بخشی از مقاله
چکیده:
شمیران با داشتن آب وهوایی مطلوب تر از بخشهای مرکزی وجنوبی شهرتهران ونیزبرخورداری از موهبت والای خداوند،کوهستان ورود دره های زیبا وخنک ودسترسی آسان به ارتفاعات بوسیله تله سی یژ ازمیدان سربندوتله کابین توچال ازولنجک تا قله توچال یکی از نقاط گردشگری دراستان وحتی درکشور،درجذب گردشگران حرفه ای وآماتور است.زمستانهای سرد ویخبندانهای طولانی وتابستانهای خنک ومطلوب علاقه مندان بسیاری رابخودجلب مینماید.براساس آمارگرفته شده درزمستانهاحدود35000 نفرودرتابستانها حدود70000 نفرازنعمت کوهستان بهره مند میشوند. دراین میان تعدادی ازگردشگران کوهستان بدلایلی دچارآسیب وجراحت میشوند.
این سیل عظیم ومشتاق کوهنوردی هم نیازبه ایمنی وآموزش واطلاع رسانی ازخطرات کوهستان دارندوهم ضروریست مراقب طبیعت ومحیط زیست منطقه باشند.پوشش گیاهی وجانوری متنوع آن عده زیادی را درتمام فصول بخودجلب مینمایدودراین راستادوموضوع ازاهمیت ویژه ای برخورداراست الف - حفظ جان وایمنی گردشگران وکوهنوردان ب - حفظ محیط زیست وطبیعت زیبای آن.دراین تحقیق به این موارددردره اوسون توجه خاص شده وبه نتایج قابل قبولی علمی ازروش اس پی اس اس دست یازیده است.حفظ جان کوهنوردان باتمهیدات ویژه واحداث جانبناه جدیدوحفظ محیط زیست ومدیریت آن ×باشناسایی وبرنامه ریزی ازمهم ترین اهداف این پژوهش میباشد.
مقدمه
گردشگری از مهمترین فعالیت های انسان معاصر است که همراه بابوجودآوردن تغییراتی شگرف درسیمای زمین،اوضاع سیاسی واقتصادی وفرهنگی،منش وروش زندگی انسانها رادگرگون میسازد - فصلنامه پژوهش های روستایی،سال دوم شماره سوم پاییز1390 ص 2 - دغدغه اصلی سازمانهای بین المللی واندیشمندان ومراکزعلمی وتحقیقاتی درهزاره سوم،بروزمعضلات محیط زیست وروندفزاینده آن است که درآنها انسان معمولاهم بعنوان عامل تاثیرگذار وهم بمثابه قربانی این بحران بشمارمیرود - فصلنامه پژوهش های روستایی سال اول شماره چهارم زمستان 89 ص - 74 در سال 1980 راهبردجهانی حفاظت،باتاکیدبرهمبستگی بین حفاظت وتوسعه،اصطلاح توسعه پایداررابرای نخستین بار بمنظورحل مشکلات متعدد درمحیط زیست رایج ساخت.
یکی ازراههای گسترش اجرای مقررات محیط زیست،گسترش دامنه اطلاع رسانی وآگاهی بخشی درسطح جامعه وبین همه اقشار بویژه گردشگران کوهستان میباشد.باتوجه به اهمیت روزافزون بحث محیط زیست ومساله حفاظت ازآن،موضوع مسئولیت بین المللی دواتها نیزدراین ارتباط ازاهمیت زیادی برخورداراست - نشریه انسان ومحیط زیست،شماره نهم ،تابستان 1388 ص - 51 ایجاد ابنیه ها وزیرساختهای جدیدازجمله جانپناه وسایرمواردموردنیازگردشگری در کوهستان،بدون توجه ومدیریت درحیطه محیط زیست،اقلیم منطقه،پوشش گیاهی وجانوری،مسیرآبراههای رو وزیرزمینی وچشمه ها نه تنها عوارض منفی درمحیط زیست ایجاد مینمایدبلکه ازبین رفتن زیبایی طبیعی کوهستان رادامن زده ونیز باعدم اقبال گردشگران به محیط کوهستان میگردد.
اهمیت کوهستان درزیبایی ومحیط زیست طبیعی بخاطرتاثیرات فراوان درزندگی جانوری وگیاهی وزندگی جمعیت کثیری ازمردم ،فرسایش خاک،تغییرات آب وهوایی ناشی ازگازهای گلخانه ای وسایرموارد بوضوح پیداست.اماحفظ جان انسانها وگردشگران کوهستان وکوهنوردان درشرایط سخت زمستانی ویخبندان ایجاب مینمایدقبل ازایجادابنیه ها وجانپناه ها وپست های امدادونجات کوهستان به موضوع محیط زیست بادیدی مدیریتی وعلمی توجه خاص گردد.
