بخشی از مقاله
چکیده
باتوجه به اینکه نیمی از نیروی انسانی جامعه را زنان تشکیل می دهند در این مقال کوشش می شود پایگاه اجتماعی زنان جامعه را در شهر یاسوج مورد مطالعه قرار دهدهدف بررسی تغییرات فرهنگی شهر یاسوج نسبت به پایگاه اجتماعی زنان را به عنوان قشرهای راستین اجتماعی است با این رویکرد که امروزه سطح نگرش به پایگاه اجتماعی زنان نسبت به گذشته به طور روزافزونی تغییر یافته است.از این رو دیدگاه جامعه نسبت به این لایه های اجتماعی نیز متفاوت شده است . در این مقاله که یکی از زمینه ی مطالعاتی درباره تغییرات فرهنگی قشر اجتماعی زنان در شکاف نسل ها از دهه ی 40 تا زمان حال در نظر گرفته می شود.
این پژوهش به این موضوع که نقش اجتماعی زنان را در شهر یاسوج دچار چه تغییر وتحولاتی شده وآیا این تغییر وتحولات اساسی وسریع اجتماعی توانسته روی این موضوع اثر بگذارد - - بررسی این فرایند گذر از نظر محقق مهم ارزیابی شده است. برای انجام پژوهش از روش میدانی با تکنیک مشاهده و مصاحبه و روش اسنادی با تکنیک کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه آماری از بین زنان ساکن در شهرک امام حسین - ع - شهر یاسوج و به صورت نمونه گیری احتمالی صورت پذیرفته است - محققان -
تعریف اصطلاحات: فرهنگ:
ارزش ها ، هنجارها وکالاهای مادی یک گروه معین می باشد .مفهوم فرهنگ مانند مفهوم جامعه در جامعه شناسی وانسان شناسی یک واژه کلیدی است وزیاد استفاده میشود ،فرهنگ یکی از مشخص ترین ویژگی های ارتباط اجتماعی انسانی است
تغییرات فرهنگی:
فنون ووسایل ، آداب ورسوم ،رفتار اجتماعی وبالاخره فرهنگ جامعه با حرکتی کند وتدریجی تغییر می کند ،علاوه براین نوع تغییرات کند وتقریبا نا محسوس که در شرایط متفاوت در فرهنگ همه جوامع روی می دهد را تغییرات گویند.
تکنولوژی:
واژه تکنولوژی به دو بخش جداگانه ولی در قلمرویی به هم پیوسته اول تکنولوژی در بافت وساختار اعمال انسانی که به فرایند تغییر شکل مواد خام ودستکاری در آنها به منظور از آنها اطلاق می شود ودیگری واژه تکنولوژی در رسانه به طور سنتی به تلفن ،رادیو وتلویزیون اطلاق می شود که هر یک مقاطعی از تاریخ ،هدف وکاربرد محدودی داشته اند اما تکنولوژی اطلاعات واژه ای است با تعبیری باز که مجموعه وسیعی از تکنولوژی ارتباطات از قبیل کامپیوتر،ماهواره وبهره گیری جدید از رسانه های قدیمی از طریق کاست و ویدیو وپخش صوتها دیسکی وتکنولوژی مخابراتی که ارتباطهای پیچیده تر وگسترده تری را فراهم می سازند در بر می گیرند تکنولوژی اطلاعات امروزه در اصل الکترونیک بوده واساس آن را مدارهای یکپارچه و قطعات سیلیکون،تشکیل میدهد.
عوامل اقتصادی :
این گروه از عوامل برای ایجاد تغییراتی به پدیده های مادی مانند نیروی تولید آگاهی های علمی،ابزار تولید توجه دارد هر چند که هیچ یک از آنها مستقل از دنیای فرهنگی نیستند لذا عوامل اقتصادی مجموعه عناصری هستند که در کار تولید وسازمان کار تاثیر گذار است ودر جامعه در یک دوره زمانی تغییر ایجاد می کند
اشتغال:
واژه اشتغال به معنای استخدام است ودر معنای جمعی مجموع فعالیت های اقتصادی یک ملت را در ارتباط با افرادی که شرایط کارند،در بر می گیرند در معنای معمول آن هر نوع کاری اشتغال است که پاداش مالی بر آن مترتب باشد.
