بخشی از مقاله
چکیده
امروزه سازمان ها در شرایطی در حال تغییر و تحول دائمی فعالیت می کنند که میزان و چگونگی توجه آنها در برخورد با تحولات بر عملکرد سازمان ها در شرایط رقابتی تاثیر فراوان دارد. از این رو سازمان ها ناگزیرنددائماً به دنبال راه حلی جهت پاسخگویی به این تغییرات باشند زیرا برتری در رقابت به هدف اصلی سازمان ها در فضای کسب و کار غیر قابل پیش بینی کنونی تبدیل شده است. در قرن اخیر برای رویارویی با تغییرات، پارادایم چابکی معرفی شده است که بکارگیری آن سبب افزایش انعطاف پذیری، پاسخگویی، سرعت، کیفیت و . . . در سازمان خواهد شد. در پژوهش حاضر متدولوژی گسترش عملکرد کیفیت به عنوان رویکردی جهت افزایش چابکی در سازمان معرفی شده است.
واژههای کلیدی: چابکی - گسترش عملکرد کیفیت - خانه کیفیت - تصمیم گیری گروهی - منطق فازی
-1 مقدمه
-1-1 چابکی
رویارویی با تغییر و کسب مزیت رقابتی به هدف اصلی سازمان ها در محیط کسب و کار امروز که غیر قابل پیش بینی و متغیر می باشد تبدیل شده است از جمله این تغییرات می توان به عواملی نظیر نوآوری های فناوری، تغییر در شرایط بازار، تغییر در نیازهای مشتریان و تنوع طلبی آنان، کاهش زمان عمر محصول، تغییر در شرایط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و...اشاره نمود. سازمان های تولیدی برای پاسخ مناسب به این تغییرات به صورت مداوم در پارادایم های خود تغییر ایجاد نموده اند به طوری که این تغییر از تولید دستی به تولید انبوه، سپس به تولید ناب و در حال حاضرتولید چابک در حال گذار بوده است. جعفر نژاد، شهایی .[1]1386
در واقع، تولید چابک اشاره به توانایی سازمان برای پیش بینی و غلبه بر تغییرات غیر منتظره و تبدیل تهدیدهای آن به فرصتی جهت کسب مزیت اشاره دارد. در واقع چابکی مواردی نظیر کسب سود و سهم بازار بیشتر را به دنبال دارد و منجر به جذب مشتریان بیشتر و تضمین موفقیت سازمان در بازار مدرن و پیچیده امروزی خواهد شد. از این رو، می بایست سطح چابکی سازمان به صورت مداوم ارزیابی گردد تا در صورت وجود انحراف اقدام لازم در خصوص رسیدن به سطح مناسب از چابکی صورت گیرد.تعاریف بسیاری در رابطه با تولید چابک ارائه شده است در حالی که تعریف پذیرفته شده یکسانی بین محققان وجود نداردمطابق با Kusiak and He 1997 ,1998 [2,3] و Va"zquez-Bustelo et al 2007 [4] ، چابکی مفهوم چند بعدی است چرا که نویسندگان مختلفی از جملهYusuf et al 1999 [8]; Jin-Hai et al 2003[9] تعریف های متنوعی از تولید چابک و دشوار بودن ارزیابی آن ارائه داده اند.
مطابق با Goldman, Nagel 1991[10] ، تولید چابک توسط موسسه Iacocca در دانشگاه Lehigh - ایالات متحده آمریکا - به عنوان "سیستم تولید با قابلیت های - فن آوری های سخت و نرم، منابع انسانی، مدیریت آموزش، اطلاعات - برای پاسخگویی سریع به نیازهای در حال تغییر بازار - سرعت، انعطاف پذیری، مشتریان، رقبا، تامین کنندگان، زیرساخت ها، پاسخ - '' معرفی
شد. - . - [8]Yusuf et al 1999Gunasekaran, 1999[11]، چابکی را توانایی بقا در یک محیط رقابتی که تغییر به صورت مداوم و غیر قابل پیش بینی در آن وجود دارد به وسیله واکنش سریع و موثر به بازارهای در حال تغییر، خواسته های مشتری و تعریف محصولات و خدماتمتناسب تعریف می کند.
