بخشی از مقاله
چکیده:
مامیران - Chelidonium majus L. - ، گیاه دارویی از تیره پاپاوراسه است که ترکیبات موثره فراوانی از جمله آلکالوئیدها و فلاوونوئیدها را دارا میباشد. به منظور بررسی تاثیر هورمون NAA - نفتالین استیک اسید - در این گیاه، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در پنج سطح - صفر، 0/5، 1، 1/5 و - 2 میلیگرم بر لیتر با سه تکرار در محیط کشت پایه MS انجام شد. نتایج نشان داد که ساقه گیاه مامیران توانایی القای کالوس در محیط کشت پایه MS همراه با تنظیم کننده رشد NAA را دارد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر سطوح هورمون NAA در سطح احتمال % 1 در تشکیل کالوس و وزن تر کالوس تاثیر معنی داری دارد که در سطح 2 میلیگرم بر لیتر بیشترین درصد کالوسزایی و وزن تر کالوس مشاهده شد.
مقدمه:
مامیران گیاهی داروئی از تیره خشخاش" "Papaveraceae است که نام علمی آن""Chelidonium Majus میباشد. این گیاه در زمینهای بایر به صورت خودرو رشد میکند و به صورت وسیعی در اروپا و آسیای شمالی و مرکزی میروید . - Biswas, 2013 - گیاهی است علفی، دو یا چند ساله، دولپه - Phillips & Rix, 1991 - ، به ارتفاع 60- 45 cm، دارای رشد سریع بوده، نسبت به یخبندان حساس نیست. گرده افشانی به وسیله حشرات صورت میگیرد. میوه کپسول باریک و دراز بوده، حاوی دانههای سیاه یا قهوهای با زائده گوشتی از جنس چربی میباشد . - Takatori, 1996 - دانهها از اردیبهشت تا تیر کامل میشوند. گیاه بردبار به سایه بوده و در روی دیوارهایی که حالت نیمه سایه داشته باشد به خوبی رشد میکند - Grey
1 و -* نویسنده مسئول: کارشناس ارشد بیوتکنولوژی در کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، 09117143479 -2 دانشیار اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری،
-3 استادیار اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری . - Wilson et al, 1983 لاتکس نارنجی این گیاه حاوی بیش از 20 آلکالوئید ایزوکوئینولین ، که ضد سرطان، ضد اسپاسم، ضد میکروبی، باکتری و..... میباشد . - Sarkozi et al., 2006 - آلکالوئید اصلی گیاه isoquinoline است که به طبقات مختلف مثل sanguinarine, chelidonine ,chelerithrine ,berberine ,coptisin ,protopine و ... را شامل میشود . - Kursinszkiet al.,2006 - لی و همکاران - 2011 - از 7 - Quincloracو-3دی کلرو-– 8کوئینولین کربوکسیلیک اسید - که یک علف کش از نوع اکسین است و مانند 2,4-D عمل می کند و همچنین از 2,4-D جهت القای کالوس جنینزا و جنینهای سوماتیک کشت بافت مامیران به کار بردند. برگها وساقهها توسط این ماده برای تشکیل کالوس جنین زا القا نشدند و منبع ریشه تنها برای القای کالوسهای جنینزا و جنین سوماتیکی موثر بود. کالوس ها از ریشه های سالم بر روی محیط MS تجهیز شده با 0/1-1mg/l Quinclorac یا 1-2mg/l 2,4-Dالقا شده بودند.
وانتو - 2011 - دو نوع اکسین 2,4-D و IAA همراه با یک سیتوکینین - کینتین - را برای القای کالوس اندام هوایی گیاه مامیران به کار بردند. 1mg/l 2,4-D همراه با 0/5 mg/ l K در القای کالوس ساقه موثر بود وهمچنین 0/5 mg/l IAA با 0/5mg/l Kموجب القای کالوس ریزنمونه ساقه شده بود. اوکا و همکاران - - 1997 از گیاه خشخاش - Papaver somnifrum - که مانند گیاه مامیران از خانواده Papaveraceae است ازساقه خشخاش برای القای کالوس در محیط پایه MS با اکسین و سیتوکنین به اندازه NAA 0/1 mg/l و KIN - کینتین - استفاده کردند. کشت بافت، بخش مهمی از بیوتکنولوژی میباشد که وجود یک دستورالعمل جهت کشت بافت و باززایی این گیاه به منظور انتقال ژنهای مطلوب، افزایش خواص دارویی و ... گامی مهم به حساب میآید. . این مطالعه با هدف تعیین محیط بهینه NAA برای القای کالوس در گیاه مامیران میباشد.
مواد و روشها:
این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی - CRD - با سه تکرار در گروه اصلاح نباتات وبیوتکنولوژی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری درطول سال 1392-93 انجام شد. در این آزمایش از ریزنمونه ساقه برداشت شده از گیاهان بالغ خودرو در استان مازندران استفاده شد. ریزنمونه ها ابتدا به مدت بیست دقیقه در آب و مایع ظرفشویی خیسانده شد و پس از آن در بنومیل یک درصد به مدت یک دقیقه و با محلول هیپوکلریت سدیم دو درصد - w/v - به مدت ده دقیقه و با اتانول هفتاد درصد به مدت سی ثانیه استریل شد، سپس سه بار در آب مقطر استریل شسته شد. سپس ریزنمونه ها به محیط کشت - Murashige and Skoog, 1962 - MSکه با سه درصد - w/v - ساکارز و 0/8 درصد - w/v - آگار و برروی 5/8 pH - همراه با تنظیم کننده های رشد مربوطه - تنظیم شده بود و بعد از پانزده دقیقه اتوکلاو کردن در دمای 121 درجه سانتیگراد استریل شد قرار گرفتند. کشت ها در اتاقک رشد در تاریکی در دمای بیست و پنج درجه سانتیگراد نگهداری شدند. تجزیه و تحلیل دادهها - فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی - با استفاده از نرم افزارهای آماری SAS 9,1 و مقایسه میانگینها به روش آزمون چند دامنهای دانکن و در سطح احتمال =%1 انجام گرفت.
نتایج و بحث:
ریز نمونهها بعد از گذشت چند روز در محیط کالوسدهی، بتدریج متورم شدند. 10-15 روز بعد از کشت، ریز نمونهها شروع به کالوسدهی نمودند - شکل . - 1
** معنی داری در سطح 0/01
نتایج حاصل از تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که اثر سطوح هورمون NAA در سطح احتمال %1 در تشکیل کالوس و وزن کالوس تاثیر معنی داری دارد که در سطح 2 میلیگرم بر لیتر بیشترین درصد کالوسزایی با میانگین 45 درصد مشاهده شد. - شکل . - 2 همچنین بیشترین وزن تر کالوس در سطح 2 میلیگرم بر لیتر با میانگین 12/47 گرم میباشد - شکل . - 3
