بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق تأثیر انجماد بر میزانpH و رطوبت عضله ماهی قزلآلاي رنگینکمان تغذیه شده با جیره غذایی حاوي روغن هسته انگور مورد بررسی قرار گرفت. روغن هسته انگور قبلاً در سطوح 50،25، 75 و100 درصد بجاي روغن ماهی در جیره غذایی ماهیان با میانگین وزن 40 ± 2 گرم جایگزین شده بود و سپس عضله ماهیان براي مدت 5 ماه در شرایط انجماد در دماي -18 نگهداري شدند. نتایج نشان داد با افزایش ماندگاري عضله ماهیان در شرایط انجماد میزان pH بطور معنی داري افزایش یافت بطوریکه ماهیان تغذیه شده با روغن هسته انگور در سطح 100 درصد بالاترین میزان pH و ماهیان تغذیه شده با 100 درصد روغن ماهی کمترین میزان pH را نشان دادند .(P <0/05) بیشترین میزان رطوبت عضله ماهیان در مدت 5 ماه نگهداري در شرایط انجماد در جیره حاوي 100 درصد روغن ماهی و کمترین میزان آن نیز در جیره حاوي 100 درصد روغن هسته انگور مشاهده گردید .(P <0/05) در هر ماه نگهداري کمترین و بیشترین میزان pH به ترتیب متعلق به نمونه عضله ماهیان جیره حاوي 100 درصد روغن ماهی و جیره حاوي 100 درصد روغن هسته انگور بود و بین آنها اختلاف معنی داري مشاهده گردید .( P <0/05) در حالیکه کمترین و بیشترین میزان رطوبت به ترتیب متعلق به نمونه عضله ماهیان جیره حاوي 100 درصد روغن هسته انگور و جیره حاوي 100 درصد روغن ماهی بود و بین آنها اختلاف معنی داري مشاهده گردید .( P <0/05) استفاده از 100 درصد روغن هسته انگور در جیره غذایی ماهی قزل آلاي رنگین کمان و نگهداري آن در شرایط انجماد باعث افزایش ظرفیت نگهداري آب پروتئین و کاهش میزان رطوبت عضله میگردد.
واژگان کلیدي : روغن هسته انگور، قزل آلاي رنگین کمان، انجماد
-1 مقدمه
یکی از مهمترین نگرانیهاي موجود در صنعت آبزي پروري وابستگی زیاد این صنعت به روغن ماهی تولید شده از ماهیان صید شده بعنوان منبع منحصر بفرد چربی در جیره غذایی ماهی است . (Tacon,2004; SOFIA 2008 ) چربیها از اجزاء مهم غذایی ماهیان به شمار میروند که به عنوان منبع تولید انرژي، اسیدهاي چرب ضروري و ویتامینهاي محلول در چربی به شمار میرود. در پی افزایش مصرف انسانی آبزیان، ثابت ماندن صیدجهانی آن، توسعه صنعت آبزي پروري و نیاز روز افزون به تولید خوراك آبزیان آینده دسترسی به روغن ماهی بسیار نامعلوم می باشد و توسعه پایدار صنعت آبزي پروري را با مشکل مواجه ساخته است. در حال حاضر صنعت خوراك آبزیان نیاز شدیدي به یافتن جایگزینهاي مناسب براي روغن ماهی داشته و در سالهاي اخیر مطالعاتی در این خصوص صورت گرفته است. این بررسی ها نشان میدهد روغن هاي گیاهی بدلیل داشتن ویژگیهایی از جمله سهولت دسترسی، قیمت پایین و پایداري بالا نسبت به روغن ماهی باعث شده تا جایگزین مناسبی براي روغن ماهی در صنعت تولید خوراك آبزیان باشند .(Francis et al., 2007) میزان تولید روغنهاي گیاهی در سال 2002-2003 میزان 91/8 میلیون تن بوده در حالیکه در همین سال میزان تولید روغن ماهی 1/2 میلیون تن بوده است .(Beckman and Skrypetz, 2002)