مطابق با Yusuf et al 2004[13], Christopher and Towill 2001[12], Gunasekaran 1999[11]چابکی، توانایی پاسخگویی سریع به تغییر در خواسته های بازار و مشتری می باشد. مطابق چابکی به سازمان ها جهت ارائه محصول مناسب در زمان مناسب به مشتری کمک می کند.Sharifi et al 1999[14] ، سه جنبه از تولید چابک را محرک های چابکی، قابلیت های چابکی ، تواناسازهای چابکی پیشنهاد می کنند. آن ها قابلیت های یک سازمان چابک را به قابلیت هایی که سبب پاسخگویی مناسب به تغییر در محیط کسب و کار می شوند تعریف می کنند که به چهار دسته اصلی شامل پاسخگویی، شایستگی، انعطاف پذیری و سرعت دسته بندی می شوند.
پاسخگویی: به معنای توانایی شناسایی تغییرات و واکنش سریع و بهره گیری از آن ها می باشد.
شایستگی: مجموعه گسترده ای از توانایی هاست که بهره وری، کارایی و اثر بخشی فعالیت ها در جهت اهداف مقاصد سازمان را فراهم می آورد.
انعطاف پذیری: توانایی دستیابی به اهداف و محصولات مختلف با بکارگیری امکانات و تجهیزات فعلی. سرعت: توانایی انجام وظایف و عملیات در کمترین زمان ممکن پژوهشگرانی نظیر Sharp et al 1999[17], Yusuf et al 1999[8], Christopher and Towill 2001[12], Ren et al 2001[16],نیز قابلیت های چابکی را پاسخگویی، شایستگی، انعطاف پذیری و سرعت دسته بندی نمودند.Jackson and Johansson 2003[18] قابلیت های چابکی را به چهار جنبه قابلیت تغییرات محصول، قابلیت شایستگی تغییر درعملیات داخلی، قابلیت تشریک مساعی درونی و بیرونی، قابلیت مربوط به کارکنان، دانش و خلاقیت تقسیم کردند.
بر اساس Sherehiy et al 2007[19] محرک های چابکی سازمان را مجبور به تجدیدنظر در استراتژی های جاری خود جهت دستیابی به چابکی می کند.Gunasekaran 1998 ,1999[20,11] توانمندسازهای چابکی را به هفت عنصر به شرح: ابزارها/سنجش های شکل گیری سازمانی مجازی، توزیع فیزیکی تیم و تولید، ابزارها/ سنجش های شکل گیری سریع، مهندسی همزمان، سیستم اطلاعات یکپارچه تولید /محصول/خدمات، ابزارهای نمونه سازی سریع و تجارت الکترونیکی دسته بندی نمودند و هم چنینDyer and Shafer 2003[21] به بررسی صفات نیروی کار چابک پرداختند.Preiss et al 1996[22] همکاری و مشارکت را ابزار حیاتی بقاء و رونق در دوران جدید کسب و کار بیان کرده و یک مدل عمومی را برای رسیدن به چابکی ساخته اند.
مدل ژنریک پریس و همکارانش شامل مراحلی است که شرکت را به سمت شاخت محیط کسب و کار و تغییرات آن، ویژگی ها و فرآیندهای کاری که باید در اقدامات آتی سازمان به منظور حفظ مزیت رقابتی تعیین شوند، هدایت می کند. جعفر نژاد، شهایی .[1]1386Lin et al 2005[23] با ارائه مدلی، مهم ترین عامل محرک چابکی را تغییر معرفی نمودند و بیان نمودند که این تغییر راعمدتاً در نیازهای مشتری، ملاک های رقابتی، بازار، فناوری و مولفه های اجتماعی وجود دارد. از سمت دیگر، سازمان چابک برای مقابله و رویارویی با این تغییرات، به قابلیت هایی نظیر انعطاف پذیری، شایستگی، پاسخگویی و سرعت نیاز دارد.Yusuf et al 1999[8] سی و دو صفت را برای سازمان چابک معرفی کردند که این صفات را در 10 گروه به شرح ادغام و یکپارچگی، شایستگی، تیم سازی، فناوری، کیفیت، تغییر، مشارکت، بازار، آموزش و رفاه - آسایش - دسته بندی نمودند.
