بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری یکیازمهمّ ترین فعالیّت های انسان معاصر است که همراه با به وجود آوردن تغییراتی شگرف در سیمای زمین ، اوضاع سیاسی ، اقتصادی، فرهنگی ، منش وروش زندگی انسان ها را دگرگون ساخته است. شهرستان دماوند علیرغم داشتن جاذبه های فراوان در عمل، بهره ی چندانی از قابلیّت هایش جهت پیشبرد اهداف توسعه ی گردشگری نیافته است . این امر گذشته از سیاست های حاکم بر گردشگری کشور ، ناشی از ضعف فضاهای کالبدی مناسب گردشگری در آن است . توسعه ی گردشگری منطقه ی مورد نظر می تواند کمک مؤثریبه تنوّع بخشی اقتصاد و توسعه ی زیر ساخت های آن ، باشدهدف. کلّی ازاین پژوهش شناسایی ومعرّفی جاذبه ها و امکانات و تسهیلات گردشگری شهرستان دماوند و برنامه ریزی در جهت ساماندهیوبهره وری از فضاهای گردشگری در جهت افزایش میزان اشتغال و تحرّکات اقتصادی منطقه می باشد . نتایج این پژوهش نشان می دهد که کم کاری در امر اطلاع رسانی و عدم استانداردسازی مناسب فضاهای گردشگری در مورد جاذبه های توریستی شهرستان ، موجب تاثیرات نامطلوب بر گردشگری منطقه گشته است .
واژههای کلیدی: گردشگری، دماوند، توسعه، جاذبه های توریستی، برنامه ریزی.
مقدمه
توریسم - 1گردشگری - فعالیتی است که افراد برای استراحت،کار و دیگر دلایل به خارج از محیط معمول خویش سفر میکنند و حداقل یک شب و حداکثر برای یک سال به طور متوالی در آنجا اقامت می گزینند. - سنایی،137،. - 1374امروزه صنعت توریسم در جهان به اندازهای توسعه پیدا کرده است که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نامیده اند وگردشگری یکی از امید بخش ترین فعالیت هایی است که از آن به عنوان گذرگاه توسعه2 یاد می کنند . - Swarbrook,1998 - صنعت گردشگری دنیا ابعاد متنوّعی همچون توریسم الکترونیکی، اکوتوریسم، توریسم درمانی، ورزشی، روستایی ، فرهنگی و تاریخی یافته است .
در تمامی کشورهای دنیا یکی از جاذبه های طبیعی، باستانی و تاریخی و مذهبی و ... وجود دارد ، با توجّه به این امر کشورهای که جمعیّت جوان رو به گسترش، نرخ بالای بیکاری، لزوم افزایش درآمد ارزی و سرمایه گذاری خارجی توجّه بیش از پیش به این صنعت می تواند زمینهرسیدن به اشتغال کامل، افزایش درآمد ارزی، معرّفی تمدّن و فرهنگ، تعامل گسترده و سازنده با کشورهای دنیا، در هم شکستن مرزهای قومی و اقلیّتی را فراهم کند . طی سال های اخیر گردشگری تبدیل به صنعتی رقابتی شده و کشورها برای کسب درآمد بیشتر متمایل به روش های جدید وارائه نوع آوری در این صنعت شده اند . - سایت گردشگری ایران ، رحیمی، . - 1386 روشن است که نقش ارزنده ی فرهنگی و اجتماعی این صنعت پایدار می تواند حتی فراتر از جوانب اقتصادی آن باشد و کرانه هایش قلمرو فرهنگ جامعه ، محیط زیست و حتی سیاست را نیز در بر می گیرد و می توان این ادعّا را نمود که این صنعت در استحکام پیوندهای اجتماعی جوامع و بسط و گسترشروابط بین المللی و برقراری و استمرار صلح جهانی سهم به سزایی دارد - ارمغان ، 1385 ، ص . - 1
اهداف توسعه گردشگری
گردشگری به عنوان مهمّ ترین صنعت اشتغال زا در دنیا و به عنوان دوّمین صنعت پس از نفت از نظر گردش مالی نیازمند توسعه ی زیر ساخت ها است . صنعت گردشگری بر اقتصاد کشور تأثیر مستقیم و به سزایی دارد و به عنوان یک موتور محرک در اقتصاد جامعه عمل می کند.از اهداف توسعه ی گردشگری می توان به موارد زیر اشاره نمود : *ارتقای کیفی وکمّی محل های اقامتی .
*بهبود جاذبه ها و شناسایی و مستند سازی آثار فرهنگی و تاریخی منطقه .
*اصلاح تأسیسات موجود زیر بنایی مرتبط با جهانگردی و ایجاد زیر بناهای جدید ، از جمله سیستم حمل و نقل داخلی ، فاضلاب و دفع زباله و مخابرات - عبداالله زاده ، 1379 ، ص . - 36
*ایجاد تنوّع در محصولات گردشگری .
*اهتمام ملی در شناسایی حفاظت، ، پژوهش ، مرّمت و احیاء و بهره برداری و معرفی میراث فرهنگی .
* حصول اطمینان از تناسب نوع تسهیلات با اهداف منطقه - الوانی ، 1373 ، ص . - 63
*ایجاد مراکز حفظ و آثار فرهنگ ایلی در شهرستان ها و استان های کشور از قبیل دهکده های توریستی ، موزه و نمایشگاه .
اهمیت و ضرورت
در پژوهش حاضرسعی شده با ارزیابی توان محیطی و معرفی جاذبه ها ی مختلف گردشکری در شهرستان دماوند، توان گردشگری منطقه تعیین شود تا با برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری طبیعت، در جهت بهره برداری از این جاذبه ها به عنوان یک پتانسیل بالقوه در راستای توسعه منطقه گام برداشته شود. بر این اساس، در این مقاله این فرض که " شهرستان دماوند با توجه به وجود شرایط و جاذبه های جغرافیایی دارای پتانسیل توسعه توریسم است و تحقق این امر به توسعه منطقه منجر خواهد شد"، تجزیه و تحلیل شده است.ضرورت و اهمیت انجام این تحقیق از آن جا ناشی می شود که با اینکه شهرستان دماوند با داشتن ویژگی های خاص برای توسعه توریسم می تواند نقش فعال تری را در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه ایفا نماید، ولی متأسفانه تاکنون این جاذبه های متنوع و ارزشمند طبیعی و انسانی کمتر مورد توجه و استفاده قرار گرفته است.
فرضیات پژوهش
بین تعداد دفعات حضور گردشگران و استاندارد سازی خدمات گردشگری رابطه معناداری وجود دارد. بین تعداد دفعات حضور گردشگران و رشد اقتصادی دماوند رابطه معناداری وجود دارد.
اهداف
نظر به اینکه در زمینه گردشگری شهرستان دماوند، با وجود داشتن توانهای مناسب و گوناگون گردشگری، توسعهای متناسب با ظرفیتها و قابلیتهای منطقه به عمل نیامده است، لذا پژوهش حاضر اهداف ذیل را دنبال میکند:
-شناسایی و معرفی توانهای بالقوه و بالفعل گردشگری، به منظور استفاده از آنها در امر برنامه ریزی صنعت گردشگری شهرستان دماوند به عنوان یک منطقه مستعد.
-بررسی و شناخت وضعیت امکانات و تسهیلات و ارتباط آن با توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه.
-تلاش در راستای ارائه راهکارهای مناسب برای توسعه گردشگری و نقش مسئولان سازمان ایرانگردی و جهانگردی در توسعه ی گردشگری منطقه مطالعاتی.
پیشینه پژوهش
