بخشی از مقاله
چکیده
یکی ازکاربردهایی که اخیراً در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، مدیریت و برنامهریزی برای توسعه گردشگری در نواحی محروم و دارای پتانسیلهای لازم برای گسترش گردشگری میباشد. گردشگری یکی از بخش های مهم اقتصادی است که توانسته به عنوان یک صنعت پاک مطرح شود و ضمن افزایش درآمدهای ارزی برای اقتصاد ملی، کمک شایسته ای به رونق اشتغال و ایجاد درآمد نماید. یکی از مهم ترین عوامل جذب گردشگری شناخت پتانسیل های گردشگری یک مکان می باشد. در این راه آشنایی با استعدادهای طبیعی یک منطقه از اولویت های ارائه شناسنامه گردشگری یک منطقه است. طبق آمارهای بدست آمده ایران از نظر جاذبه های گردشگری در بین 10 کشور اول جهان قرار دارد. از نظر گردشگری طبیعی رتبه 5 و از لحاظ پذیرش گردشگر دارای رتبه 70 و از نظر میزات درآمد رتبه 92 را در جهان داراست.
از جمله مکانهای دارای پتانسیل بالا برای گردشگری ورزشی، مناطق بیابانی ایران هستند که ایران به دلیل دارا بودن بیابان های کم نظیر از جمله کویرهای نمک بیابان های مرکزی تا لوت و تپه های شنی اطراف هر یک از شهرها و روستاهای مناطق فوق با برنامه ریزی و مدیریت درست می تواند درآمد قابل توجهی برای عمران و آبادانی ساکنین این مناطق باشد، که خود راهی در جهت مهار بیابانزایی نیز محسوب می شود. در این پژوهش سعی شده است که به معرفی برخی از پتانسیل های این مناطق از جمله تپه نوردی، اسکی روی شن، پرواز با چتر، بیابانگردی و ... در جهت کاربرد گردشگری ورزشی با تأکید بر بیابان بپردازیم.
واژههای کلیدی: بیابان، توریسم، گردشگری ورزشی، مدیریت.
مقدمه
توریسم در فرهنگ لغت، به معنای فعالیت های صورت گرفته توسط توریست ها و دیگر کسانی است که برای آنان تدارکات لازم را فراهم می آورند و جهانگردی فعالیتی انسانی است » از نظر مفهوم نیز دربرگیرنده سفر از مبدأ به مقصد است که به منظور تفریح یا تجارت صورت می گیرد .این مفهوم، تبادل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را نیز شامل می شود و این عناصر، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند.«بنابراین، تفریح و فعالیت های تفریحی جزئی از توریسم به شمار می روند. بدین معنا که فعالیت هایی که یا جنبه رسمی دارند، همچون بازی ها و سرگرمی های ویژه، یا جنبه غیر رسمی دارند، همانند پیک نیک - گل گشت - ، راهپیمایی، کوهنوردی و ماهیگیری. اختیاری بودن، نبود اجبار، غیر رسمی بودن، از روی طیب خاطر انجام دادن و رغبت کامل از ویژگی های اینگونه فعالیت هاست.
اهمیت و جایگاه گردشگری ورزشی روز به روز رو به افزایش است و مؤسساتی نیز در این زمینه تخصص یافته اند. برآوردها نشان می دهد که در سال 2004 بیش از 70 میلیون نفر در جهان به منظور شرکت در مسابقات ورزشی و بویژه تماشای این مسابقات جابه جا شده اند. مسابقات المپیک تابستانی و زمستانی، مسابقات جهانی، ملی و منطقه ای تبدیل به جاذبه بزرگ گردشگری شده است. مسابقات فوتبال در سطوح مختلف، سهم بزرگی در جذب گردشگران ورزشی دارد. صنعت گردشگری ورزشی، بحثی استراتژیک است که قادر به جذب ده ها میلیون نفر تماشاگر - گردشگر - به سوی رقابت های المپیک و جام جهانی است. برای مثال، کشور استرالیا به منظور برگزاری بازی های المپیک 2000 سیدنی، 1/7 بیلیون دلار هزینه کرد و پیش بینی می شود در طول 10 سال باید 4/5 بیلیون دلار درآمد کسب کند تا آن را صرف اصلاح سیستم هواپیمایی، حمل و نقل جدید و مراکز اقامتی و پذیرایی کند و علت اصلی آن حضور گردشگران ورزشی در این کشور است - - www.tabnak.ir
گردشگری ورزشی، تجارتی چند میلیون دلاری است که دارای سریع ترین رشد، یعنی نزدیک به 4/5 تریلیون دلار در سطح جهان است و انتظار می رود تا سال 2011 میلادی حدود 10 درصد اقتصاد بومی را دربرگیرد. شهرها و مناطق مختلف در سراسر دنیا که پذیرای تماشاگران مسابقات، گلف بازها، اسکی بازها، کوهنوردان، فوتبالیست ها، راگبی بازها و اسپانسرهای ورزشی هستند، در این رشد 10 درصدی سهیم اند. در برخی از کشورها، ورزش بیش از 25 درصد از درآمد گردشگری آن کشور را به خود اختصاص می دهد - ستاندون و دکلوپ، . - 1999در عصر حاضر، گردشگری ورزشی منبعی سرشار از سود و درآمد است؛ به گونه ای که این عامل به رقابتی وسیع و جدی میان کشورهای مختلف، به منظور گرفتن امتیاز میزبانی رقابت های بزرگ بین المللی مبدل شده است.
