بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه تعیین شاخص انتخاب مناسب برای گوسفند نژاد کرمانی توسط شبیهسازی رایانهای بود. اهمیت نسبی هریک از صفات با ضرایب اقتصادی برآورد شده مشخص شده و از سودآورترین صفات برای تشکیل شاخص انتخاب استفاده شد. شاخصهای مطالعه شده در این تحقیق شامل ترکیبهای گوناگونی از سه صفت وزن بدن میش در زمان بلوغ - ABW - ، وزن پشم سالیانه - AWW - و کل وزن از شیرگیری به ازای هرمیش در معرض آمیزش - - TWW بودند. تغییرات پیشرفت ژنتیکی و نیز پیشرفت اقتصادی با نسبتهای متفاوت اندازه گله و نسبت قوچ در شاخص انتخاب کامل - I1 - شامل هر سه صفت، در شاخص انتخاب - I2 - بدون در نظر گرفتن صفت وزن بدن میش در زمان بلوغ، در شاخص انتخاب - I3 - بدون در نظر گرفتن صفت وزن پشم و در شاخص انتخاب - I4 - بدون در نظر گرفتن صفات وزن پشم و وزن بدن میش در زمان بلوغ مقایسه شدند. بیشترین پیشرفت ژنتیکی و نیز پیشرفت اقتصادی در اندازه گله 300 با نسبت قوچ 0/02 و نیز شاخص انتخاب کامل برآورد گردید.
کلمات کلیدی: پیشرفت ژنتیکی ، شاخص انتخاب مناسب، پیشرفت اقتصادی.
مقدمه
در گوسفند انتخاب بیشتر در مورد صفات یا خصوصیاتی است که اهمیت اقتصادی دارند. در گوسفندداری، اهدافاصلاحی برای انتخاب براساس چند صفت در نژادهای گوناگون شامل ترکیبی از صفات تولید، رشد و ویژگیهای پشم است - . - Amer et al., 2009 & kosgey et al., 2003 گوسفند از نظر نژادی دارای تنوع زیادی میباشد و در هر منطقه و موقعیت جغرافیایی ویژگیهای سازگار با همان منطقه را دارد - Lawrence, 1997 - وقتی منابع سرمایه محدودباشند بازده اقتصادی در تعیین اهمیت فعالیت اقتصادی مختلف یکی از مهمترین عوامل به شمار میرود - Abassi et al., . - 2007 برخی کشورهای دنیا از مرحله بررسی برنامههای اصلاح نژاد عبور کرده و به طور عملی برنامههای اصلاح نژادی مخصوص کشور خود را اجرا مینمایند، بررسی نتایج حاصل از اجرای این برنامهها نشان میدهد که پیشرفت ژنتیکی قابل قبولی برای صفات تعریف شده در اهداف اصلاحی آنها بوجود آمده است.
در این برنامهها اهداف اصلاح نژادی مشخص شده و شاخص انتخاب مناسب جهت نیل به آن اهداف تعریف شده است . - Kargar, 2014 - بالغ بر 27 نژاد گوسفند در ایران وجود دارد و این تنوع نژادی باعث شده است که در هر نوع آب و هوایی حیوانات مناسب پرورش یابند. نژادها از نظر ظاهر و خصوصیات بسیار متفاوت هستند و تنوع آنها گلههای مناسب را برای اهداف مختلف به وجود آورده است - Kargar, . - 2014 نژاد غالب استان کرمان گوسفند کرمانی میباشد. به علت عدم تدوین برنامههای مناسب جهت استفاده از تنوع ژنتیکی در گوسفند نژاد کرمانی، پرورش این نژاد به دور از شیوههای جدید در مدیریت ، تکنیکهای تولید مثل و غیره میباشد که
سبب شده است هزینههای تولید افزایش و سود دامداران کاهش یابد. در صورتی که افزایش عملکرد صفات تولیدی و تولید-مثلی در این نژاد صورت نگیرد و سود اقتصادی دامداران افزایش نیابد، این نژاد دستخوش تغییرات نژادی شده و یا به طورکل حذف خواهد شد. در زمان حاضر، برنامهای مدون و تعریف شده برای بهبود و اصلاح ژنتیکی گوسفندان این نژاد در کشور ارائه نشده است . این تحقیق به منظور تعیین شاخص انتخاب مناسب برای این نژادبراساس مقایسه شاخصهای انتخاب گوناگون با روش شبیهسازی رایانه جمعیت در سیستم پرورش روستایی گوسفند کرمانی انجام شد.
