بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر روایی اعتبار و هنجار شاخص روابط خانوادگی - IFR - در دختران دبیرستانی بود. روش: استفاده ازشاخص الگوی روابط خانوادگی و مقیاسارزیابیِ انطباق پذیری و همبستگی خانواده با حجم نمونه 310 نفر دختر بودند. سن آزمودنی ها بین 15 تا 18 سال بود. این پژوهش در در دانش اموزان دختر دبیرستانی در استان البرز اجرا شد.
یافتهها: برای آزمون فرضیه های پژوهش از تحلیل های نظریه کلاسیک روان سنجی شامل تحلیل عاملی اکتشافی با تحلیل مولفه های اصلی و تحلیل عاملی تائیدی برای بررسی روایی سازه شاخص روابط خانوادگی، همبستگی بین نمره کل و خرده مقیاس ها به عنوان روایی همگرا، همبستگی بین نمره شاخص روابط خانوادگی با مقیاسارزیابیِ انطباق پذیری و همبستگی خانواده به عنوان روایی ملاکی، محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای برآورد همسانی درونی و بازآزمایی برای بررسی پایایی ابزار استفاده شد.
نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که ترکیب این 3 عامل - درک متقابل خانوادگی، وابستگی خانوادگی، انسجام خانوادگی - بر روی هم 60/297درصدِ کل واریانس ماده های شاخص روابط خانوادگی - IFR - را تبیین می کند. نیز می توان استنباط کرد که سهم عامل نخست تاسوّم در واریانس کل ماده های شاخص روابط خانوادگی - IFR - از بقیه عامل ها بالاتر است. بنابراین نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی نشان دهنده روایی سازه آزمون برای سنجش روابط خانوادگی در جامعه ایرانی میباشد.
مقدمه
خانواده بدون شک اولین سازمانی است که بسترساز رشد و رفاه جسمی، روانی و اجتماعی کودک و عامل رسیدن وی به تعادل - فیزیکی، روانی و اجتماعی - است. اجتماعی شدن و آشنایی با قوانین، نقشها و ارزش های فرهنگی به طور طبیعی در خانواده صورت میپذیرد.این سیستم اجتماعی کامل با ایجاد پیوندهای عاطفی و مراقبتی قوی، اعضا را کنار یکدیگر نگه میدارد. در بخشی از این تعامل، هر خانواده دارای یک ساختار است که میتواند کارآمد یا ناکارآمد، بینظم و آشفته یا خشک و انعطافناپذیر باشد. عملکرد خانواده نیز یکی از شاخص های مهم تضمین کننده سلامت جسم وروان خانواده و اعضای آن است
بررسی پایایی و روایی مقیاس الگوی روابط خانوادگی برای استفاده های پژوهشی و درمانی، می تواند شروع مناسبی برای ورود به حوزه فرهنگی خانواده باشد. بنابراین یکی از نهادهای مهم اجتماعی که به لحاظ اهمیت، نقش و کارکردهای مختلف، مورد توجه علمای تعلیم و تربیت قرارگرفته است، نهاد خانواده می باشد. لذا اهمیت و شناخت و بررسی عواملی که سبب قوام نهاد اجتماعی می گردد، از جمله توجه به روابط خانوادگی می تواند گامی مفید در راستای ارتقای فرهنگ جامعه باشد.
با توجه به نیاز پژوهشگران و درمانگران حوزه خانواده به ابزارهای معتبری مثل مقیاس شاخص روابط خانوادگی، هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین ویژگی های روانسنجی مقیاسی برای اندازه گیری شاخص روابط خانوادگی در افراد است لذا این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که ویژگی های روان سنجی شاخص روابط خانوادگی2 در جامعه ایرانی چگونه است؟
روش پژوهش
پژوهش حاضر با توجه به اینکه درصدد بررسی شاخص های روانسنجی شاخص روابط خانوادگی - روایی و اعتبار - است، بنابراین از نوع پژوهشهای توسعهای می باشد. جامعه پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر که در سال تحصیلی 95-94 در یکی از دبیرستان های استان البرز مشغول به تحصیل بودند و روش نمونه گیری به صورت تصادفی چند مرحله ای بود. به این ترتیب که از بین شهرهای استان البرز، شهر کرج انتخاب شد. لیست دبیرستانهای شهر کرج از آموزش و پرورش گرفته شد وسه دبیرستان دخترانه به صورت تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه مورد نظر در بین تمامی دانش آموزان سه دبیرستان مذکور انجام شد. حجم نمونه 310 نفر و سن آزمودنی ها بین 15 تا 18 سال بود.
ابزار پژوهش:
- IFR - شاخص روابط خانوادگی
یک فرم کوتاه و یک ابزار مدادی-کاغذی 25 سوالی و یک پرسشنامه خود گزارشی است که توسط والتر هادسون - 1992 - تدوین شده است. این شاخص بر روی افراد بزرگسال 12 سال به بالا که سواد خواندن و نوشتن دارند و اختلال شناختی شدیدی ندارند اجرا می گردد. شاخص روابط خانوادگی برای اندازه گیری شدت و مقدار مشکلاتی که اعضای خانواده در روابط خود با یکدیگر دارند و مهارت هایوالدین و سطح سلامت خانواده و در طول فواصل زمانی در زمینه های فردی و یا متمرکز بر خانواده و برنامه های مداخلاتی مورد استفاده قرار می گیرد.
مقیاس ارزیابیِ انطباق پذیری و همبستگی خانواده
یک ابزار 20 سوالی است که برای سنجش دو بعد عمده عملکرد خانواده، یعنی همبستگی و انطباق پذیری تدوین شده است. این مقیاس بر اساس الگوی حلقوی پیچیده عملکرد خانواده ساخته شده است که بر وجود سه بعد محوری درعملکرد خانواده، یعنی همبستگی، انطباق پذیری - قدرت تغییرکردن - و ارتباط تأکید دارد
افتهها
داده های به دست آمده با استفاده از روش های مناسب آمار توصیفی نظیر میانگین و انحراف معیار توصیف شده اند. برای آزمون فرضیه پژوهش از از تحلیل های نظریه کلاسیک روان سنجی شامل تحلیل عاملی تائیدی برای بررسی روایی سازه شاخص روابط خانوادگی، همبستگی بین نمره کل و خرده مقیاس ها به عنوان روایی همگرا، همبستگی بین نمره شاخص روابط خانوادگی با مقیاس ارزیابیِ انطباق پذیری و همبستگی خانواده به عنوان روایی ملاکی، محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای برآورد همسانی درونی و بازآزمایی برای بررسی پایایی ابزار استفاده شده و در نتیجه جدول های هنجار پرسشنامه بر اساس نمره های تراز شده سیگمایی z ، نمره T و رتبه درصدی تدوین شده است.
جدول.1 شاخص های گرایش مرکزی و پراکندگی سن آزمودنی های گروه نمونه
میانگین و انحراف استاندارد نمره آزمودنی ها در پژوهش در پرسش های 25 گانه در جدول 2ارائه شده است.
جدول.2 میانگین و انحراف استاندارد نمره پرسش های شاخص روابط خانوادگی - n=618 - IFR