گردشگری ورزشی باعث پر شدن اوقات فراغت و تفریح همراه با نشاط روحی و جسمی مردمان می شود .همچنین سبب افزایش و تحکیم دوستی و صلح و حسن نیت بین ملت ها و نیز ایجاد نشاط و طراوت در جامعه می شود . افزون بر این، گردشگری ورزشی پل های ارتباطی میان فرهنگ های گوناگون، شیوه های زندگی و باورهای مردم ایجاد می کند.هیئت گردشگری انگلستان تخمین زده است که بیش از 20 درصد از سفرهای گردشگران در این کشور، با هدف اولیه مشارکت در فعالیت های ورزشی صورت گرفته است .در حالی که بیش از 50 درصد از تعطیلات در آن کشور، به فعالیت های ورزشی اختصاص یافته است.نهاد بازرسی مسافرت کانادا - CTS - اعلام کرد که در سال 1998 بیش از 37 درصد از سفرهای خانوادگی در آن کشور، با اهداف ورزشی مرتبط بودند.
در کشور ما ن نیز در کنار هزاران نوع جاذبه جهانگردی و تاریخی که وجود دارند ،از لحاظ پتانسیل های لازم جهت راه اندازی فعالیت های مختلف ورزشی نیز در سطح بسیار مطلوبی قرار داریم .به نحوی که متاثر از ظرایط متنوع اقلیمی ،توانایی راه اندازی و ایجاد سایت های بسیار عظیم و مجهز ورزشی در کشور در نقاط مختلف وجود دارد .اما متاسفانه توجه چندانی به این امر نگردیده و تنها در برخی رشته های ورزشی خاص نظیر فوتبال و کشتی و آن هم تا حدودی فعالیت های صورت گرفته است . مدیریت قوی و برنامه ریزی جامع به همراه لزوم اعتقاد به شکل گیری فعالیت های ورزشی همگانی ،می تواند راهگشای ما در این زمینه باشد .به دیگر سخن نخست باید برای مسولین توجه به این امر که ورزش نه به عنوان یک فعالیت تفریحی بلکه عامل سلامتی و بهداشت فردی و اجتماعی ای جامعه می باشد روشن گردد و سپس با اختصاص بودجه مناسب تاسیسات و امکانات زیربنایی متناسب با شرایط جغرافیایی و اقلیمی هر منطقه ایجاد گردد .در کنار این امر فرهنگ سازی و ایجاد زمینه جهت آشنایی افراد با فعالیت های ورزشی و لزوم استفاده همه از این امکانات مکمل مهمی در توسعه ورزشی کشور است .
مواد و روش
پژوهش حاضر از نوع پژوهش کمی و کیفی می باشد و مطالعات کتابخانهای، الکترونیکی و تحقیقات مرتبط با موضوع اطلاعات این پژوهش را تأمین کرده اند. لازم است به تعریف برخی عنوانها بپردازیم:
گردشگری:
سفر یا جابه جایی موقت از محل مبدأ - محل کار و زندگی - به صورت انفرادی یا گروهی به مقصدی مشخص است که به صورت تجاری یا غیر تجاری و به منظور بازدید از مناطق دیدنی، استفاده های طبیعی، ورزشی، درمانی، فرهنگی، علمی، تاریخی، مذهبی و علمی انجام گیرد؛ به گونه ای که این اقامت کم تر از 24 ساعت نباشد و بیش از شش ماه نیز به درازا نکشد - مجتبوی، . - 1386
ورزش:
فعالیت های بدنی رقابتی و غیر رقابتی ای که به صورت سازمان یافته یا غیرسازمان یافته انجام می گیرد و دلیل انجام آن نیز لذت بردن، کسب سلامتی و تندرستی و تمرین یا حتی ارتقا ی سطح اجرا تا حد عالی است - سولفید، . - 2000
گردشگری ورزشی:
مشارکت در حرکت های مختلف ورزشی فعال و یا غیرفعال و طریق سازماندهی عوامل اقتصادی تجارتی از کشور مبدأ به کشور مقصد و سفرهای پیش آمده در این میان را توریسم ورزشی می نامند . توریست ورزشی شخصی است که توسط یک تور ورزشی از رشته ورزشی مورد دلخواه به عنوان تماشاچی همانند بازیهای آسیایی ، جهانی ، بازیهای المپیک و یا بازیهای ویژه بانوان بازدید نمایند و یا تمایل دارند در رویدادهای ورزشی مشارکت نمایند . توریست های ورزشی می توانند بر اساس اهداف ورزشی به سه طبقه الف ب ج تقسیم شوند . الف - مشارکت کنندگان در رویدادها - ورزشکاران - ، ب - تماشاچیان ورزشی ج - عاشقان ورزشی مشارکت کنندگان ورزشی به آن دسته از اشخاص گفته می شود که هدف از سفر آنها مشارکت در رویدادهای ورزشی سازماندهی شده باشد - رقابتی یا غیررقابتی - تماشاچیان آندسته از افرادی می باشند که هدف از سفر برای آنها حضور در رویدادهای ورزشی می باشد . - مجتبوی، . - 1386
گردشگران ورزشی:
کسانی که برای مدت محدود - حداقل 24 ساعت و حداکثر شش ماه - به محیط های خارج از محل زندگی دائمی خود سفر می کنند و انگیزه و هدف اصلی آنان مشارکت فعال یا غیر فعال در ورزش های رقابتی یا تفریحی یا حتی حضور در رویدادهای ورزشی به منظور لذت بردن و تشویق نمودن ورزشکاران است - مجتبوی، . - 1386
انواع گردشگری ورزشی - صالحی و مبینی، - 1391
