بخشی از مقاله
چکیده:
از جمله راهکارهایی که میتواند علاوه بر تامین مواد مغذی لازم در جهت حمایت از رشد و نمو موجودات آبزی ، سبب افزایش سلامت، مقاومت ن سبت به ا سترس و عوامل بیماریزا شود ا ستفاده از پروبیوتیکها در جیره غذایی آبزیان میباشد
در این پژوهش اثر باکتری Lactobacillus buchneri و مخمرSaccharomyces cerevisiae به صورت مجزا و ترکیبی بر میزان فاکتورهای رشد و انفجار تنفسی ماهی قزلآلای رنگینکمان - Oncorhynchus mykiss - با میانگین وزن 250 50 به مدت 30 روز مورد بررسی قرار گرفت. پس از دو هفته سازگاری ماهیان به 4 گروه با دو تکرار تقسیم شدند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده از مکملهای مذکور بر اساس آزمون دانکن تاثیر معنیداری بر میزان فعالیت انفجارتنفسی و میزان فاکتورهای رشد ندارد
مقدمه
امروزه آبزیپروری ا صلیترین راه افزایش تولید ماهی ا ست. صنعت آبزیپروری در دهههای اخیر ر شد و تو سعهی فراوانی دا شته به طوری که نرخ ر شد سالانهی آن بی شتر از سایر صنایع پروتئین حیوانی بوده ا ست. البته در کنار این ر شد قابل توجه، همواره با مشکلاتی نیز روبرو بوده است که از آن جمله میتوان به کاهش کیفیت آب، شیوع عفونتهای ویروسی، باکتریایی، قارچی و... اشاره نمود . - Carnevali et al., 2017 - شیوع بیماری، مشکل عمدهی آبزی پروری محسوب میشود که گسترش اقتصادی این بخش را در بسیاری از کشورهای جهان تحت تاثیر قرار داده است.
برای جلوگیری، درمان و کنترل بیماریهای عفونی در ماهی، معمولا از واکسنها یا داروهای شیمیایی از جمله آنتیبیوتیکها استفاده میشود. استفادهی گسترده از آنتیبیوتیکها، باعث مقاومت آنتیبیوتیکی در میکروارگانیسمهای بیماریزا و خطرات زیست محیطی، همچنین مقاومت باکتریایی در این حیوانات میگردد، تحقیقات نشان میدهد که پروبیوتیکها میتوانند جایگزین مناسبی برای آنتیبیوتیکها با شند. به علاوه در سالهای اخیر ا ستفاده از پروبیوتیکها به عنوان محرک ر شد و نیز تقویت سی ستم ایمنی افزایش پیدا کرده است.
پروبیوتیکها به عنوان سلولهای میکروبی یا ترکیباتی از این سلولها تعریف میشوند که اثرات مفیدی بر سلامتی میزبان دارند. این مواد با بهبود تعادل فلور میکروبی روده به میزبان سود میرساند و به صورت مکملهایی به غذاهای مصنوعی افزوده میشوند . - Gioacchini et al., 2014 - میکروارگانی سمهایی که به عنوان پروبیوتیک در آبزیپروری ا ستفاده می شوند شامل پروبیوتیکهای مخمری، باکتریایی و قارچی هستند.
سیستم ایمنی ماهیها شبیه به سایر مهرهداران است با این تفاوت که چندان توسعه یافته نیست. سیستم ایمنی ماهی از دو بخش ذاتی - Innate - و اکتسابی - Adaptive - تشکیل شده است. سیستم ایمنی اکتسابی ماهیان شامل لنفوسیتهای B ، T و ایمونوگلوبولینها میباشد. همچنین سیستم ایمنی ذاتی آنها شامل ماکروفاژها، نوتروفیلها، سلولهای دندرتیک، سلولهای کشندهی طبیعی، حفاظت فیزیکی - موکوس - ، سیستم کمپلمان، لیزوزیم، آنتیپروتئازها و پپتایدهای آنتیمیکروبیال میباشند. سی ستم ایمنی ماهی بی شتر بر ایمنی ذاتی متکی ا ست و لذا ماکروفاژها مهمترین سلولهای ایمنی در ماهیان مح سوب می شوند
مطالعات پیشین به خوبی نشان داده است که استفاده از مکملهای غذایی مثل پروبیوتیکها و پریبیوتیکها از طریق مکانیسمهای مختلفی میتواند باعث بهبود سیستم ایمنی و افزایش رشد شود که این به نوبهی خود باعث افزایش مقاومت در برابر عوامل بیماریزا و انواع تنشهای محیطی میشود و افزایش بقای ماهیان را در طی دورهی پرورش به دنبال دارد.
در راستای استفاده از پروبیوتیکها به عنوان محرک ایمنی، تاکنون پژوهشهای متعددی صورت گرفته است، که هر یک بر ابعاد مختلف تاثیر پروبیوتیکها بر سیستم ایمنی آبزیان تمرکز کردهاند. به عنوان مثال برای اولین بار یاسودا و تاگا - 1980 - پیشبینی کردند که، در آبزی پروری باکتریهایی پیدا خواهند شد که نه تنها به عنوان غذا مفید هستند بلکه به عنوان کنترل کنندههای بیولوژیک بیماری ماهیان و فعال کنندههای چرخهی مواد غذایی مفید میباشند.
