بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل رابطه بین کیفیت زندگی کاری با میزان شادمانی اعضای هیئت علمی تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی منطقه چهار کشور به مرحله اجرا در آمد. روش تحقیق بر اساس روش جمع آوری اطلاعات توصیفی- همبستگی وبر اساس هدف تحقیق از نوع کاربردی بود. جامعه آماری آن را کلیه اعضای هیئت علمی تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی منطقه چهار کشور با تعداد 57 نفر 31 - نفر مرد و 26 نفر زن درسال تحصیلی - 1391-92 تشکیل داد. با توجه به محدود بودن جامعه آماری نمونهآماری منطبق با جامعه آماری بود . ابزار به کار رفته در این پژوهش شامل : پرسشنامه کیفیت زندگی کاری والتون با 28 سوال و پرسشنامه شادمانی آکسفورد با 29 سوال بود.
روایی صوری و محتوایی این دو پرسشنامه توسط اساتید راهنما و مشاور تأیید گردید. ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه کیفیت زندگی کاری والتون%92 و پرسشنامه شادمانی آکسفورد% 93 بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت.آمار توصیفی شامل - شاخص های مرکزی، پراکندگی، فراوانی، درصدها، جداول، نمودار و مقادیر کمینه و بیشینه - بود. آمار استنباطی بعد از انجام آزمون کالموگروف - اسمیرنوف، از آزمون های پارامتریک شامل - آزمون t، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون F و رگرسیون چندگانه - در سطح معنی دارS . /. 5 انجام شد.
نتایج بررسی ابعاد کیفیت زندگی کاری و شادمانی بدین شرح بود: میزان همبستگی بین پرداخت منصفانه و شادمانی 0/811 و ضریب تعیین 0/658، رابطه ی بین محیط کار ایمن و شادمانی 0/713 و ضریب تعیین 0/509، ضریب همبستگی بین تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم و شادمانی 0/818 و ضریب تعیین 0/669، رابطه ی بین قانون گرایی در سازمان کار و شادمانی -0/283 و ضریب تعیین 0/08، ضریب همبستگی بین وابستگی اجتماعی زندگی کاری و شادمانی 0/532 و ضریب تعیین 0/283،رابطه ی بین فضای کلی زندگی و شادمانی 0/444 و ضریب تعیین 0/197، ضریب همبستگی بین یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان کار و شادمانی 0/778 و ضریب تعیین 0/606، رابطه ی بین توسعه قابلیت های انسانی و شادمانی0/742 و ضریب تعیین 0/55 وضریب همبستگی بین کیفیت زندگی و شادمانی0/798 و ضریب تعیین 0/636 بود. نتایج نشان دادکه رابطه بین قانون گرایی در سازمان کار و شادمانی منفی و رابطه ی بین نمرات کل کیفیت زندگی و بقیه ی مؤلفه های آن با شادمانی مثبت و در سطح تشخیص= 0/01 معنی دار است.
کلید واژه ها: کیفیت زندگی کاری؛ شادمانی؛ اعضای هیئت علمی؛ دانشگاه.
