بخشی از مقاله
چکیده
تفویض اختیار امري است که از طی آن مدیر یا سرپرست، بخشی از اختیار مشروع خود را بدون انتقال مسئولیت نهائی خویش به فرودست واگذار می کند وبه این ترتیب ضمن بهره گیري از استعدادها و خلاقیت هاي زیردستان در انجام امور مرتبط، مدیر فرصت می یابد وظایف اصلی خویش یعنی پرداختن به آینده سازمان و پرورش مدیران آینده، توسعه ، بهبود و پیشرفت سازمان را با دقت بیشتري دنبال کند.
با توجه به آیات، سیره و سنت پیامبران - ص - و اهل بیت - ع - که در این زمینه هست، معلوم می شود که انسان، نسبت به اعمالی که از او صادر می شود مسئولیت دارد و این مسئولیت، اقتضاء دارد که انسان در عملکردش، آزادي عمل داشته باشد.این مقاله تفویض اختیار را از دیدگاه اسلام و با بهره گیري از کلام وحی و سه الگوي رفتار سازمانی معصوم با معصوم، معصوم با غیر معصوم و غیر معصوم با غیر معصوم مورد بررسی قرار داده است.
-1مقدمه
یکی از تعاریف مورد قبول اکثر صاحب نظران و نویسندگان علوم اداري درباره مدیریت عبارت است از مدیریت یعنی کارکردن با افراد و به وسیله افراد و گروهها براي تحقق هدفهاي سازمانی. از این تعریف جنبه هاي مختلفی قابل برداشت است. یکی از آن جنبه هاي تفویض اختیار است. تفویض اختیار به عنوان یکی از مهمترین راهکارهاي مشارکت سازمانی، دریاري دادن، درگیر شدن و ا حساس مسئولیت کاري در کارکنان یک سازمان، بسیار اثر بخش بوده و چنانچه با آگاهی انجام گیرد براي سازمان و شخص مدیر حکم ارزش افزوده را دارد.
بررسی ها نشان داده است که بیش از هفتاد درصد فعالیتهایی را که مدیران انجام می دهند می توانند به زیر دستان خود تفویض نمایند یا به عبارت دیگر زیر دستان قادر به انجام دادن آنها هستند. در این باره برخی اعتقاد دارند که مدیران نباید تمام کارهایی را که قادر به انجام دادن آن هستند، خود انجام دهند بلکه باید آنرا به دیگران یاد داده و تفویض نمایند و خود در جستجوي دانستن و ایجاد سوال باشند.
این روزها محیط پویاي اقتصادي و افزایش میل به رقابت در ارائه خدمات بهتر و ارتقاء کارایی، سازمان ها را مجبور به ارتقاء توان و انعطاف پذیري خود نموده است
در محیطی که از ویژگی هاي عمده آن رقابت شدید جهانی و تکنولوژي نوین است، دست برداشتن از کنترلهاي متمرکز که موجب افزایش سرعت، انعطاف پذیري، قاطعیت، هم افزائی و تقویت شبکه هاي ارتباطی خواهد شد.تفویض کاهش یا از دست دادن قوت و قدرت نیست بلکه با اجراي آن قوت هاي موجود تقویت و هریک از اعضا و کارکنان داراي قدرت بیشتري خواهند شد.قدرت واقعی آن است که افراد متعهد سازد، قدرت واقعی زمانی وجود خواهد داشت که واگذار گردد و به کسانی داده شود که نسبت به واگذار کننده در وضع یا موضوع بهتري قرار گرفته و براي انجام کارها بهتر از او عمل می کند.
در نظام خلقت، مدیریت الهی بر شوق و رغبت پدیده ها استوار است، در سوره فصلت، به عنوان مثال به عنوان یک جریان تکوینی، مطرح شده است که خداوند به آسمان و زمین چنین فرمود:*ائتیا طوعا او کرها* - فصلت - 11/
"تمام هستی موظفند که با میل و رغبت یا به کراهت در تحت فرمان الهی انجام وظیفه کنند"مخلوقات در پاسخ به خداوند چنین عکس العمل نشان می دهند:* قالتا اتینا طائعین - "*فصلت - 11/ همه مخلوقات یک صدا اعلام می کنند: ما با میل و رغبت در تحت اطاعت شماییم"این اطاعت عاشقانه، مطلوب الهی از عالم انسانی است. معلوم می شود که انسان، نسبت به اعمالی که از او صادر می شود مسئولیت دارد و این مسئولیت، اقتضاء دارد که انسان در عملکردش،آزادي عمل داشته باشد.