بر اساس تحقیقات گذشته پروبیوتیکها میتوانند در افزایش ایمنی و عملکرد رشد ماهیان تاثیر داشته باشند، تاکنون مطالعات زیادی در خصوص تاثیر پروبیوتیکها بر ایمنی ماهی انجام شده است . - Das et al., 2013 - با این وجود تاثیر ترکیبی پروبیوتیکهای مذکور بر ایمنی ماهی مطالعه نشده است، لذا این پژوهش تاثیر مکملهای پروبیوتیکی مذکور را بر میزان فعالیت انفجار تنفسی و عملکرد رشد ماهی قزل آلای رنگین کمان را مورد بررسی قرار داد.
مواد و روشها
این مطالعه بر روی 80 قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزن 250±50 گرم در سالن مدار بسته بخش مهندسی طبیعی و محیط زیست دانشگاه شیراز انجام شد. پس از اتمام 14 روز دوره سازگاری، ماهیان بهطور کاملا تصادفی در 8 مخزن 900 لیتری فایبرگلاس با تراکم 10 قطعه ماهی در هر مخزن توزیع شد. آزمایشات شامل 4 تیمار آزمایشی در 2 تکرار میباشد.
تیمار اول باکتری لاکتوباسیلوسبوچنری، تیمار دوم مخمر ساکارومایسیسسرویزیه، تیمار سوم باکتری لاکتوباسیلوسبوچنری و مخمر ساکارومایسیسسرویزیه و تیمار چهارم گروه شاهد میباشد.
به منظور ساخت غذای آزمای شی میزان پروبیوتیک محا سبه و روی غذا ا سپری شد و سپس با محلول ژلاتین پو شش داده شد. غذادهی به ماهیان در حد ا شتها و دو نوبت در روز ساعت 7:30 و 13:30 انجام شد. میانگین دمای آب و میزان اک سیژن محلول به صورت روزانه ثبت شد. جهت بررسی میزان شاخص انفجار تنفسی در روز سیام از شروع غذادهی تعداد 3 قطعه ماهی از هر مخزن به طور تصادفی صید و پس از بیهوش کردن در محلول پودر گل میخک 150 - میلیگرم در لیتر - خونگیری انجام شد.
بررسی شاخصهای رشد
در ابتدای دوره تمام بچه ماهیان با ترازوی دقیق توزین شد و پس از آن در انتهای دوره، ابتدا ماهیان به و سیله ع صاره گل میخک بیهوش شدند و کل ماهیان مورد سنجش وزنی قرارگرفتند. درصد برخی از شاخصهای رشد شامل افزایش وزن بدن - - WG، رشد ویژه - SGR - و ضریب تبدیل غذایی - FCR - ، توسط روشهای معمول و روابط مربوطه تعیین شدند
- وزن ابتدایی به گرم − وزن انتهایی به گرم - = افزایش وزن بدن - گرم - - WG - × 100 - دوره پرورش - ]⁄وزن ابتدایی - − ln - وزن انتهایی - = - [ln نرخ رشد ویژه - - - وزن تر به دست آمده به گرم ⁄ مقدار غذای خشک داده شده به گرم - = ضریب غذایی تبدیل - FCR -
انفجار تنفسی
روشهای مختلفی برای سنجش میزان فعالیت ماکروفاژها به کار میرود ولی استفاده از نیتروبلو تترازولیوم - NBT - یکی از روشهای رایج است. NBT یک سوبسترای زرد رنگ و محلول در آب است که توسط ماکروفاژها خورده شده و درون سلول با دیمتیل فرماید احیا میشود و در طول موج 509-690 نانومتر قابل اندازهگیری است . - Vera -Jemenez et al., 2013 - برای سنجش این شاخص از روش آنرسون و سیویکی در سال 1995 استفاده شد.
به این منظور ابتدا محلول0/2 درصد NBT با استفاده از بافر سدیم فسفات - PBS - ساخته شد. بلافاصله بعد از خونگیری 50 میکرولیتر خون غیرهپارینه با 50 میکرولیتر از محلول 0/2 - NBT درصد - مخلوط شد و 30 دقیقه در دمای 25 درجه سانتیگراد انکوبه شد. پس از انکوبا سیون 50 میکرولیتر از این محلول بردا شته و 1 میلیلیتر دیمتیل فروماید به آن ا ضافه گردید سپس به مدت 15 دقیقه در دور 2000 سانتریفیوژ شد. بعد از 15 دقیقه فاز مایع رویی بردا شته و عدد جذب آن در طول موج 540 نانومتر در دستگاه اسپکتروفتومتر قرائت شد. برای بلانک در دستگاه اسپکتروفتومتر در این آزمایش از دیمتیل فرماید استفاده شد.
آنالیزهای آماری
در این آزمایش، نمونهگیری ماهیان در قالب یک طرح کاملا تصادفی انجام شد. پس از بررسی یکنواختی واریانس و نرمال بودن دادهها، تفاوت میانگین دادههای به دست آمده از تیمارها از طریق آنالیز واریانس یک طرفه و تست Duncan در سطح معنی داری - - P<0/05 و با استفاده از نرم افزار SAS 9.1.3 بررسی شد.
نتایج و بحث
در این پژوهش تاثیر مکمل پروبیوتیکی لاکتوبا سیلوس بوچنری و مخمر ساکارومای سیس سرویزیه به صورت مجزا و ترکیبی بر میزان شاخصهای رشد، شامل ضریب تبدیل غذایی، میزان افزایش وزن و نرخ رشد ویژه و همچنین میزان فعالیت انفجار تنفسی بررسی شد