.1مقدمه و بیان مسئله
بخش قابل توجهی از زندگی هر انسان شاغلی در محیط کار او سپری می شود، لذا می توان گفت انسان های شاغل علاوه بر زندگی شخصی و خانوادگی دارای زندگی کاری نیز هستند.این زندگی می تواند دارای کیفیت مطلوب و رضایت بخش و یا بالعکس .باشداگر در محل کار، کمی به اطراف خودنگاه کنید، ممکن است از خودتان بپرسید که چه تعداد از همکاران تان واقعاً از محیط کار خود و یا کاری که انجام می دهند راضی اند و از آن لذت می برند . بررسی ها نشان می دهد که دو پدیده زندگی کاری و زندگی شخصی، اثرات متقابل و تشدید کننده ای بر یکدیگر دارند . فردی که در زندگی خانوادگی و شخصی خود مشکلات زیادی دارد، احتمالاً این مشکلات، بر روی تمرکز، رضایت از کار، بهره وری، شادمانی 1 و نشاط وی در محیط کار اثر می گذارد - عابدی،. - 1383
مفهوم کیفیت زندگی کاری2 به موضوع اجتماعی عمده ای در قرن حاضر و در سراسر دنیا مبدل شده است - لوتان3، . - 2005در حالی که در گذشته فقط تأکید بر زندگی شخصی - غیر کاری - بوده است، در جامعه امروزی بهبود کیفیت زندگی کاری به صورت یکی از مهم ترین اهداف سازمان و کارکنان آن در آمده است - محبعلی، . - 1373 طرفداران نظریه کیفیت زندگی کاری در جستجوی نظام های جدید برای کمک به کارکنان هستند تا آن ها بتوانند بین زندگی کاری و زندگی شخصی خود تعادل برقرار کنند - اکدیر4، . - 2006تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر در رشد و توسعه جوامع بشری اعم از پیشرفته و در حال رشد بیان گر آن است که کارآمد و اثر بخش بودن نظام آموزشی در هر کشور به رشد و توسعه ی همه جانبه آن کشور کمک شایانی می کند .
نهادهای آموزشی به تدریج پی بردند که در شرایط پیچیده و دشوار امروز بدون داشتن نیروی انسانی متعهد و متخصص قادر نخواهد بود که پاسخگوی نیازهای روزافزون آموزش جامعه خود باشند - مشبکی، . - 1379اعضای هیئت علمی دانشگاه ها افراد فرهیخته و متخصص جامعه می باشند که مسئولیت خطیر تربیت استعدادها و سرمایه های فکری کشور را بر عهده دارند. و از این طریق بر تمامی ابعاد توسعه شامل: معرفی و استفاده از دانش و فن آوری، فرهنگ و هویت افراد جامعه، اقتصاد و گسترش روابط اجتماعی ملی و فراملی تأثیر عمیق می گذارند - مستحفظیان، . - 1386 اعضای هیأت علمی دانشگاه ها از یک طرف به عنوان مسئولین تولید و گسترش دانش و فن آوری، و از طرف دیگر در جایگاه مدرس، تربیت و آموزش نیروهای متخصص جامعه را برعهده دارند و از پایگاه و منزلت ویژه ای برخوردار هستند - کاشف،. - 1385
موفقیت و پیشرفت دانشگاه ها نیز به منابع انسانی آن بستگی دارد. اعضای هیئت علمی به عنوان یکی از بزرگترین سرمایه های هر جامعه و نیز یکی از پر اهمیت ترینعناصر نظام آموزشی نقش بس حساس و سرنوشت سازی در تربیت نیروی متخصص ایفا می کنند و ثمره تلاش آنان در نهایت، رشد و توسعه جوامع بشری را در پی دارد - آراسته، . - 1382از طرفی شادمانی و نشاط به عنوان یکی از مهمترین نیازهای بشر به دلیل تأثیرات عمده ای که بر شکلشخصیتگیری از طرفی و در یک کلام مجموعه زندگی انسان دارد، همواره ذهن انسان را به خود مشغول می کند. با مطرح شدن روز افزون اهمیت شادی در امر سلامتی روان و خوشبختی و همچنین تأثیر آن در تقویت قوای روانی انسان برای مقابله با پیچیدگی ها و مشکلات دنیای امروز، توجه و نظر محققان، اندیشمندان و حتی عوام مردم نسبت به آن تغییر می کند .
