بخشی از مقاله
چکیده:
شاخص های نوآوری فناوری اطلاعات که در پژوهش حاضر تعیین و معرفی گردید، ابزارهای مدیریتی هستند که بانک ها می توانند با به کارگیری آن ها وضعیت خود را از نظر بلوغ نوآوری فناوری اطلاعات ارزیابی نمایند. از آنجاکه منابع محدود می باشد و مدیران همواره با چالش تصمیم گیری درباره تخصیص بهینه منابع روبرو هستند، با یافته های این تحقیق میتوان به ارزیابی و رتبه بندی شاخص های شناسایی شده بر اساس اهمیت نسبی آن ها پرداخت تا مدیران بانک ها بتوانند منابع را به شاخص هایی که اهمیت بیشتری دارند تخصیص دهند و مسیر رشد را سریع تر بپیمایند.
هدف تحقیق حاضر شناسایی، ارزیابی و رتبه بندی شاخص های نوآوری فناوری اطلاعات در صنعت بانکداری ایران است. بدین منظور بانک قوامین به عنوان مطالعه موردی انتخاب گردید. روش تحقیق از منظر روش توصیفی پیمایش و از منظر هدف کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده و جهت تایید روایی از تحلیل محتوا و جهت تایید پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. در تحقیق حاضر شاخص های نوآوری فناوری اطلاعات با استفاده از ادبیات تحقیق و نظرات خبرگان شناسایی گردید.
بنابراین هفت شاخص مطابقت و همسویی نظام های اطلاعاتی با اهداف سازمانی، وجود سیستم پشتیبان تصمیم، نظارت و ارزیابی فرایندهای فناوری اطلاعات، فراهم آوردن حاکمیت فناوری اطلاعات، اکتساب و حفظ نرم افزار اجرایی، تضمین امنیت سیستم ها و مدیریت سرمایه گذاری فناوری اطلاعات به عنوان مهم ترین شاخص های نوآوری فناوری اطلاعات شناسایی گردید. سپس با استفاده از رویکرد ترکیبی دیمتل و تحلیل سلسله مراتبی به اولویت بندی شاخص ها اقدام گردید.
عوامل مطابقت و همسویی نظام های اطلاعاتی با اهداف سازمانی و وجود نظام پشتیبانی تصمیم در اولویت بالاتری نسیت به سایر عوامل قرار دارند. عامل مدیریت سرمایه گذاری فناوری اطلاعات تاثیرگذارترین عامل موثر در رسیدن به سطح بالای نواوری در بانک بوده، و تاثیرپذیرترین عامل، وجود نظام پشتیبانی تصمیم است. شاخص های تاثیرگذار مدیریت سرمایه گذاری فناوری اطلاعات، نظارت و ارزیابی فرایندهای فناوری اطلاعات و اکتساب و حفظ نرم افزار اجرایی میباشند؛ در نتیجه تمرکز بانک باید بر روی این شاخص ها بوده و سرمایه گذاری بیشتری بر روی این عوامل صورت گیرد.
.1 مقدمه
رشد سریع فناوری اطلاعات و گسترش حوزه های اثرگذاری آن در تمام شئونات زندگی انسان، فضای ابهام آمیزی را پیش روی متفکران علوم انسانی قرار داده است. سرعت تحولات به گونه ای بوده است که متفکران غربی نیز متحیرانه به آن می نگرند و سعی در ارزیابی و دیده بانی حدود اثرگذاری آن دارند - ون، . - 2016 تاثیرات این فناوری در حوزه تجارت و اقتصاد، شکوفایی و رونق غیرقابل وصفی به تعاملات شرکتها و معاملات مالی جهانی بخشیده است.
فناوری اطلاعات، روش کارکرد افراد، سازمان ها و دولت ها را دگرگون کرده و امور اقتصادی و اجتماعی را تغییر داده است. در بعد اقتصادی »اهمیت دستیابی سریع به اطلاعات صحیح« کلید پیروزی در عرصه رقابت جهانی محسوب می شود. فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری برای ایجاد ارزش درفعالیت های تجاری نقش های مهمی به عهده گرفته است - تانگ و همکاران، . - 2016 با بهره برداری از فناوری اطلاعات، هزینه تهیه، پردازش و به کارگیری اطلاعات کاهش می یابد. مرز جغرافیایی و زمانی بین بازارها از بین می رود و تجارت بین المللی به صورت یک عرصه به هم پیوسته و بدون مرز درمی آید - استوارت، . - 2013 امروزه فناوری و تحولات آن به یکی از مهم ترین عناصر محیط استراتژیک سازمان تبدیل شده است.
