بخشی از مقاله
چکیده :
در این مقاله معنی توسعه پایدار و مفاهیم سیاستی حاصل از شیوه های مختلف آن ، از دیدگاه اسلام مورد بحث قرار می گیرد . این مقاله گردآوری نسخه اسلام و نسخه های حاصل از جریان های اصلی توسعه پایدار را در یکجا هدف قرار داده است و بحث می کند که هر آنچه از تعریف توسعه پایدار تعهد داده می شود ، در نهایت به نگرانی های زیست محیطی ختم می شود . مقالهتلاش می کند تا نشان دهد که افزایش مداوم در مقدار کالاها و خدمات در سراسر جهان ، مبادلهای بین پیشرفت روزافزون مادی از یک طرف و تضییع بهزیستی انسان توسط آلودگی از طرف دیگر را تحمیل می کند .
سپس وارد بحث مفصلی در مورد چگونگی توزیع منافع اولیه و اثرات منفی بعدی آن می شویم . مقاله از "مقاصد" - اهداف - شریعت و آیات قرآن الهام می گیرد تا روشی را خارج از روش تحمیل شده مذکور مشخص کند . در این مقاله تفاوت جهان بینیسکولاریسم با اسلام ، دلیل اصلی واگرایی شیوه های آن ها در توسعه معرفی می شود. مطابق بحث حاضر، روش اسلام در حفاظت از محیط زیست قابل قبول تر است و در آخر جمع بندی می شود که موضوعات موجود در حول توسعه پایدار ، پیچیدگی های معنوی ، اخلاقی ، اجتماعی و سیاسی دارند و علم اقتصاد یا اقتصاددانان به تنهایی قادر به حل مشکل نیستند.
کلید واژه ها: توسعه،توسعه پایدار،اسلام.
مقدمه:
از شروع تاریخ علم اقتصاد ، نگرانی اصلی آن، توسعه اقتصادی و عوامل مشوق آن بوده است . گرچه توسعه ، شان ظاهری خود را به دلایل متفاوتی4 بعد از جنگ جهانی دوم به دست آوردهاست ، اما هنوز جو مبهمی در پیرامون مفهوم و اهداف آن قرار گرفته است . از یک نظر ، کلمه"پایدار" که اخیرا به آن اضافه شده ، با ایجاد شرط پایداری فقط به جنبه های مبهم آن چیزیاضافه می کند. رسیدن به اشتغال کامل ، ثبات و برابری در توزیع گرچه بصورت رسمی به عنوان اهداف توسعه اقتصادی مورد نظر بود ، اما رشد تولید ناخالص ملی همواره مرکز بحث را اشغال کرده بود. این عقیده وجود داشت که رشد از اشتغال حفاظت کرده و در همان حال ثبات را تشویق می کند .
واکنش بین رشد و توزیع تنها بصورت جداگانه مورد نظر بود. بحث برای کشورهای درحال توسعه که نابرابری های توزیعی در آن ها حقیقتا شدید بود ، ضروری می شد. اگرچه بدون رشد ، هیچ چیز توزیع نمی شد ولی تنها ، فقر می توانست بطور یکنواخت تری توزیع شود. امید بود که فرآیند توزیع ، در نهایت ، رشدی در درآمد ایجاد کند که به سمت طبقات پایین جامعهنفوذ کند و با گذشت زمان مراکز صنعتی رشد دهنده ، رشد مترقی را بصورت پهناور و تا جایی دور تر گسترش دهند.بررسی یک جانبه از رشد نتیجه نداد. سرانه تولید ناخالص ملی کشورهای درحال توسعه با نرخ متوسط سالانه %3,4 در طول 1950-1975 رشد کرد.
