بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از مطالعه حاضر ساخت ابزاری جهت سنجش اخلاق حرفه ای مشاوران مدارس بود. بدین منظور ابتدا بر اساس مبانی نظری پژوهش و اساسنامه سازمان نظام روانشناسی 15 گویه در قالب پنج بعد - احترام به استقلال مراجع، رازداری، عدم-آسیبرسانی، صداقت و برقراری مساوات - که پاسخ هر گویه بر روی طیف لیکرتی پنج درجهای قرار داشت. ساخته شد. این مقیاس بر روی 100 نفر از مشاوران مدارس متوسطه شهر شیراز که به شیوه تصادفی انتخاب شده بودند اجرا گردید.
روایی ابزار توسط روش تحلیل عامل، استفاده از نظر متخصصان و نیز محاسبه ضریب همبستگی بین گویه ها و ابعاد محاسبه شد و پایایی آن به شیوه محاسبه ضریب آلفای کرنباخ بررسی گردید. نیز برای بررسی دقیقتر ابزار، میزان اخلاق حرفه ای مشاوران مدارس بررسی و رابطه آن با ویژگی های جمعیت شناختی افراد نمونه محاسبه شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بالاترین میانگین بعد غالب اخلاق حرفهای مشاوران، عدم آسیبرسانی میباشد. همچنین بین سن و صداقت و برقراری مساوات رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. علاوه بر آن بین جنسیت و ابعاد اخلاق حرفهای، فقط در بعد صداقت تفاوت معناداری وجود دارد.
-1مقدمه:
اخلاق یکی از پدیدههایی است که در تاریخ درازمدت انسانیت و از آغاز تمدنهای رسمی در تاریخ نمودار گشته و گذشتهای طولانی دارد. این پدیده تا زمان حال امتداد داشته و به وجود و حضور خود در جوامع بشری ادامه میدهد. دوری از اخلاق سرآغاز جنگ، ستم و مصیبت است - امیری و همکاران، . - 139 :1389 قسمت اعظم تعالیم انبیا در طول تاریخ لزوم پایبندی و تعهد به اخلاق در همه زمینهها و ازجمله حرفه و شغل بوده است. امروزه بحث اخلاق حرفهای2یکی از بحثهای مهم حوزهی اخلاقیات است.
گرچه حرفه از همان آغاز پیدایشاش بهطور ضمنی با ترویج لزوم تعهد انسان به انجام تکالیف اخلاقی در قالب فعالیتهای مادی و این جهانیاشهمراه بوده است. امّا به نظر میرسد که نقطه عطف و اوج اخلاق حرفهای در غرب را میتوان در آرای لوتر3پیگرفت و به یکباره بعد از رنسانس بود که اخلاق کاربردی در جهان غرب در کانون توجه قرار گرفت و شاید بتوان آن را از ثمرات دوران اصلاحطلبی دینی دانست.
بنابراین آنچه که امروزه از آن تحت عنوان اخلاق حرفهای نام میبرند شامل مجموعهای از احکام و ارزشها، تکالیف رفتار و سلوک و دستورهایی برای اجرای آن است که در قالب قواعد یا آییننامههای اخلاقی، تدوین میشود - نشاط،. - 111-138 :1381 آییننامههای اخلاقی مدون، اهداف و مسئولیتهای گروههای حرفهای را شامل میشود و بهعنوان ابزاری بیطرف و بدون سوگیری، معیارهای اخلاق حرفهای را توضیح میدهد. به عبارتی دیگر اخلاق حرفهای اصول و معیارهای رفتار قابلقبول یا پسندیده را در یک حرفه تبیین میکند - علمی، - 1387 و رشتهای از علم اخلاق است که روابط شغلی را مورد مطالعه و بررسی قرار میدهد.