برخی اعتقاد دارند تحولات و تکامل فناوری بیشتر از خود آن، آثار و پیامدهای چشمگیر در سیستم های اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی دارند. این مهم به ایجاد و توسعه دانش علمی در حوزه مدیریت فناوری و مدیریت تکنولوژیک شده است - مک گرگور، . - 2015 همان طور که هدف در مدیریت فناوری، مدیریت بکارگیری و نهادینه کردن فناوری به عنوان یک منبع استراتژیک در سازمان و ایجاد ارزشهای استراتژیک توسط آن است، در مدیریت تکنولوژیک که مفهومی وسیع تر از مدیریت فناوری است، هدف درک و کنترل آثار به کارگیری فناوری در تمام وظایف مدیریت است - هانگ، . باتوجه به سطوح مختلف مدیریت در سازمان های مختلف، نیاز به بررسی نقش، آثار و پیامدهای فناوری درتمامی تصمیم گیری های مدیریت درسطوح مختلف و در سازمان های مختلف - تجاری، آموزشی، دولتی، سیاسی و... - امری واضح و مشهود است - چن و همکاران، . - 2007
یکی از مهم ترین موضوعات در این زمینه نوآوری فناوری اطلاعات است. نوآوری فناوری اطلاعات ساختاری ارائه می دهد که فرایندهای فناوری اطلاعات، منابع آن و اطلاعات را به اهداف و استراتژی های سازمانی مرتبط می سازد. از سوی دیگر امروزهفنّاوری اطلاعات یک بخش مهم و استراتژیک در توسعه کسب وکار و افزایش قدرت رقابتی بانک ها می باشد و حاکمیتفنّاوری اطلاعات بخش مهمی از حاکمیت در بانک هاست - بارتون جونز و همکاران، . - 2011
نقش کلیدیفنّاوری اطلاعات در رشد و توسعه بانک ها بر مدیران ارشد، پوشیده نیست آنچه که لازم است با دقت مورد توجه قرار گیرد همسویی استراتژیکفنّاوری اطلاعات و کسب وکار دربانک هاست که هدف اولیه نوآوریفنّاوری اطلاعات می باشد - چیتورا، . - 2015 اینکه سازمان در هر دوره از عمر خود همزمان در چه مرحله ای از مراحل رشد فناوری اطلاعات به سر می برد و به چه نظام های اطلاعاتی مبتنی بر فناوری اطلاعات نیاز دارد؛ پرسشی است که به مدیران سازمان ها در تصمیم گیری های راهبردی در حوزه فناوری اطلاعات کمک می کند - آگلیدیس و همکاران، . - 2009
استفاده از الگوهای نوآوری این کار را بسیار ساده می کند و رویکردی سازمان یافته برای سنجش چگونگی توسعه یک فرآیند به کارگرفته شده در فناوری اطلاعات در مقایسه با مقیاسی ثابت را به دست می دهد - آویسون، . - 2014 برای ارتقای هر چه بیشتر عملکرد سازمان لازم است مشخص شود سازمان در چه مرحله ای از نوآوری قراردارد و چه مراحلی را باید طی کند تا بتواند بر پایه فرایندهای توانمندشده خود با کمک فناوری اطلاعات با منابع داخل و خارج از سازمان تعامل مثبت برقرار کند و در جهت نیل به استراتژی های بلندمدت گام بردارد - دی هولان، . - 2014 بنابراین در تحقیق حاضر در ابتدا با استفاده از مدل های نوآوری فناوری و نظرات خبرگان به شناسایی شاخص های نوآوری فناوری اطلاعات در صنعت بانکداری ایران پرداخته می شود، سپس جهت کمک به کاهش پیچیدگی تصمیم مدیران در تخصیص بهینه منابع به رتبه بندی شاخص های شناسایی شده پرداخته می شود.
.2 پیشینه تحقیق
گاپتا - - 2014 در پژوهشی سطح نوآوری تجارت الکترونیکی در لهستان را بررسی کردند. در این پژوهش مدیریت اثربخش پروژه ها، منابع اطلاعاتی و نیروی انسانی فناوری اطلاعات سازمان به عنوان شاخص های نوآوری فناوری اطلاعات در نظر گرفته شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که فناوری اطلاعات در سازمان های لهستانی از سطح مطلوبی از نوآوری برخوردار نیست. نتایج تحقیقات ون - - 2016 حاکی از آن است که مهم ترین عوامل در نوآوری برنامه فناوری اطلاعات، شناخت سیستم های اطلاعاتی است که بیشترین انطباق و اثربخشی را در راستای اهداف و اولویت های سازمانی دارند. همسو نمودن برنامه ها و استراتژی های فناوری اطلاعات با برنامه ها و اهداف کلی کسب و کار از پیچیده ترین و اصلی ترین فعالیت ها در سازمان های امروزی می باشد.
تنها به خاطر ناب بودن یک کسب و کار و بهتر بودن یک سیستم اطلاعاتی نمی توان از همسویی و همراستایی آن ها اطمینان پیدا کرد. کلگای و همکاران - - 2013 در کشور انگلستان، مدل نوآوری فناوری اطلاعات را ارائه نمودند. در این مدل شاخص های تعیین گرایش تکنولوژیکی، تضمین خدمات مستمر، تعریف ساختار اطلاعات، تعریف فرایندهای فناوری اطلاعات و روابط آن، مدیریت سرمایه گذاری فناوری اطلاعات و نظارت و ارزیابی عملکرد فناوری اطلاعات به عنوان مهم ترین شاخص های نوآوری فناوری اطلاعات در سازمان های دولتی انگلستان شناخته شده است.
ریتا - - 2014 در بررسی صنایع در هلند دریافتند که فراهم کردن زیرساخت های فناوری اطلاعات، حمایت دولت در بدست آوردن امکانات فناوری اطلاعات، فراهم آوردن حاکمیت فناوری اطلاعات، مدیریت اطلاعات، ارزیابی فناوری اطلاعات، استقرار سیستم مدیریت دانش و تضمین امنیت سیستم ها از مهم ترین شاخص های نوآوری فناوری اطلاعات در صنایع هلند به شمار می رود. هانگ - - 2012 در مقاله خود با عنوان ارائه مدلی مفهومی جهت سنجش نوآوری مدیریت ارتباط با مشتری در سازمان های فناوری اطلاعات به ارائه مدل پرداخته است. در این تحقیق، ابتدا از مطالعه نسبتا گسترده ادبیات موضوع مدیریت ارتباط با مشتری، مهمترین عوامل حیاتی موفقیت این حوزه استخراج شد، سپس این عوامل طی پرسشنامه ای و با نظرات خبرگان شناسایی و با استفاده از روش آزمون فریدمن، به اولویت بندی شاخص های مرتبط با عوامل پرداخته شد.
