بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش تعیین و بررسی ارتباط بین کیفیت زندگی با وضعیت استرس، اضطراب و افسردگی دانشجویان پسر تربیت بدنی دانشگاه زنجان بود. پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی - همبستگی و از نظر هدف، کاربردی است.
جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان پسر تربیت بدنی دانشگاه زنجان بود که با توجه به محدود بودن آنها به صورت کل شمار و برابر با 100 نفر، وارد مطالعه شدند. ابزار اندازه گیری متغیرهای پژوهش، پرسشنامه 21 سوالی لاویبوند و پرسش نامه کیفیت زندگی 36 سوالی - SF-36 - است، که پرسش نامه لاویبوند سه متغیر استرس، اضطراب و افسردگی را مورد سنجش قرار میدهد و برای هر متغیر 7 سوال با لیکرت چهار گزینه ای مطرح میشود.
روایی و پایایی این ابزار در تحقیقات پیشین مورد تایید قرار گرفته است. با این وجود در تحقیق حاضر روایی این پرسشنامه توسط 10 نفر از اساتید مرتبط مورد تایید قرار گرفته و پایایی آن توسط یک مطالعه مقدماتی و آزمون کرونباخ برای متغیرهای استرس، اضطراب و افسردگی به ترتیب برابر با 0/87، 0/79 و 0/85 و همچنین برای پرسشنامه کیفیت زندگی - SF-36 - معادل با 0/82 محاسبه و تعیین گردید. سرانجام اطلاعات بدست آمده توسط نرم افزار SPSS نسخه 22 آنالیز شد و از آزمون همبستگی پیرسون برای رابطه سنجی متغییر ها مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج بدست آمده بیان کننده وجود رابطه منفی و معنادار بین نمرات کیفیت زندگی با وضعیت استرس، اضطراب و افسردگی دانشجویان پسر تربیت بدنی دانشگاه زنجان میباشد، طوری که افزایش هر یک منجر به کاهش کیفیت زندگی آنان خواهد شد. بنابراین ضرورت این امر ایجاب می کند به منظور حفظ اعتبار و ارزش این رشته و دانشجویان آن، عوامل و اختلالات روانی که منجر به اختلال کیفیت زندگی آنان میشود را شناخته و با برنامهریزیهای خاص اقدام به رفع و بهبود این چالشهای تهدید کننده در بین این قشر از دانشجویان پرداخت.
.1 مقدمه
چالش اصلی بهداشت در ادوار گذشته زنده ماندن بود ولی امروزه با تکیه بر اطلاعات و دانش های جدید سعی بر توسعه درمان در حوضههای روانی رضایت از زندگی و تامین زندگی با کیفیت و سالم است - جان1و همکاران، . - 2016 در حال حاضر، دیدگاه آدمی نسبت به زندگی تغییرات چشم گیری یافته است، به طوری که فقط حفظ زندگی به شکل معمول مطلوب تلقی نمی شود. بلکه برای ارتقاء جنبه های مختلف کیفیت زندگی2 تلاش بسیاری انجام میگیرد. از اینرو پرداختن به معیار کیفیت زندگی ذهن سازمان های رفاهی و اجتماعی، محققان علوم اجتماعی، بهداشت، روان شناسی، پزشکی و محققان علوم ورزشی و تربیت بدنی را به خود جلب کرده است
کیفیت زندگی به عنوان یک واژه گسترده عبارت است از برداشت هر شخص از وضعیت سلامتی خود و میزان رضایت از این وضع. سازمان بهداشت جهانی3 کیفیت زندگی را درک فرد از جایگاهش در زندگی در بافت سیستم فرهنگی و ارزش هایی که او در آنها زندگی میکند میداند که در ارتباط با هدفها، انتظارات، استانداردها و نگرانیهای اوست
برخی از دانشمندان بر این باورند که به طور کلی سه حیطه مهم در کیفیت زندگی یعنی بعد جسمانی، روانی و اجتماعی وجود دارد. بعد جسمانی به درک فرد از توانایی انجام فعالیت های روزانه و به انرژی فرد بستگی دارد. بعد اجتماعی به انزوا، وابستگی، روابط با خانواده و فامیل و اوضاع محیط های اجتماعی دیگر وابسته است و بالاخره بعد روانی با مفاهیم روانی و هیجانی ارتباط دارد و در آن مسائلی مانند افسردگی و ترس، خشم و سعادت، خوشی و اضطراب مطرح میشود
یکی از مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر کیفیت زندگی دانشجویان فشار های روانی همچون استرس است که میتواند پیامد هایی بر احساس، عملکرد جسمانی، حرفه ای، اجتماعی و دیگر عوارض روانی داشته باشد
اینگل معتقد است در مدل زیستی- روانی- اجتماعی، سلامت و بیماری، نتیجهی دخالت همزمان عوامل بیولوژیکی، روان شناختی و اجتماعی است. از جمله رایج ترین مسائل روانی و عاطفی در دوران نوجوانی، اضطراب، استرس و افسردگی است که اغلب بر کنش های شناختی و عاطفی افراد اثر میگذارد
استرس، اضطراب و افسردگی به عنوان فاکتور های سلامت روانی علاوه بر مشکلاتی که برای دانشجو در طول تحصیل ایجاد می کنند، سبب تداخل با نقش های حرفهای و مسئولیتهای متنوع دانشجویان در آینده میشود. تحقیقات مختلف نشان دادهاند که سطوح بالای استرس، اضطراب و افسردگی می تواند آثار منفی بر سلامت، کیفیت زندگی، پیشرفت تحصیلی و نیز میزان آمادگی دانشجویان برای پذیرش نقش های حرفه ای خود برجا گذارد که توجه به آن و پیامد هایش و نیز اتخاذ راه کارهای مناسب برای رهایی از آن از اهمیت خاص برخوردار است
لذا دانشجویان یکی از اقشار مهم در سلامت آینده جامعه محسوب میگردند و دولتهای سراسر جهان روز به روز بیشتر به بهبود کیفیت زندگی دانشجویان خود توجه میکنند و میکوشند خدمات بهداشتی اولیه را تامین و رفاه جسمی و روانی آنان را افزایش دهند. آنها میپذیرند که افزایش آرامشهای روانی در این قشر منجر به رضایت خاطر و بهبود کیفیت زندگی آنها خواهد شد.