گردشگری:
هر گونه فعالیت و فعل وانفعالی را که در جریان سفر یک سیاحتگر اتفاق می افتد گردشگری است
تاریخچه مطالعات
-1 معصومه دانشمند در سال 1384 به - - مطالعه زمینه ها و منشخصه ها ی تغییرات فرهنگی و اجتماعی شهر دلیجان در سه دهه -84 - - 1354 پرداخته است با روش پیمایش با استفاده از فن مصاحبه و پرسشنامه از گروههای انسانی کارشناس و شهروندان ونتایج زیر به دست آمده است : متغیرهایی که مد نظر پژوهشگر بوده است عبارتند از عوامل اجتماعی اقتصادی فرهنگی تکنولوژی و اقلیمی و رابطه ان را با متغییروابسته تغییرات فرهنگی در نظرگرفته است که بین این پنج متغییرمستقل ومتغییر وابسته رابطه معناداری در رابطه با این شهر وجود دارد
-2حاتم نژاد کیا سال 1384در بررسی تغییرات فرهنگی شهر گچساران از دهه 30تا کنون پرداخته .هدف اساسی این تحقیق تبیین وتشریح تغییرات ایجا د شده در شهر گچساران در بین سه نسل متوالی است برای بررسی چکونگی تغییر در بین این سه نسل از چارچوب نظری تطور گرایی و اشاعه استفاده شده است وچون تغییرات در یک دوره زمانی صورت گرفته اند از روش تاریخی استفاده شده است.پژوهش حاضر نشان می دهد که در میان نسل مورد بررسی عناصر وساختار فرهنگی جامعه مورد بررسی تغییراتی صورت گرفته است.در مجموع میتوان گفت که جامعه مورد بررسی نگارنده با توجه به مصادیق اشکار در حال گذر از جامعه سنتی به نیمه سنتی وصنعتی است.
-3 حسینی سوق پایان نامه خود را به موضوع تغییرات فرهنگی شهر سوق اختصاص داده است که یکی از شهرهای استان کهگیلویه وبویراحمد می باشد که از روش تاریخی وچارچوب نظری تطور فرهنگی استفاده کرده وبا مقایسه سه نسل گذشته نشان داده عناصر وساختار جامعه مورد تحقیق چگونه تغییر کرده است ودر پایان نتیجه گرفته که جامعه مذکور در حال گذر از یک جامعه سنتی به نیمه سنتی است
طرح مساله
مساله اساسی این تحقیق>>انسان شناسی تغییرات فرهنگی در بین قشر اجتماعی زنان شهر یاسوج<<میباشد ودر صدد پاسخگویی به این سوال اساسی است که چه تغییراتی در نوع نگرش وزندگی اجتماعی زنان شهر یاسوج رخ داده ؟ وعلت این تغییرات چیست ویا چه میتواند باشد ؟و کدام عنصر در درون نهاد تغییر کرده وکدام اجزاء ثابت مانده است؟ علل این تغییرات چه میتواند باشد؟ در کدام بخش تغییرات بیشتری صورت گرفته است؟
بیان دیدگاه نظری
نویسندگان در این مقاله که موضوع آن مردم شناشی تغییرات فرهنگی قشر اجتماعی زنان شهر یاسوج است می خواهند با استفاده از دیدگاه محیط شناسی فرهنگی که با نام های دیگری چون - - نوتطور گرایی - - و - - انسان شناختی محیط شناختی - - نیز شناخته می شود که بر روابط میان انسان و جوامع انسانی با محیط و تحول این رابطه و تاثیر متقابل این دو عامل است مطالعه کند.
با توجه به تحقیقات اولیه ای که محققان به انجام رسانده جایگاه قشر اجتماعی زنان شهر یاسوج از دهه40تا کنون دارای تغییر و تحولاتی بوده است.
مردم این شهر که کوچ نشین بوده اند کم کم یکجانشینی شدن آنها و تغییر شیوه معیشت آنها از دامداری به کشاورزی و در گذر زمان که این شهر به مرکز استان و یک شهر خدماتی شده شیوه ی نگرش به قشر اجتماعی زنان و تغییراتی که قشر اجتماعی زنان در زمینه تحصیلات و ازدواج و ... آنان به چشم می خورد.
با توجه به دیدگاه محیط شناسی فرهنگی و تغییرات که در زمینه هسته های فرهنگی مثل الگو های تکنولوژی،اقتصادی- اجتماعی و دینی دیده می شود محقق خواهان آن است تا جایی که امکان دارد به بررسی این هسته های فرهنگی بپردازد.
