بخشی از مقاله
چکیده:
نمونه گیري به طور تصادفی از 20 عدد ماهی قزل آلاي رنگین کمان از بازار شهرداري رشت و بازار روز تنکابن در فصل زمس تان در دي ماه تهیه شدند و هیچ یک از ماهی ها بالغ نبودند و هیچگونه علایم ظاهري که مبنی بر تشخیص جنسیت باشد را نشان ندادند. قسمتی از باله دمی هر یک از نمونهها جداگانه درون میکروتیوپ 1/5 میلی لیتري حاوي الکل 96 درصد قرار گر فت. براي نگهداري بهتر، نمونهها تا شروع مرحلهی استخراج در فریزر -80 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. استخراج DNA با اس تفاده از کیت - شرکت روچ آلمان، کد - 11796828001 انجام گردید.
به منظور بررسی کمیت و کیفیت DNA استخراج شده از روشهاي اسپکتروفتومتري و الکتروفورز ژل آگارز %1 استفاده شد. شرایط چرخه دمایی و مشخصات داده شده به دستگاه تر موسایکلر براي واکنش زنجیرهاي پلیمراز به ترتیب مرحله جداسازي 94 – 95 درجه سانتیگراد به مدت 30 ثانیه، مرحله اتصا ل پرایمرها به هدف در 58 درجه سانتیگراد به مدت 30 ثانیه، مرحله بسط پرایمر 72 درجه سانتیگراد، 10 دقیقه براي 35 چر خه بهینه سازي گردید. محصول PCR بر روي ژل آگارز الکتروفورز شد و سپس از ژلها عکسبرداري شد.
ژن تعیین جنسیت s dy که بروي کروموزوم Y واقع شده است نشاندهنده نرینگی در ماهی قزل آ لاي رنگین کمان دارد. از انجاییکه قزل آ لاي رن گین کمان از دستگاه تعیین جنسیت - XX/XY - پیروي میکند 9نمونه هترو گامتیک - XY - هستند و جنسیت آن ها نر خواهد بود. و بقیه نمونه ها چون این نور فلورسانس را نشان ندادند عدم وجود ژن , SDY و عدم وجود کروموزوم Y را نشان می د هند بنابر این نمونه هایکه تعداد 11 عدد بودند نمونه هاي هموگامتیک - - XX جنس ماده خواهند بود.
این روش بدون اسیب ر ساندن به ماهی صورت میگیرد ؛روشی آسان و سریع خواهد بود و خطاي انسانی در این روش به حداقل میرسد . در مورد ماه یان با ارزشی که نمی خواهیم براي تعیین جنسیت به آن ها اسیبی برسد و یا کشته شوند و همچنین حداقل استرس به آن ها وارد شود و همچنین ماهیانی با ارزش اقتصادي بالا که در حال انقراض نیز هستند این روش تعیین جنسیت پیشنهاد می شو د.
مقدمه
دانستن سازوکارهاي تعیین جنسیت و تمایز جنسی در ماهیان مهم است. از آنجاییکه ماهیان تنوع بالایی در بین مهره داران دارند، مطالعه آنها از جایگاه مهمی در زیستشناسی تکوینی و روند تکامل موجودات برخوردا ر است، از اینرو درك فرایندهاي فیزیولوژیک بدن ماهی در مطالعات مقایسهاي سایر مهره داران مفید خواهد بود. وجود تنوع زیاد در سیستم تعیین جنسیت ماهیان، آنها را به موجوداتی بسیار مناسب براي مطالعات تک املی تعیین جنسیت و کروموزومهاي جنسی تبدیل کرده است.
از طرف دیگر ماهی به عنوان منبع ارزشمند پروتئین حیوانی در جهان مطرح است. فعالیتهاي مرتبط با پرورش ماهی در جهان در حال افزایش است و پی شبینی میشود با توجه به محدود بودن زمین و رسیدن به حداکثر تولید در فعالیتهاي دام و طیور نیز و برتر بودن ارزش غذایی ماهیان از نظر بهداشت انسانی، در آینده نزدیک فرآوردههاي آبزي از جمله ماهیان، بخش قابل مالحظهاي از سبد غذایی انسانها را تشکیل خواهند داد.
