بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری سلامت به عنوان یه موضوع کاملا بین رشته ای به بخش گردشگری و سلامت مرتبط است.گردشگری سلامت به عنوان صنعتی مهم و ظریف، و از زمره رو به رشد ترین انواع گردشگری محسوب می شود که گردشگر به منظور بازیابی سلامت، بهبود و حفظ سلامت فیزیکی، روحی و روانی خود به منطقه مقصد سفر می کند تا از خدمات درمانی و تسهیلات طبیعی، پزشکی پیشرفته که در کشور خود از آن بی بهره است استفاده نماید. امروزه کشورهای جهان به اهمیت و جایگاه این بخش از گردشگری پی برده اند.
می توان با برنامه ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیت ها و محدیت های این حوزه نقش بسیار موثری در توسعه سطوح محلی، منطقه ای و بویژه بین المللی و تنوع و رونق بخشی به اقتصاد کشور و ارز آوری داشته باشد. کشور ایران دارای ظرفیت متعددی نظیر منابع طبیعی درمانی مانند آفتاب، چشمههای آب معدنی، نمکزارهای کویری، همچنین بخشهای درمانی ناباروری، دندانپزشکی، مراکز دیالیز و انواع جراحی های قلب، پلاستیک و چشم است.
از این رو سوال اساسی این است که قابلیت ها ، پتانسیل ها، فرصت ها و موانع توسعه گردشگری سلامت در ایران کدام است؟ چه راهبردها و راهکارهایی جهت ترویج گردشگری سلامت باید اتخاذ شود تا منجر به تثبیت جایگاه واقعی آن در بازار بین المللی شود ؟ به همین منظور با استقاده از مطالعاتو تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها به شیوه سوات به ارایه راهکارهایی جهت ترویج و توسعه گردشگری سلامت در ایران پرداخته است.
کلید واژه: گردشگری، سلامت،سفر ، مدل 6:27،
مقدمه
سلامتی ارزشمندترین سرمایه آدمی است که فرد با فقدان آن حاضر است تمام هستی و دارایی خود را فدا کند تا سلامتی از دست رفته خویش و یا عزیزانش را بدست آورد. فرد با یافتن درهای بسته ی معالجه در شهر، و گاه در کشورش به ذهنش خطور می کند که شاید در گوشه ای دیگر از این پهنه گیتی راه درمان و چاره ای برای درد بیچاره اش بیابد و همین انگیزه بازیابی سلامت وی را وادار می سازد که گاه کیلومترها از شهر و دیار خود به امید روزنه ای بار سفر بر بندد. در دنیای امروزی انگیزه ها و محرکه های متعددی افراد را تشویق و یا گاه بالاجبار به سفر وا می دارد اما این نوع انگیزه سفر در صنعت گردشگری گونه ای از گردشگری تحت عنوان سلامت، پزشکی، و یا درمانی را رواج داده است.
سازمان جهانی گردشگری در تقسیم بندی کلی انگیزه های سفر، انگیره های فیزیکی همچون سلامتی، کاهش فشارهای عصبی،تجدید قوا و باز آفرینی، استفاده از آب و هوا و شرایط اقلیمی خاص را از محرکه های سفر ذکر می کنند. این همان گردشگری سلامت است که جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید که در دهه اخیر بسیاری از کشورهای جهان به عنوان منبع درآمدی بس مهم به آن می نگرند.
خوشبختانه طی دهه اخیر گردشگری سلامت در ایران هم رواج پیدا کرده و توانسته است توریست های زیادی را از کشورهای منطقه برای بهره مندی از خدمات پزشکی و درمانی ایران به کشور جذب کند اما علیرغم همه تلاش ها این دغدغه وجود دارد که آیا این بخش از توریست در ایران با وجود تشکیلاتی که برای آن در نظر گرفته شده است خواهد توانست از ظرفیت ها و قابلیت های موجود داخل کشور جهت ترویج و توسعه هرچه بیشتر و سریعتر این حوزه گام بردارد؟
روش تحقیق
روش تحقیق نوع تحلیلی - تفسیری است و برای جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است. همچنین محقق از مدل تحلیلی سوات جهت بررسی نقاط ضعف، قابلیت ها و توانمندیها درکنار فرصتها و تهدیدهای پیش روی بهره گرفته است.در این تحقیق سعی بر آن شده است تا با تبین اهمیت و جایگاه گردشگری سلامت در جهان و روند رو به رشد و اهمیت این صنعت از حیث اقتصادی به عنوان صنعت سوم جهان و سهم این عرصه در تولید درآمد ناخالص ملی بپردازد. و در نهایت به شناسایی چالش ها و موانع پیش رو در کنار قابلیت ها و پتانسیل های گردشگری سلامت در ایران پرداخته شود.
