بخشی از مقاله
چکیده
حمله آفت را میتوان تغییر نامطلوب خصوصیات ظاهری گیاه تعریف کرد. که سبب آسیب دیدن ساختار سلول های گیاه میگردد. شته یکی از آفتهای حمله کننده به گیاه میباشد که در اثر حمله به برگ گیاه علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی، باعث تغییر شکل مورفولوژیکی برگ و تشکیل گال در آن میشود. هدف از انجام این پژوهش بررسی تغییرات تشریحی برگچههای آلوده به شته در سه سطح حمله ضعیف، متوسط و شدید این گیاه و مقایسه با برگچههای سالم و نیز مطالعات هیستوشیمیایی در این زمینه است.
مطالعه از طریق تهیه برشهای میکروتومی و رنگآمیزی به وسیله ائوزین-هماتوکسیلین، سافرانین فست گرین و کوماسی برلیانت بلو انجام شد و مشاهده با استفاده از میکروسکوپ نوری و فلورسنت انجام گرفت. نتایج حاکی از آن بود که حمله شته و تشکیل گال در هر دو سطح برگچه اتفاق میافتد. ورود بزاق شته به بافت برگچه و اثرات سمی ایجاد شده ناشی از آن موجب کاهش رنگدانه میگردد. تغییر شکل هسته در سلول-های اپیدرمی برگچه آلوده به شته مشاهده شد. در آناتومی برگچه های آلوده به شته تفاوت در سلول های پارانشیم نردبانی و اسفنجی و سلولهای اپیدرمی مشاهده گشت و این تغییر شکل برگچه ها نیچ اکولوژیکی مناسبی برای شته ها ایجاد کرده است.
.1 مقدمه
گیاه Fraxcinus درختی از تیره زیتون میباشد. سیستم ریشهای عمیق و قطر تاج پوششی 18-20 متر و برگ مرکب و متناوب 9-15 برگچه دارا میباشد. رنگ برگچهها در سطح فوقانی سبز تیره و سطح تحتانی سبز روشن می-باشد - . - Thomas,1992 برگچههای درخت توسط آفات گوناگون از جمله شته مورد حمله قرار میگیرد که این امر موجب القای گال می گردد . - Fornec et al., 2002 - شته از گال به عنوان پناهگاه برای محافظت در برابر آب و هوای نامناسب، آفت کش ها و شکارچیان استفاده می کند - . - Stone & Schonrogge, 2003 در زبانگنجشک گالها در شکل، اندازه، رنگ و تغییرات ساختاری با اندام آسیب دیده تفاوت دارند و به این شکل باعث آسیب به برگچهها میشود. حشرات القا کننده گال اغلب در بافت جوان تخم ریزی میکنند زیرا این بافت ها متابولیسم و پتانسیل تمایز بالایی دارند Oliveira1 & Isaias - . - 2009 هدف از این تحقیق بررسی تغییرات تشریحی برگچههای آلوده به شته در سه سطح حمله ضعیف، متوسط و شدید این گیاه و مقایسه با برگچههای سالم میباشد.
.2 متن
.1-2 مواد و روشها
نمونه برداری از برگچههای جوان سالم و آلوده به شته گیاه زبانگنجشک از محل باغ گیاهشناسی دانشگاه تبریز در مرداد ماه 1395 انجام گرفت - شکل. - 1 برگچههای آلوده به شته در سه سطح ضعیف، متوسط و شدید جمع آوری شدند. معیار انتخاب سطوح آلودگی برگچهها، ویژگی مورفولوژیکی برگچههای آلوده، در مناطق مورد حمله واقع شده، براساس تغییر رنگ و میزان پیچش برگ به سه سطح طبقه بندی شد. نمونههای تهیه شده پس از شستشوی اولیه، در فیکساتور FAA تثبیت شدند.
با قرار دادن نمونهها در محلول اتانول با درجات رو به افزایش آبگیری از نمونهها به طور تدریجی انجام شد. سپس نمونهها در محلول گزیلول قرارگرفتند. در مرحله بعد پارافین دهی نمونهها در سه نوبت داخل آون انجام گرفت. پس از قالبگیری، برشهایی با ضخامت 20 میکرون توسط دستگاه میکروتوم تهیه شد و پس از رنگآمیزی با ائوزین-هماتوکسیلین، سافرانین-فستگرین، کوماسیبرلیانتبلو بر مبنای Berlyn and Miksche, - 1976 - ، برای مطالعه به وسیله میکروسکوپ نوری و فلورسنت مورد بررسی قرار گرفتند. شکل:1 نمونههای جمع آوری شده برای آنالیز های تشریحی. الف: برگچههای سالم و آلوده گیاه زبانگنجشک ب: سطح ضعیف آلودگی ×برگچه ج: سطح متوسط آلودگی برگچه د: سطح شدید آلودگی برگچه
.2-2 مشخصات کلی
گیاه Fraxcinus که در زبان فارسی زبانگنجشک یا ون نامیده میشود، قادر به تحمل شرایط خشکی میباشد - Carlier, . - Peltier & Gielly 1992 بنابراین در اکوسیستمهای شهری سطح کشت گستردهای را به خود اختصاص داده است. برگچه های درخت توسط آفاتی چون پسیلها - HOMOPTERA,PSYLLIDAE - و شتهها - HOMOPTERA,PEMPHIGIDAE - مورد حمله قرار میگیرند . - Thomas, 1992 - از شتههای درخت زبانگنجشک میتوان به Prociphilus fraxini و Myzus - Nectarosiphon beybienkoi - اشاره کرد. در اثر حمله Myzus برگچههای آلوده دارای پیچیدگی ضعیف و یا فاقد آن هستند و در حمله Prociphilus fraxini برگچههای آلوده گالدار ایجاد میگردد و در داخل گالها افراد بالدار ظاهر میشوند.