دراین تحقیق که قالب اصلی آن بربازدیدهای مکرر میدانی وانگیزه شخصی - بااعتقادبه قرآن که فرموده :هرکسی انسانی را از مرگ نجات دهد گویی همه انسانهای - روی زمین - رانجات داده ، سوره مائده آیه - 32 وتجربیات پزوهشگر اززندگی درمنطقه وتجربیات سالهاپرستاری؛ضمن مطالعه وآشنایی باخطرات کوهستان وجمع آوری اطلاعات،تهیه1000قطعه عکس،مصاحبه و تهیه پرسشنامه ازگردشگران وامدادگران کوهستان ، به نتایج ×قابل قبولی ازنظرعلمی دراستفاده ازروش اس پی اس اس دست یازیده است
بیان مساله تحقیق:
توسعه پایدارگردشگری بدون توجه به برنامه ریزی - کوتاه،میان وبلندمدت - وبهره گیری ازنظرات صاحبنظران واستفاده ازتجربیات کشورهای پیشرفته ،اختصاص بودجه ومشارکت بخش خصوصی وگروه های داوطلب ،موفق نخواهد بود.حضورگردشگران، خواسته یا ناخواسته تخریبهای غیرقابل جبران برجای میگذارد بنابراین آموزش واطلاع رسانی که ازطرق مختلف صورت میگیرد میتواندخسارات وصدمات به محیط زیست ویااماکن تاریخی رابه حداقل برساند.
یکی ازمهمترین چالشهای پیش روی کشورهادرزمینه گردشگری، آسیب رسیدن به محیط زیست ومراکزتاریخی است ازنوشتن یادگاری روی سنگها ودیوارهای قدیمی وتاریخی تارهاسازی انواع پلاستیکهاوقوطیهای نوشابه وشیشه وفاضلاب درطبیعت ویاتخریب گونه های گیاهی وشکاروانقراض گونه های جانوری که قسمت عمده آن بدست بشردرمحیط زیست صورت میگیرد. دراین تحقیق ،لزوم احداث ابنیه های جدیدِگردشگری باتوجه به حفظ محیط زیست ومدیریت آن،موردتوجه قرارگرفته واینکه باتوجه به نیازگردشگران کوهستان،احداث جانپناه یاپناهگاه جدیددرمحدوده موردمطالعه میبایستی دقت درشرایط اقلیم منطقه وپوشش گیاهی وجانوری ومحیط زیست آن ،امکان سنجی گردد.
دراین راستا وباتوجه به اهمیت محیط زیست،وآسیبهای صورت گرفته باحضورهزاران نفری ِگردشگران کوهستان درفصول مختلف سال-آمارگرفته شده ارایه گردیده است-ونیازاصلی کوهنوردان دردره اوسون به جانپناه بویژه درفصل سرد وزمستان واوقات یخبندان به شب مانی وحفظ جان وحفاظت ازخطرِگم شدن دربوران وطوفان وسقوط دردره ها وحفظ قوای بدن ونیزدوربودن پناهگاه شیرپلاواسپیدکمر - که درمسیراصلی کوهنوردان نمیباشد - ،دغدغه کسانیست که درشرایط سخت زمستان درکوهستان، حداقل یکبارتجربه نزدیک به مرگ را درک کرده اند،دراین تحقیق کوشش شده است تاباتوجه به محیط زیست منطقه وحداقل صدمه نسبت به شناسایی محل پیشنهادی احداث جانپناه جدیدقدمهای علمی وعملی ومطابق با مدیریت وحفظ محیط زیست برداشته شودونیزحفظ جان گردشگران وکوهنوردان درسرما لحاظ گردد.
اهمیت موضوع تحقیق وانگیزش انتخاب آن:
دراین تحقیق که قالب اصلی آن بربازدیدهای مکرر میدانی وانگیزه شخصی - بااعتقادبه قرآن که فرموده :هرکسی انسانی را از مرگ نجات دهد گویی همه انسانهای - روی زمین - رانجات داده ، سوره مائده آیه - 32 وتجربیات پزوهشگر اززندگی درمنطقه وتجربیات سالهاپرستاری است؛ضمن مطالعه وآشنایی باخطرات کوهستان وجمع آوری اطلاعات،تهیه1000قطعه عکس ،مصاحبه و تهیه پرسشنامه ازگردشگران وامدادگران کوهستان ، ودغدغه خاطراز تخریب محیط زیست، به انتخاب موضوع برداخته است.
هدفهای تحقیق:
- امکانسنجی شناسایی ایجاد،تجهیزوگسترش جانپناه ها درراستای امنیت گردشگران
-توجه به محیط زیست منطقه درساخت جانپناه درمحدوده موردمطالعه