بسیاری از رفتارها و اقدامهای مشاوران و روانشناسان، متأثر از ارزشهای اخلاقی است و ریشه در اخلاق دارد. عدم توجه به اخلاق کار4 در مشاوران و روانشناسان میتواند معضلاتی بزرگ برای مدارس بهوجود آورد. یکی از مشکلات اساسی، بیتوجهی مشاوران مدارس به اخلاق کار و ضعف در رعایت اصول اخلاقی در برخورد با مراجعان و ذینفعان بیرونی است که این خود میتواند مشکلاتی را برای مدارس ایجاد کند و مشروعیت و اقدامات آنها را زیر سؤال ببرد. اخلاق کار ضعیف، بر نگرش افراد نسبت به شغل، سازمان و مدیران مؤثر بوده و میتواند بر عملکرد فردی، گروهی و سازمانی اثر بگذارد.
محققان و اندیشمندان تلاش نموده اند تا اخلاق حرفه ای را در مشاغل مختلف مورد بررسی قرار دهند و برای سنجش آن ابزارهایی نیز مناسب ساخته اند. در ایران و در سال 1387 کیانی، نوابی نژاد و احمدی پرسشنامه ای 50 گویه ای برای ارزیابی اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان طراحی نمودند اما مطالعه ای در داخل کشور که به ساخت ابزاری بومی جهت بررسی اخلاق حرفه ای مشاوران مدارس پرداخته باشد انجام نشده است. از این روی بررسی اخلاق حرفه ای در مشاوران مدارس می تواند در اثربخشی کار آنان موثر باشد. برای بررسی این ویژگی در مشاوران مدارس نیاز به ابزار سنجش مناسب می باشد. بنابراین هدف این مطالعه ساخت ابزاری مناسب و بررسی ویژگی های روانسنجی آن برای ارزیابی مطالعه اخلاق حرفه ای مشاوران مدارس می باشد.
-2روش پژوهش:
روش این مطالعه توصیفی از نوع پیمایشی می باشد
-1-2 جامعه نمونه پژوهش:
جامعه پژوهش شامل همه مشاوران شاغل در مدارس مقطع متوسطه شهر شیراز بود. ازآنجا که در مطالعات توصیفی تعداد 100 نفر کفایت میکند در این پژوهش تعداد 100 نفر مشاور بهصورت تصادفی ساده از بین مشاورین مدارس متوسطه دخترانه و پسرانه شهر شیراز انتخاب شدند.
2؛-2ابزار پژوهش:
برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس اخلاق حرفه ای مشاوران مدارس استفاده شد. ساخت ابزار برای ساخت این مقیاس ابتدا بر اساس مبانی نظری پژوهش و اساسنامه سازمان نظام روانشناسی و با توجه به حیطه کاری مشاوران مدارس، 17 گویه در قالب پنج بعد - احترام به استقلال مراجع، رازداری، عدمآسیبرسانی، صداقت و برقراری مساوات - - کیچنز، 1984، بیوچمپ و چیلدرس، 1992، به نقل از حسینیان، - 61 :1385 که پاسخ هر گویه بر روی طیف لیکرتی پنج درجهای قرار داشت، طراحی گردید.
-3یافته های پژوهش:
1؛-3 روایی و پایایی مقیاس
جهت محاسبه روایی مقیاس اخلاق حرفهای مشاوران مدارس از روش روایی سازهای و همبستگی هرگویه با نمره کل هر بعد و تحلیل عامل و جهت برآورد پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید.
2؛-3 روایی مقیاس اخلاق حرفهای مشاوران مدارس
برای بررسی روایی مقیاس، پس از مشخص شدن ابعاد آن، از ده نفر از اساتید دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی در مورد تناسب ابعاد با اخلاق حرفهای مشاوران مدارس و تناسب هر گویه با بعد مربوطه نظرخواهی به عمل آمد و نهایتاً گویههایی که ازنظر اساتید تائید شده بود، بهعنوان گویههای مقیاس اخلاق حرفهای انتخاب شدند و بقیه حذف شدند. در نهایت تعداد گویه ها به 15 گویه تقلیل یافت. بهمنظور سنجش روایی محتوایی مقیاس اخلاق حرفهای نیز از روش ضریب همبستگی گویههای مقیاس با نمره هر بعد استفاده گردید.