در نتیجه این موضوع به معنای تاکید بیشتر بر سیاست اجتماعی و اصلاح اهداف آن برای کاهش اختلالات روانی نظیر استرس، اضطراب و افسردگی در جامعه دانشجویی و به منظور ایجاد زندگی شادتر و افزایش کیفیت زندگی در بین آینده سازان جامعه باشد. بنابراین در این پژوهش تلاش بر این بود که به تعیین و بررسی ارتباط بین اختلالات روانی نظیر استرس، اضطراب و افسردگی با کیفیت زندگی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه زنجان بپردازد و همچنین به این پرسش پاسخ دهد که آیا این فاکتورهای روانی میتوانند مختل کننده کیفیت زندگی آنان باشد؟
.2 روش شناسی پژوهش
این پژوهش از لحاظ روش توصیفی- همبستگی و از نظر هدف، کاربردی می باشد. جامعه آماری پژوهش، متشکل از کلیه دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه زنجان در سال 1394-95 بوده که به صورت مقطعی وارد مطالعه شدند. تعداد نمونه آماری پژوهش، دانشجویان پسر تربیت بدنی دانشگاه زنجان میباشد که با توجه به محدود بودن آنها به صورت کل شمار و برابر با 100 نفر در نظر گرفته شد. ابزار اندازه گیری متغیرهای پژوهش، پرسشنامه 21 سوالی لاویبوند و پرسش نامه کیفیت زندگی 36 سوالی است، که پرسش نامه لاویبوند سه متغیر استرس، اضطراب و افسردگی را مورد سنجش قرار میدهد و برای هر متغیر 7 سوال با لیکرت چهار گزینه ای مطرح میشود.
روایی و پایایی این ابزار در تحقیقات پیشین مورد تایید قرار گرفته است.
با این وجود در تحقیق حاضر روایی این پرسشنامه توسط 10 نفر از اساتید مرتبط مورد تایید قرار گرفته و پایایی آن توسط یک مطالعه مقدماتی و آزمون کرونباخ برای متغیرهای استرس، اضطراب و افسردگی به ترتیب برابر با 0/87، 0/79 و 0/85 محاسبه و تایید شد. و برای سنجش کیفیت زندگی پرسش نامه های بسیاری ابداع شدهاند که معروف ترین آنها پرسشنامه کیفیت زندگی - SF-36 - است که در این پژوهش نیز مورد استفاده قرار گرفت.
پرسش نامه فرم کوتاه 36 سوال - SF-36 - یک وسیلهی اندازه گیری عمومی سلامت است که می تواند به خوبی، کیفیت زندگی را اندازه بگیرد. این پرسش نامه دارای 36 سوال است و از 8 زیر مقیاس تشکیل شده است و هر زیر مقیاس متشکل از 2 الی 10 ماده است. این پرسش نامه پرکاربرد ترین ابزار سنجش کیفیت زندگی در جوامع گوناگون است که روایی و پایایی این پرسش نامه در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است
همچنین گونه فارسی پرسشنامه SF-36، توسط منتظری و همکاران تایید شده و از روایی و پایایی بالایی برخوردار می باشد و در این مطالعه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، پایایی آن معادل با 0/82 تعیین گردید. سرانجام اطلاعات بدست آمده توسط نرم افزار SPSS نسخه 22 آنالیز شد و از آزمون همبستگی پیرسون برای رابطه سنجی متغییر ها مورد استفاده قرار گرفت. در این مطالعه همان طور که در نمودار ملاحظه میشود متغیر های استرس، اضطراب و افسردگی به عنوان متغییر مستقل و کیفیت زندگی دانشجویان به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است.
شکل .1 نمودار متغییر مستقل و وابسته