تعریف سلامتی
سازمان جهانی بهداشت سلامت را چنین تعریف می نماید: سلامت عبارتست از برخورداری از آسایش کامل جسمی ، روانی و اجتماعی و فقط نداشتن بیماری و نقص عضو نیست. حکیم نظامی در کتاب پنج گنج خود، با بهره گیری از ایجاز شعر فارسی، تعریف طولانی سازمان جهانی بهداشت را با دو کلمه سلامت یعنی آسودگی - سلامت به اقلیم آسودگیست - بیان نموده است. سلامتی مسئله چند بعدی است که علاوه بر بعد جسمی، روانی و اجتماعی، جنبه معنوی را هم دربر می گیرد.
تعریف گردشگری
گردشگری به مجموعه مسافرتهایی اطلاق میشود که بین مبداء و مقصدی با انگیزه های استراحت، تفریحی، تفرجی، ورزشی، دیداری، تجاری ، فرهنگی، درمانی و یا گذران اوقات فراغت انجام می گیرد و در آن شخص گردشگر در مقصد اشتغال و اقامت دایم ندارد. باتوجه به تعریف سلامتی و لحاظ تعریف گردشگری و انواع انگیزهای محرک سفر گونه ای از گردشگری تحت عنوان گردشگری سلامت به عنوان یک دانش میان رشته ای جهانگردی و درمانی بوجود آمده است.
تعریف گردشگری سلامت
سفر سازمان یافته ای است که فرد از محیط معمول زندگی خود به منظور حفظ سلامتی یا انجام معالجه برای حصول مجدد سلامت جسم و ذهن به آن مبادرت می ورزد. در این خصوص گردشگری سلامت، دارای اقسام گردشگری پزشکی، درمانی و گردشگری تندرستی می باشد. در میان تعریف های سازمان جهانی گردشگری، اصطلاحات دیگری هم وجود دارند که دامنه گردشگری سلامت را گسترده تر می کنند.
انواع گردشگری سلامت
گردشگری پزشکی مسافرت به منظور درمان بیماری های جسمی یا انجام نوعی از عمل های جراحی تحت نظارت پزشکان در بیمارستان ها و مراکز درمانی را گردشگری پزشکی گویند.گردشگری تندرستی مسافرت به دهکده های سلامت و مناطق دارای چشمه های آب معدنی و آب گرم - اسپاها - برای رهایی از تنش های زندگی روزمره و تجدید قوا بدون مداخله و نظارت پزشکی و در مواردی که گردشگر، بیماری جسمی مشخصی نداشته باشد را گردشگری تندرستی گویند.گردشگری درمانیمسافرت به منظور استفاده از منابع درمانی طبیعی - آبهای معدنی ، نمک، لجن و غیره - جهت درمان برخی بیماریها یا گذران دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشکی را گردشگری درمانی گویند.
تاریخچه گردشگر سلامت
اشکال اولیه گردشگری در غالب دو انگیزه عمومی مذهبی و سلامتی و یا آمیزه ای از این دو شکل بوده است. قدمت این سفرها که به قصد بازیابی، حفظ و بهبود سلامتی جسمی و روحی انجام می شده است به هزاران سال پیش باز می گردد. بنا به تجارب پیشین و یا پاره ای از اعتقادات خرافی برخی مناطق، به عنوان اماکن نیرو بخش و یا شفا بخش قلمداد می شدند که افراد چه غنی و فقیر حاضر بودند تمامی دارای و ثروت خود را در قبال تحصیل مجدد سلامت خود و یا عزیزانشان در این راه صرف کنند.
در گذشته های دور اغلب ثروتمندان به قصد سلامتی خود به این مناطق سفر می کردند. افراد کم درآمد بسیاری هم بودند که با همین نیت موقتا در منطقه درمانی ساکن می شدند و پس از بازیابی سلامتی به دیارشان باز می گشتند. این امر باعث شد تا مهمانسراها و اقامتگاههایی با هدف ارایه خدمات ویژه به این نوع گردشگران در چنین نقاطی ایجاد شود. تا مدتها پس از انقلاب صنعتی، واژه سفر بیشتر درمقوله اهداف زیارتی و سلامتی شناخته می شد.
اما به مرور با تحولات سریع در حوزه حمل و نقل و بهبود وضعیت معیشتی طبقه متوسط اهداف و انگیزه های سفر از تنوع بیشتری برخوردار شد به گونه ای که امروزه حدود 43 گونه گردشگری در صنعت گردشگری تعریف و شناسایی شده است. طی چند دهه اخیر نیز شاهد گونه های جدید از توریسم هستیم که با عناوین گردشگری سلامت، پزشکی، تندرستی وارد این صنعت گردیده است. اگرچه این نوع توریسم از نظر آماری، درصد ناچیزی از کل جامعه گرشگری هر کشوری را تشکیل می دهد اما در دهه اخیر بسیاری از کشورهای جهان به اهمیت به این نوع توریسم پی برده اند و تلاش هایی را در راه گسترش هرچه بیشتر و فراهم آوردن بسترها و زیرساخت های لازم را در دستور کار خود قرار داده اند.