بالا بردن کارآیی و بهره وری اعضای هیئت علمی دانشگاه ها امری است که همانند دیگر منابع و نیروهای انسانی جامعه نیازمند برخورداری آنان از سلامت روانی و جسمانی، نشاط و آرامش می باشد . که تأمین داشتن چنین ویژگی هایی در گرو داشتن زندگ ی سالم و پر تحرک و استفاده بهینه از ایام و اوقات فراغت در جهت تأمین سلامت عمومی میسر است.لذا سازمان هایی که علاقمند به بهبود کیفیت زندگی کاری و شادمانیمطلوب هستند می کوشند تا احساس طراوت و پویایی و نشاط را در کارکنان ایجاد کنند - ساعتچی، . - 1380جامع ترین و در عین حال عملیاتی ترین تعریف شادمانی را وینهوون - 1988 - 1 ارائه کرده است، به نظر او شادمانی به قضاوت فرد از درجه یا میزان مطلوبیت کیفیت کل زندگی اطلاق می گردد. به عبارت دیگر شادمانی به این معناست که فرد چقدر زندگی خود را دوست دارد.
از این رو یافته های این تحقیق می تواند مسئولین و برنامه ریزان دانشگاه آزاد اسلامی منطقه چهار کشور را در امور مربوط به این مهم بهتر یاری نماید . اجرای برنامه های کیفیت زندگی کاری در دانشگاه و پرداختن به مقوله های مرتبط با نیازهای سطح بالای اعضای هیئت علمی، می تواند محیطی رضایت بخش را برای آنان به ارمغان آورد و زمینه ساز خشنودی و شادمانی اعضای هیئت علمی در دانشگاه باشد و در نهایت بهره وری و کارایی را بالا ببرد . با توجه به اهمیت موضوع کیفیت زندگی کاری و رابطه آن با شادمانی اعضای هیئت علمی تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی منطقه چهار کشور عمده ترین سؤالی که در این مقاله به آن پرداخته شده است تعیین رابطه بین کیفیت زندگی کاری با میزان شادمانی اعضای هیئت علمی تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی منطقه چهار کشور بود.
.2مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مفهوم و تعریف کیفیت زندگی کاری
کیفیت زندگی کاری یک ساختار چند بعدی شامل مفاهیمی نظیر اقدامات رفاهی و خدمات درمانی، طرح های تشویقی، تناسب شغل، طراحی شغل، اهمیت به نقش و جایگاه فرد در سازمان، فراهم نمودن زمینه رشد و پیشرفت، مشارکت در تصمیم گیری ها، کاهش تعارضات و ابهامات شغلی، آموزشی و سیتم های پاداش است - سارجی2، . - 2006معدنی پور، - 1381 - تعاریف مختلف ارائه شده از کیفیت زندگی کاری را در هفت تعریف خلاصه و دسته بندی می: کند
تعریف اول: کیفیت زندگی کاری عبارت است از عکس العمل کارکنان نسبت به کار، به ویژه پیامدهای فردی آن در ارضای شغلیو سلامت روحی، با استفاده از این تعریف، کیفیت زندگی کاری به پیامدهای شخصی، تجربه کاری و چگونگی بهبود کار در راستای رفع نیاز فرد تأکید دارد.
تعریف دوم: کیفیت زندگی کاری به عنوان روش یا نحوه انجام کار اشاره دارد.کارکنان، کیفیت زندگی کاری را بر حسب تکنیک هاو روش های خاص انجام کار، مانند غنی سازی شغلی، گروه های کاری خودگردان و کمیته های کارکنان مدیریت تعریف می. کنند
تعریف سوم: کیفیت زندگی کاری به میزان توانایی کارکنان در ارضای نیازهای مهم شغلی با استفاده از تجربیاتی که در سازمان کسب کرده اند، اشاره می کند.در این تعریف به شدت بر ایجاد محیطی که منجر به ارضای نیاز افراد شود، تأکید می .شود
تعریف چهارم: کیفیت زندگی کاری فرآیندی است که به وسیله آن همه اعضای سازمان از راه مجاری ارتباطی باز و متناسبی که برای این مقصود ایجاد می شود، در تصمیم هایی که بر شغلشان به طور خاصبرو محیط کارشان به طور عام اثر می گذارد، به نوعی دخالت می یابند و در نتیجه مشارکت و رضایت شغلی آن ها بیشتر می شود و فشار عصبی ناشی از کار برایشان کاهش می. یابد