این نرخ نسبت به رشد کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته در هر دوره مقایسه یی قبل از 1950 سریعتر بود.5 در حقیقت ، محصول کل جهان در طول نیمه دوم قرن بیستم از آن چه انسان می توانست در طولدوره وجودیش تا زمان قبل از جنگ تولید کند بسیار فراتر رفت. 6 ولی انتظار نفوذ رشد به طبقات پایین تر رخ نداد : فاصله بین غنی و فقیر هم در میان یک ملت و هم بین ملل مختلف ، گسترشیافت . همچنین مرکز رشد ، پیرامون را پرتو نیفکند : آن مراکز گرداب هایی از هجوم جاذبه های انسان و ماده از تمام اطرافشان شدند و نواحی دور از اداره حکومت را در فساد عمیقی رها کردند .به علاوه ، توسعه سریع ، وضع محیط زیست را به طرز مهیبی تنزل داد : سوراخ شدن لایه ازن ،آب شدن یخ های قطب ، گرم شدن زمین ، بالا آمدن سطح آب دریا ، از بین بردن جنگل ها و
انقراض گونه ها . در مجموع ، رشد سریع ، با فقر فزاینده ، افزایش نابرابری و با تضییع محیط زیست مشخص شد.
بنابراین تجدید نظری بر مفهوم توسعه نیاز بود . رشد نمی بایست موردغفلت واقع می شد ، اما آن جای عالیش را در میان اهداف توسعه گم کرده بود7 .ایده هایی نظیرکیفیت زندگی ، حرکت روبه بالای اجتماعی،ریشه کنی فقر،کاهش نابرابری،حذف عدم توازن هایمنطقه ای و برتر از همه نگرانی های زیست محیطی ، همگی ، مقاصد پایمال شده توسعه شدند.نتیجه اضافه شدن کلمه "پایدار" به توسعه بود اگرچه حتی شکست مقاصد مذکور افزایش یافتهبود.آنچه معنی "توسعه پایدار"و استنباط سیاستی آن است ،سوالی است که این مقاله سعی میکندآن ها را از منظر اسلام بررسی کند . به ندرت می توان نوشته یی مرتبط با آن چه بیان شد یافت .همان نوشته های کمی هم که در دسترس اند،اکثرا آنچه را که اسلام در مورد حفاظت از محیط زیست میگوید بحث کرده اند نه آنچه در مورد مفهوم توسعه پایدار گفته است.
8 شاید مقاله حاضر ، اولین مقاله باشد که تلاش کرده نسخه های جریانات اصلی و متفاوت توسعه پایدار را با نسخه اسلامی آن در یک جا جمع کند .نگرانی های زیست محیطی موجود در اقتصاد اسلامی ، فقط قسمتی از این نسخه ها است . اصلا نیاز نیست کسی از پذیرش وجود ارتباط اسلام با بحثهای محیط زیست ، بصورتی که امروزه مطرح اند ، عقب نشینی کند و به سادگی بگوید که اینبحث ها در اسلام وجود ندارد و اگر وجود داشته باشد خطر اشتباه یا اغراق در بحث ممکن است باشد . حقیقت آن است که شریعت حاوی بسیاری از هشدارهای اشتباه نشدنی - حتی لفظی - است که می گویند اگر انسان از خودخواهی ، طمع و استخراج غارتگرایانه اش از منابع طبیعی دست برندارد ، جهان احتمالا بوسیله مشکلات توسعه که اکنون در حال مواجه با آن هستیم ، پایمال میشود.
از طرفی مهم تر ، روشی که اسلام برای زندگی کردن تجویز می کند ، امکانات وسیعی ازدستورالعمل های کتاب آسمانی است که اگر آن ها عملی شوند نه تنها به حل مشکلات کنونی کمک می کند بلکه می تواند ما را به بهبود وضعیت مان راهنمایی کند . اهداف شریعت - اهداف قانون اسلام - که ما باید در نظر بگیریم ، چارچوب کلی چنان کتاب مقدسی را فراهم میکند .درقسمت دوم مقاله به تبیین رشد و برابری حاصل از توسعه پایدار که در ادبیات موضوع بحث شد وبه پیچیدگی آن ها مرور سریعی می کنیم.در قسمت سوم ما باید با دید "زیست محیطی "به