ژولین استیوارد
فرایند اساسی تحلیل انسان شناسی فرهنگی عبارتند از:
نخست یافتن و تحلیل روابط متقابل فنون و بهره برداری یا تولید با محیط دوم تحلیل الگو های رفتاری که در بهره برداری از یک محیط مشخص به وسیله فناوری مشخص وارد عمل می شود سوم یافتن تاثیر گذاری الگوهای رفتاری در بهره برداری از محیط و سایر جنبه های فرهنگ محور اصلی این تحلیل در یافتن هسته فرهنگی است هسته فرهنگی مجموعه ای از ویژگی هاست که بیشترین نزدیکی را با فعالیت های معشیتی و ترتیب های اقتصادی یک جامعه دارند.
چنین هسته ای شامل الگوهای اجتماعی ،سیاسی و دینی می شود که در تجربه ثابت می کند به صورت تنگاتنگی با آن ترتیبات پیوند دارند
لسلی وایت و این تغییر در عرصه فرهنگ را از حالت سادگی به پیچیدگی قابل قبول می دانست و می گفت قوانین جهان فیزیک است او برای تطبیق فرهنگ ها به تدوین برخی مقایسه های دگرگونی و قرار دادن آنها در سلسله مراتب کامل تر گماشت.او همچنین بر کنترل انرژی توسط جامعه به عنوان یک معیار ارزیابی تاکید می شود.زیرا آن را در رشد و توسعه تکاملی فرهنگی در زمان و مکان خاص عامل اساسی می دانست او پدیده هایی فرهنگی و اجتماعی را در سه رده مهم جای دارد.
- 1فناوری مهم ترین و نخستین جنبه از فرهنگ است که تغییر از آنجا آغاز می شود
- 2موسسات و نهاد های اجتماعی که شامل خانواده و دولت و ...است
3 - ایدئولوژی که ارزشها و باورها را در بر دارد با ایجاد تغییرات در انرژی که به وسیله اکتشافات و اختراعات صورت
می گیرد نهاد ها و ایدئولوژی ها نیز دگرگون می شوند و این فرایند سیر تکاملی دارد.
شرح تخصصی مساله
در جمع بندی بیان مساله با توجه به چارچوب نظری با تغییراتی در تکنولوژی صورت می گیرد می توان گفت نهادها وایدئولوژی ها نیز دگرگون می شود واین فرایند سیر تکاملی دارد پس محقق می خواهد باتوجه به روند تغییر تکنولوژی که صورت گرفته وهمچنین تغییراتی که در نهادهای - اقتصادی - اجتماعی و دینی و پیامدهای آن مثل مهاجرت تحصیلات و اشتغال - تغییر جایگاه قشر اجتماعی زنان را مورد مطالعه قرار داده و بر این نکته تاکید می شود که چه عواملی ازاین عوامل باعث تغییر در جایگاه قشر اجتماعی زنان از دهه 40تاکنون در شهر یاسوج شده است
.پرسش های تحقیقاتی: -پژوهشگران می خواهد بداند آیا میتوان بر حسب شاخص اقتصادی - درآمد - تغییرات فرهنگی قشر اجتماعی زنان شهر یاسوج را مورد بررسی قرار داد.
-بعلاوه پژوهشگران مایل است بداند که آیا تغییرات فرهنگی قشر زنان شهر یاسوج طی دوره 1340تاکنون تحت تاثیر شاخص اجتماعی مهاجرت بوده است یا می باشد.
-این مقاله در جستجوی این سوال است که آموزه های دینی بر روی قشر اجتماعی زنان شهر یاسوج چگونه بوده است و آیا همچنان ان آموزه ها وسنن پابرجاست یا دچار تغییرو تحولاتی شده است -در ادامه ضمن بررسی تغییراتی که از دهه40بر روی پیشرفت تکنولوژی بوده است وتاثیر آن بر روی تغییرات قشر اجتماعی زنان شهر یاسوج داشته است پرداخته شده است.