از جمله کاربردهاي تعیین جنسیت و تمایز جنسیت در پرورش ماهی، دستکاري و کنترل جنسیت ماهیان ب ا ارزش پرورشی است که داراي مزایاي زیادي است. از جمله: کاهش نگهداري مولدین مورد نیاز براي بهدس ت آوردن تخم یا افزایش استحصال تخم با پرورش ماهیان ماده؛ پرورش تکجنسی ماهیانی که در آنها یک ج نس - نر یا ماده - از رشد بیشتري برخوردار است؛ جلوگیري از بلوغ جنسی زودرس در ماهیان؛ جلوگیري از بل وغ جنسی در هر دو جنس از طریق عقیم سازي .درواقع هدف نهایی کنترل جنسیت در ماهیان پرورشی، اف زایش کارایی و میزان تولید در فعالیتهاي آبزي پروري است.
مارکرهاي DNA ابزارهاي مفید براي ارزیابی پیوستگی جنسیت در ماهی فراهم مینمایند. زیرا به نظر نمی رسد که ساختار DNA با تغییرات فیزیولوژیک یا محیطی تغییر نماید. از این گذشته ارزیابی توالی DNA ب ر روي کروموزوم هاي جنسی می تواند بینش مناسبی به فرآیندهاي تکاملی که براي تأثیر بر ساختار کروموز وم هاي جنسی ایجاد نموده و در نهایت می تواند اطلاعاتی درباره حفاظت - یا فقدان آن - فرآیندهاي تعیین جنسیت در بین گونه ها ایجاد نماید. برخی ژنها که با کروموزوم Yدر انسان در ارتباط اند، از جمله لوکاس تعیین جنسیت پستانداران Sry و یک ژن پیوسته نزدیک به آن Zfy در ژنوم ماهی وجود داشته اما با کروموزوم هاي جنسی در ماهی هاي زیر با رفرنس هاي مربوطه در ارتباط نیستند.
فرآیند تعیین جنسیت را می توان به صورت مجموعه اي از مسیرهاي بیو شیمیایی متقابل بررسی نمود که در نهایت به تعیین سلول جنسی و تمایز جنسی می انجامد.در سیستم هاي ژنتیکی ترکیبی خاص یا آمیزه اي از ترکیبات در این مسیر می تواند در تعیین جنسیت نقش عمده اي داشته باشد به نحوي که عوامل مح یطی تاثیر اندکی داشته باشند.
در ابتداي تکامل یک سیستم تعیین جنسیت فرض می شود که اثرات ژنتیکی به صورت چند ژنی - Polygenic - بوده و فرایند مجموع تمامی عوامل ژنتیکی دخیل در تعیین جنسیت موجود در ژنوم است.از این گذشته یک ترکیب می تواند چنین اثري بر جهت تعیین مسیر تعیین جنسیت که سایر لوکوس ها اثرش را خنثی نکنند کسب نماید.در این مورد جنسیت با یک سیستم ژنتیکی تک-لوکوس ساده تعیین شده و ممکن است کروموزوم هاي جنسی شناسایی شوند.در سیستمک هاي ژنتیکی مکانی سم ها از کنترل چند ژنی خالص تا مکانیسم هاي داراي عوامل تعیین جنسیت غالب همراه با کنترل اتوزوم متغیر بوده تا کروموزوم هاي جنسی کاملا توسعه یافته با نر هاي هتروگامت.
ژن هاي تعیین جنسیت غالب - - master اساس تمایز جنسی براي توسعه و رشد تخمدان ها و بیضه ها م حسوب می شوند.در پستانداران داراي سیستم تعیین جنسیت - - XX/XY ژن غالب - - master تعیین کننده جنسیت می باشد که تا قبل از سال 1990 کشف شد
در ماهیان استخوانی عالی تنوع شدیدي از سیستم هاي تعیین جنسیت و کروموزوم هاي جنسی پیدا شده است
تعیین جنسیت آزاد ماهیان براي مدت زمان طولانی سخت و غیر ممکن بوده و یک چالش کاربردي مهم در بسیاري از گونه ها و سیستم هاي پرورشی بوده که اغلب جنس ها کنترل می شدند به صورت سودمند و اهداف محیطی که بسیار ارزشمند بوده است.سیستم تعیین جنسیت همیشه طراحی می شود توسط جنس نر هترو گامتیک.
