرین برداشته شود. یکی از سیاستهایی که میتواند در این زمینه مفید باشد طراحی الگوي کشت مناسب با پتانسیلهاي هر منطقه می-باشد.
طراحی الگوي کشت، یک فرایند پیچیده و متأثر از عوامل متعددي است که بررسی آن مستلزم جمع-آوري انبوهی از دادهها و اطلاعات بوده و مطالعات روز افزونی را طلب میکند. استان خراسان جنوبی یکی از قطبهاي کشاورزي ایران به شمار میآید که در زمینهي محصولات زراعی سهم عمدهاي در کشور دارد.
طبق آمار جهاد کشاورزي استان خراسان جنوبی در سال 1384 سطح زیر کشت محصولات زراعی 119297 هکتار واز این مقدار زمین، بیش از 636516 محصولات زراعی تولید شده است که از این مقدار، چغندرقند با 185867 تن و گندم با 76076 تن بیشترین سهم را به خود اختصاص دادهاند
خراسان جنوبی به علت شرایط اقلیمی ویژهاش از نظر تولید بعضی از محصولات سازگار با خشکی از جایگاه ویژهاي برخوردار است بهطوري که امروزه این استان، دومین قطب تولید زعفران در کشور به حساب میآید. به همین منظور استان خراسان جنوبی در نظر گرفته شد تا ضمن طراحی الگوي کشت بهینه محصولات زراعی براي دستیابی به بهترین ترکیب تولید گام برداشته، بهنحوي که به کسب حداکثر درآمد خالص براي کشاورزان در سطح خرد و افزایش صادرات محصولات کشاورزي و ارزآوري در سطح کلان منجر گردد.