اهداف مطالعاتی هدف کلی
آنچه از عنوان تحقیق بر می آید هدف کلی انجام پژوهش شناخت روند تغییرات فرهنگی قشر اجتماعی زنان شهر یاسوج را بشناسیم وبتوانیم تغییرات انجام گرفته در این مورد را بررسی کنیم
اهداف جزئی
اهداف این تحقیق آن است که پس از گذشت زمان باتوجه به شاخص های تکنولوژی، اقتصاد ، آموزه های دینی، اجتماعی - اشتغال وتحصیلات - بر نوع نگرش و سبک زندگی زنان در منطقه مورد تحقیق چه تغییراتی کرده است و کدام عامل تاثیر بیشتری در نگرش نسبت به زنان داشته است؟
حدود مطالعاتی
در این تحقیق هفت عرصه مستقل و هماهنگ به عنوان عوامل و زمینه های اثر گذار مد نظر گرفته شده است تکنولوژی، اقتصاد، تحصیلات، آموزه های دینی، اجتماعی و اشتغال به عنوان متغیر مستقل ،ومتغیروابسته که تغییرات فرهنگی می باشد اثر گذار هست یا نه را مورد مطالعه قرار دهیم .
اهمیت و ضرورت تحقیق
شهر یاسوج شهری است که مردم ان تا سال - 1330 - کوچ نشین بوده اند و از ان به بعد که کم کم به یکجا نشینی روی آوردند و در سال - 1342 - بود که شهر یاسوج تاسیس شد.
فرهنگ کوچ نشینی با گذشت چندین دهه از یکجانشینی آنها هنوز آثاری از ان به جا مانده و تغییراتی هم در ان به وجود آمده است و ما می دانیم که فرهنگ نقش انکار نا پذیری در شکل دادن به افکار و عقاید مردم و جامعه دارد و نگاه به جنسیت - زن یا مرد - از فرهنگ بر می خیزد.
شهر یاسوج به دلیل گذر از جامعه سنتی به نیمه صنعتی دارای تغییر و تحولاتی نیز در فرهنگ می شود که این تغییر و تحولات هم بر روی قشر اجتماعی زنان تاثیر گذار بوده است.مثلا زنان در گذشته از تحصیلات ارث و اشتغال و ... بی بهره بوده اند اما اکنون با پیشرفت تکنولوژی و اقتصاد و... نوع نگرش ها متغیر است.
همانطور که لرستانی - - 1381جایگاه ستم پذیری زنان ایران معاصر را به عنوان یکی از عوامل محرومیت انان از حقوق کامل یک انسان و مشخصا حق توسعه فرهنگی ذکر کرده است زنان شهر یاسوج اکثر اوقات به دلیل اینکه از حقوق خود اگاهی ندارند یا اینکه هنوز فرهنگ به ان درجه از توسعه خود نرسیده که بتواند از حق و حقوق خود استفاده نمایند. پس این مقاله در صدد است تا با شناساندن شاخص های تغییر فرهنگ نسبت به نگرش به قشر اجتماعی زنان در شهر یاسوج را شناسایی و به 2مورد زیر بپردازد:
- 1حضور زنان به عنوان نیمی از اعضای جامعه نقش بی بدیل آنان در شکل دادن به حیات اجتماعی
- 2ارتقا سطح اگاهی زنان شهر یاسوج و به تبع ان افزایش مطالبات اجتماعیشان اطلاعات پژوهش حاضردر این جدول نشان داده است که از مجموع این13فردمصاحبه شده12نفر متاهل و1نفرمجرد بوده،4شاغل و بقیه خانه دار وبیکاربودند،ازلحاظ تحصیلات افراد در سطح بیسواد تا پزشک جامعه در نمونه حاضر وجود دارد.
از13نفر5نفرمهاجرت به خارج از یاسوج داشته اندکه علت آن کاروادامه تحصیل بوده است.
دو شاخص دیگر که یکی میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی مثل - مطبوعات ،اینترنت، ماهواره، تلویزیون، رادیو - وشاخص دیگر میزان استفاده ازسبدهزینه مثل - ماکروفر،ماشین لباسشویی،ماشین ظرف شویی،... - بوده تا این که میزان استفاده ازتکنولوژی جدید سنجیده شود.
طبق یافته های موجود،زنان در شهر یاسوج با توجه به مقتضیات زمان در دهه 40 اکثرا بیسواد یا دارای تحصیلات ابتدایی می باشند. تحصیلات در دهه 50 نسبت به دهه 40 افزایش یافته اما اکثر افراد دهه 60 به بعد حداقل دارای تحصیلات متوسطه می باشند. از نظر اشتغال که 4نفر زن شاغل دربین مصاحبه شوندگان بود که نسبت اشتغال نسبت به کذشته تغییراتی کرده اما به دو دلیل یکی سنتی بودن آن که شغل زن را خانه داری می دانند ودیگری نبود اشتغال فراوان ومتنوع دراین شهردچار کمبود اشتغال می باشند.
