بخشی از مقاله
چکیده:
این تحقیق با ارائه پارهاي از شواهد، لزوم حرکت کشورهاي جهان به ویژه کشور ایران را به سوي آینده بدون کربن، بیان خواهد نمود. پژوهش حاضر ضمن بیان سیر تحول زمانی مقیاس و رویکردهاي جهانی مطالعات پایداري انجام شده در رابطه با فرم شهر در چند دهه گذشته، "رهیافت سامانهاي چند مقیاسی" و رویکرد آن به شهر به عنوان "چرخه انرژي و کربن" را به عنوان جدیدترین رهیافت مطرح در مطالعات پایداري را معرفی مینماید.
در ادامه بر اساس رهیافت سامانهاي، زمینههاي مطالعات پایداري شهري در دو بخش اصلی انرژي و فرم شهر بیان میشود. این مقاله با بررسی ابعاد مختلف مطالعات پایداري فرم شهري، لزوم پذیرش نگاه سامانهاي یکپارچه به شهر، توجه همزمان به استفاده از تکنولوژيهاي نوین تولید انرژي، در کنار بهینهسازي فرم شهري و جلب مشارکت جمعی دولتها و جامعه در تمامی مقیاسها را به منظور حصول آینده بدون کربن پیشنهاد مینماید.
1 مقدمه
وابستگی و نیاز روزافزون شهرها به انرژيهاي فسیلی یکی از چالشهاي اساسی قرن 21 به شمار میرود. عمده مطالعات امروزي بر ضرورت تدوین اصول توسعه پایدار در زمینه طراحی شهري و تدوین فرآیند ایجاد تغییرات در شهرهاي پس از انقلاب صنعتی تاکید میورزند این مسئله در ارتباط با افزایش تصاعدي جمعیت در یک قرن اخیر و رشد بیسابقه شهرنشینی در آسیا، آفریقا و آمریکاي لاتین حائز اهمیت است - Lehman, . - 2008
بررسی روند افزایش جمعیت در جهان نشان میدهد در حالیکه جمعیت ساکن در زمین در حد فاصل ابتداي تاریخ مسیحیت تا پایان قرن نوزدهم رشدي 5 برابري را تجربه کرده و از 300 میلیون نفر به 1.6 میلیارد نفر رسیده است، در یک سده گذشته مجددا دنیا شاهد رشد پنج برابري جمعیت بوده و جمعیت آن به بیش از 6.5 میلیارد نفر افزایش یافته است. امروزه بیش از نیمی از جمعیت کنونی کره زمین در شهرها ساکن هستند. این جمعیت، مصرفکننده 75 درصد انرژي جهان و انتشاردهنده بیش از 80 درصد گازهاي گلخانهاي میباشند.
- Grim et al., 2008, 757 - شهرهاي امروزي بیش از حد به سوختهاي فسیلی وابستهاند. بررسی شاخص روند مصرف نفت به عنوان مهمترین بخش تشکیلدهنده سوختهاي فسیلی در دنیا حد فاصل سالهاي 1860تا 2010 نشانگر این امر است که قریب 50 درصد نفت مصرف استخراج شده در دنیا در سه دهه اخیر و بیش از 90 درصد از مجموع نفت استخراجی جهان در 55 سال گذشته به مصرف رسیده است . - BP,2011 - این عوامل هشدارهایی در خصوص آینده توسعه جهان مطرح میسازند.
در مقایسه با تحولات جهان، بررسی روند توسعه در ایران نشان میدهد که طی پنج دهه گذشته نسبت جمعیت شهرنشین کشور از 31.6 درصد به 68.3 درصد افزایش پیدا کرده است و در حالیکه جمعیت کشور طی سه دهه اخیر افزایشی دو برابري را تجربه کرده و از حدود 33.7 میلیون نفر در سال 55 به 70.49 میلیون نفر در سال 85 رسیده است1 ، مصرف نهایی انرژي در همین بازه از میزان 173.4میلیون بشکه نفت خام2 به حدود 997.3 میلیون بشکه افزایش یافته و رشدي 5.7 برابري را تجربه کرده است.
3 عمده انرژي کشور از طریق سوختهاي فسیلی تامین میشود و روند تصاعدي مصرف انرژي در سالهاي اخیر در باعث شده تا ایران در سال 2009 با انتشار %1.61 گازهاي گلخانهاي جهان به جرگه 10 کشور اول تولیدکننده گازهاي گلخانهاي دنیا بپیوند. در سال 2010 با رشد %0.11 صورت گرفته ایران بالاتر از کره جنوبی در رده نهم این جدول قرار گرفته است - جداول 1 و - 2 روند روزافزون شهرنشینی و مصرف انرژي در دنیاي امروزي ما، بیانگر این امر است که به منظور دستیابی به توسعه پایدار، کاهش اثرات مخرب تغییرات اقلیمی و کاهش استفاده از سوختهاي فسیلی نیاز است تا شهرها نقش اساسیتري ایفاء نمایند.
این امر در خصوص جوامع در حال توسعه از جمله کشورمان ایران از اهمیت بیشتري برخوردار است. این مقاله با هدف شناسایی مقیاسهاي مطالعات پایداري در زمینه شهر به معرفی ارائه راهبردهاي موثر در خصوص انرژي و فرم شهر میپردازد. این مقاله در زمره مطالعات کیفی قرار دارد. در مباحث مربوط به بیان مفاهیم، ارائه تعاریف و بیان پیشینه از راهبرد مطالعه تفسیري-تاریخی، در بیان چارچوب نظري از رویکرد تحقیق کیفی و در بررسی و استنتاج از تحقیق از روش استدلال منطقی استفاده شده است.