-2-1 متدولوژی گسترش عملکرد کیفیت
متدولوژی گسترش عملکرد کیفیت یا Quality Function Deployment به عنوان یکی از روش های نوین مهندسی کیفیت، از مطالعه بازار و شناسایی مشتریان محصول شروع شده و در فرآیند بررسی و تحلیل خود، ضمن شناسایی خواسته ها و نیازمندی های مشتریان سعی در لحاظ نمودن آن ها در تمامی مراحل طراحی و تولید را دارد. رضایی و همکاران، .[24]1380بنا به تعریف انستیتو تامین کنندگان امریکا، QFD یک سیستم برای ترجمه الزامات مشتری به الزامات مورد نظر شرکت در هر یک از مراحل تحقیق، توسعه محصول تا مهندسی، تولید ، بازاریابی فروش و توزیع می باشد. رضایی و همکاران، .[24]1380
مبنا و اساس ساختار ماتریسی QFD کنونی به همان جداول کیفیت برمی گردد. ماتریس QFD هم چنین خانه کیفیت - House Of Quality - نیز نامیده می شود که به وسیله آن می توان ارتباط میان خواسته های مشتری و مشخصات فنی را بررسی نمود.جداول کیفیت برای اولین بار در سال 1972 در صنایع کشتی سازی کوبه توسط پروفسور Akao مورد استفاده قرار گرفت. متدولوژی QFD به دو صورت نوآوری در توسعه محصولات به روش سنتی به وجود آورد، اول این که بکارگیری QFD مستلزم در نظرگیری دقیق مشتری و نظرات وی در طول فرآیند و پروژه توسعه است Akao1990[25] و دیگر این که روش QFD باعث مرسوم شدن همکاری و هماهنگی بین جنبه های مختلف تجارتی می باشد که این مورد به عنوان یک پیش نیاز برای طراحی محصول می باشد. به بیان دیگر QFD درخواست های مشتری - What's - را به الزامات و مشخصه های فنی شرکت - How's - تبدیل می نمایند.
با توجه به مطالعات صورت گرفته توسط پژوهشگران، مشخص می گردد که تاکنون توجه جدی جهت ارائه چارچوب ساختاری برای اجرای استراتژی چابکی نشده است که تقرباًی می توان بیان نمود به صورت مستقیم به ارتباط محرک های چابکی سازمان و صفات چابکی که می بایست به قابلیت ها سازمان کمک نمایند اشاره ای نشده است لذا این پژوهش خواهان آن است تا این کمبود را با ارائه یک متدولوژی یکپارچه برای اجرای چابکی برطرف نماید. با در نظرگیری و شناسایی موارد محدودیت های تحقیقات پیشین از دیگر اهداف این پژوهش هم چنین می توان به معرفی یک راهکار کاربردی اشاره نمود که براحتی توسط سازمان ها قابلیت اجرا را داشته باشد و بتواند با استراتژی های سازمان ها سازگاری پیدا نماید.
-2 روش تحقیق
در روش پیشنهادی بر اساس Bottani 2009[26] از خانه کیفیت برای ارزیابی استفاده شده است که با جستجو در ادبیات موضوع، قابلیت های کلیدی یک سازمان چابک شناسایی می گردد و به عنوان What's در خانه کیفیت قرار می گیرد، هم چنین پس از بررسی تحقیقات صورت گرفته در زمینه چابکی، لیستی از صفات سازمان چابک شناسایی شده و به عنوان How's در نظر گرفته می شوند تا بارزترین صفات با توجه به نتایجی که حاصل می شوند استخراج گردند. مراحل فوق در شکل 2 نشان داده شده است.