مواد و روشها
ابتدا جمعیت پایه با استفاده از روش تصادفی و بر اساس ماتریسهای - کو - واریانس حاصل از گله ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند کرمانی و میانگینهای بهدست آمده از گلههای مورد مطالعه به صورت چند صفتی تشکیل شد. سپس با تشکیل معادلات مختلط و تجزیه چند صفتی تحت مدل حیوانی ارزشهای اصلاحی صفات برای هر حیوان پیش بینی شد. برای انتخاب والدین برتر، شاخص انتخاب براساس ضرب بردار ارزش اصلاحی در بردار ضرایب اقتصادی صفات برای هر حیوان تشکیل شد. آمیزش بین والدین تصادفی بود و رکوردهای فنوتیپی بهدست آمد. پارامترهای اندازه گله، تعداد نسل، تعدادتکرار، تعداد صفت، درصد قوچ و میش در گله، طول عمر قوچ و میش در گله، سن بلوغ و درصد مرگ و میر حیوانات متغیر تعریف شد.همپوشانی بین نسلها در نظر گرفته شد. متوسط پیشرفت ژنتیکی و پیشرفت اقتصادی برای نسبتهای مختلف قوچ در گلههای با اندازههای مختلف مقایسه شدند.
برای محاسبه میزان پیشرفت اقتصادی صفات ضریب اقتصادی مطلق هر صفت در ارزش اصلاحی واقعی آن ضرب شد و سپس برای کل صفت موجود در شاخص، جمع شد. صفاتی که در شاخصانتخاب کامل در نظر گرفته شدند شامل صفت وزن بدن میش، وزن بیده پشم سالانه و کل وزن شیرگیری به ازای هر میش در معرض آمیزش بودند، ولی از آنجایی که رکوردهای جمع آوری شده از گوسفندان کرمانی جهت محاسبه برآورد مولفههای - کو - واریانس برای صفات وزن کل شیرگیری و وزن بدن میش ناقص بودند و امکان محاسبه این مقادیر وجود نداشت، از مقادیر - کو - واریانس ژنتیکی و باقیمانده حاصل از نتایج سایر محققین برای این نژاد استفاده شد . - Kargar, 2014 - با استفاده از تغییر اندازه گله از 100 تا 300 راس و همچنین تغییر نسبت قوچ در گله از 2 تا 8 درصد به بررسی روند تغییرات پرداخته شد.
نتایج و بحث
تغییرات ژنوتیپ کل در شاخصهای انتخاب مورد مطالعه در سطوح مختلف اندازه گله و نسبت قوچ طی10 سال انتخاب درجدول 1 آورده شده است. بر طبق نتایج جدول بیشترین پیشرفت ژنتیکی در حالت نسبت قوچ 0/02 برای شاخصهای انتخاب مختلف برآورد گردید. با زیاد شدن نسبت قوچ از پیشرفت ژنتیکی کاسته شده و کمترین مقدار مربوط به نسبت قوچ 0/08 میباشد. بالاترین پیشرفت ژنتیکی در شاخص انتخاب کامل با اندازه گله 300 و نسبت قوچ 0/02 برآورد گردید. تغییرات پیشرفت اقتصادی - ریال - در شاخصهای انتخاب مورد مطالعه در سطوح مختلف اندازه گله و نسبت قوچ طی10 سال انتخاب در جدول 1 آورده شده است.
همانطور که در جدول آمده است، بیشترین پیشرفت اقتصادی با نسبت قوچ 0/02 برای شاخصهای انتخاب مختلف برآورد گردید. تغییرات پیشرفت اقتصادی در شاخص انتخاب کامل با اندازههای متفاوت گله بالاتر از بقیه شاخصهای انتخاب میباشد. البته با زیاد شدن اندازه گله پیشرفت اقتصادی نیز بهبود مییابد، در نتیجه بالاترین پیشرفت اقتصادی با اندازه گله 300 ، نسبت قوچ 0/02 و نیز شاخص انتخاب کامل برآورد گردید. با توجه به جدول 1 ،تغییرات ژنوتیپ کل و نیز پیشرفت اقتصادی با افزایش اندازه گله صعودی میباشد. محققین دیگر شبیه این نتایج را گزارشکردهاند، - Gandini et al., 2014; Abassi & savar, 2015 - آنها گزارش کردند که میزان پیشرفت ژنتیکی با افزایش اندازه گله افزایش مییابد.
در مقابل تغییرات ژنوتیپ کل و پیشرفت اقتصادی با کاهش نسبت بز نر، افزایش مییابد - جدول - 1، - Talebi et al., 2011 - نیز افزایش پیشرفت ژنتیکی با کاهش نسبت قوچ در گوسفند لری بختیاری را گزارش کردهاند. کاهش درصدقوچ به علت شدت انتخاب زیاد در نرها و در نتیجه تفاوت انتخاب بیشتر در نتاج، پیشرفت ژنتیکی راتسریع میکند - & Mackay, 1996 . - Falconer بیشترین پیشرفت ژنتیکی و نیز پیشرفت اقتصادی در اندازه گله 300 با نسبت قوچ 0/02 و نیز شاخص انتخاب کامل شامل صفات وزن بدن میش در زمان بلوغ - ABW - ، وزن پشم سالیانه - AWW - و کل وزن از شیرگیری به ازای هر میش در معرض آمیزش - - TWW برآورد گردید.