ماهی مانند سایر جانداران براي تداوم فعالیتهاي فیزیولوژیک خود به اسیدهاي چرب ضروري احتیاج دارد که باید در جیره این جانداران فراهم شود .تحقیقات اخیر نشان داده که اسیدهاي چرب موجود در بافت ماهیان رابطه مستقیمی با اسیدهاي چرب موجود در جیره دارد .(Francis et al., 2006) اسید چرب لینولئیک و اسید چرب لینولنیک از اسیدهاي چرب مهم در جانوران به شمار می روند که بدن جانداران قادر به سنتز این اسیدهاي چرب نبوده و باید در جیره غذایی جانوران موجود باشد. با توجه به مطالعات انجام شده تقریبا تمام ماهیان آب شیرین قابلیت تبدیل اسید لینولئیک به اسید آراشیدونیک و اسید لینولنیک به EPA و DHA را دارند .(Sargent et al., 2002) آزاد ماهیان متعلق به یکی از قدیمی ترین گروههاي مهره داران میباشند که در حال حاضر به همراه بیش از 25000 گونه ماهی به تکامل خود ادامه میدهند. ماهی قزل آلاي رنگین کمان یکی از مهمترین گونه هاي این خانواده بوده و در حال حاضر مهمترین گونه سردابی پرورشی در ایران محسوب شده و در بین مردم از بازار پسندي بالایی برخوردار است. یکی از منابع روغن هاي گیاهی، روغن هسته انگور است که منبعی قابل دسترس از آنتی اکسیدان هاي طبیعی بوده و میتواند بعنوان یک جایگزین در جیره غذایی ماهیان محسوب شود. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر عصاره روغن هسته انگور بر میزان pH و رطوبت عضله ماهی قزل آلاي رنگین کمان (O.mykiss) طی نگهداري در شرایط انجماد در دماي -°18C میباشد.
-2 مواد و روشها
-1-2 غذادهی و پرورش ماهیان
در این تحقیق، ماهیان قزلآلاي رنگینکمان با وزن متوسط 40± 2 گرم به مدت60 روز در 15 عدد حوضچه سیمانی با حجم تقریبی 1000 لیتري پرورش داده شد. جهت بررسی اثرات جایگزینی روغن هسته انگور در غذاي ماهی قزل آلاي رنگین کمان، آزمایش در 5 جیره شامل جیره شاهد % 100) روغن ماهی: (1FO و4 جیره دیگر شامل 25 %،%50، %75 و%100 روغن هسته انگور 2(GSO) مورد مطالعه قرار گرفت. جیره آزمایشی طبق احتیاجات غذایی ماهی قزل آلاي رنگین کمان (NRC 1993) به کمک نرم افزار جیره نویسی WUFFDA تهیه گردید. غذادهی ماهیان بر اساس % 3 وزن بدن و در 3 نوبت بصورت روزانه و به مدت 60 روز انجام گرفت.
بعد از پایان مدت زمان پرورش، جهت بررسی تاثیر مدت زمان نگهداري بر روي میزان pH و رطوبت عضله، ماهیان براي مدت 5 ماه در شرایط انجماد در دماي -18 °C نگهداري شده و در فواصل یک ماهه بررسی شاخص هاي فوق صورت گرفت.
-2-2 اندازه گیري میزان pH
میزان pH عضله بر اساس روش (1990) AOAC تعیین گردید به این ترتیب که 10 گرم نمونه بافت عضله با 90 میلیلیتر آب مقطر براي مدت 30 ثانیه با کمک هموژنایزر همگن گردیده و سپس با pH متر میزان pH اندازهگیري شد.
-3-2 اندازه گیري میزان رطوبت
براي تعیین میزان رطوبت عضله از روش (2005) AOAC استفاده گردید به اینصورت که مقدار آن بر اساس اختلاف وزن حاصل از قرار دادن نمونه ها به مدت 24 ساعت در آون با دماي 105 °C به دست آمد و مقدار رطوبت از رابطه زیر به دست آمد.
w1 = وزن اولیه نمونه قبل از خشک کردن در آون 100 w1
w2 = وزن ثانویه نمونه بعد از خشک کردن در آون 2 1 درصد رطوبت
-2-4 آنالیز آماري
در این تحقیق براي بررسی آماري داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 20 استفاده گردید. ابتدا نرمال بودن داده ها با استفاده از
آزمون کولموگروف – اسمیرنوف بررسی شده و سپس وجود اختلاف معنی دار بین جیره ها با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) در سطح اطمینان (α = 0/05) % 95 انجام شده و مقایسه میانگین ها نیز با آزمون دانکن (Duncan) انجام شد. تمامی آزمون ها در قالب 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند و جهت رسم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شد.