- رضوانی، . - 1383 شتهها برای شناسایی گیاه میزبان از ساختار اندام مکنده خود - براساس طول و قطر آن که توانایی رسیدن به لولههای غربالی را داشته باشد - استفاده میکنند - . - Will and Bel, 2006 حمله شته به گیاه با تغییراتی فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و آناتومیکی در گیاه همراه است به عنوان مثال در برگ آلوده به شته گیاه جو به علت کاهش رنگدانه نسبت به برگ سالم و عدم استفاده کارآمد از انرژی نور، مشاهده شده که شدت فتوسنتز کاهش یافته و احتمال کاهش روزنهها نیز وجود دارد . - Manava et al., 2009 - در مطالعهای روی Pistacia terebinthus که یک نوع درخت مدیترانهای است، برگچهها توسط Geoica utricularia و cimiciformis Paracletus گالدار میشوند.
نتایج تحقیق روی آناتومی برگچههای آلوده یک هیپرتروفی و هیپرپلازی در دستجات آوندی را نشان داده است Mellah, Benhassaini and Alvarez - 2016 - در آزمایشی دیگر روی ریشههای آلوده انگور با شته افزایش لایههای پریدرم، کوچکتر شدن اندازه سلول های پارانشیمی و افزایش سلولز، پکتین و لیگنین مشاهده کردند. Du, Zhai and Wang - 2011 - بیان کردند که در اثر حمله شته به درخت Pistacia atlantica گالهایی در برگ شکل میگیرد که باعث القای تغییرات کمی و کیفی در تمایز گزیلم در شاخههای تحت گال میگردد Dugravot et al. - 2007 - در مطالعه ای بر شاخههای گالدار گیاه Slavum wertheimae کاهش تعداد گزیلم و افزایش وسلهای عریض در چوب ثانویه شاخههای گالدار گزارش کرد. در شاخههای کنترل فقط تعدادی آوند narrow تمایزنیافته در چوب ثانویه مشاهده گشت.
.4-2 نتایج و بحث روی نتایج
با توجه به مطالعه انجام شده نتایج حاصل از رنگآمیزی نمونههای برگچههای سالم و آلوده به شته گیاه زبانگنجشک حضور گال در هر دو سطح فوقانی و تحتانی برگچه نشاندهنده حمله شته در هر دو سطح بوده است - شکل2 الف - . در اغلب موارد حمله شته مقابل دستجات آوندی قرار داشته و در محل حمله تشکیل گال قابل مشاهده بود. در اثر حمله شته تغییر در بافت پارانشیم اسفنجی به شکل فشرده شدن سلولها دیده میشود - شکل2 ب - . محل ورود خرطوم شته در برش عرضی برگچه های آلوده شناسایی شد - شکل 2 ج - . در رنگآمیزی برگچهی با سطح متوسط آلودگی، افزایش ضخامت دیواره در دو سمت آوند مرکزی مشاهده میشود که مراحل آغاز پیچش شدید برگ محسوب میگردد - شکل . - 3 هیپر تروفی در دستجات آوندی مشاهده میشود که مشابه نتایج گزارشات Mellah et al. - 2016 - بود.
در رنگآمیزی سافرانین-فستگرین برگچهی با سطح شدید آلودگی ناحیه بسته مشاهده شد. ناحیه بسته، محل اتصال پیچیدگی برگچه میباشد - شکل4 الف - . در بررسی با میکروسکوپ فلورسنت افزایش ضخامت دیواره سلولهای پارانشیمی، اپیدرمی و گزیلمی مشاهده شد - شکل4 ب - . بر اساس نتایج این پژوهش در نواحی آسیب دیده میزان رنگدانهها نسبت به نواحی سالم کاهش یافته است که با مطالعه Manava et al. - 2009 - یکسان بود. حضور شته در هر دو سطح برگچه گیاه زبانگنجشک مشاهده شد اما کثرت حضور در سطح تحتانی برگ بود.
در حالیکه در گیاه انگور تنها در سطح زیرین برگ حضور داشت . - Rosen, 1916 - افزایش ضخامت دیواره در قسمتهای آلوده به شته برگچهها به منظور ایجاد مقاومت در برابر مکش و تغذیه شته از لوله غربالی میباشد که با نتایج Dobrowolska - 2011 - مطابقت داشت. افزایش ضخامت دیواره در بین نواحی سالم موجب پیچ خوردگی برگ نیز می-شود که این امر یک نیچ اکولوژیکی مناسب برای شته ایجاد میکند و در دورههای خشکی حفاظ مناسبی برای شته میگردد، نتایج تحقیقات Mellah et al. - 2016 - نیز بیانگر این مسئله است. افزایش قابل توجه در ضخامت دیواره میتواند به علت
