بخشی از مقاله
چکیده
بهره وری به مثابهموضوعی نوپدید و نوپای به سان معمّایی پیچیدذهن، بسیاری از صاحبان خِرَد را به خود مشغول نموده است و هر صاحب اندیشه ای سعی دارد به زعم خود با نگاهی تازه و متفاوت این معمّا را به بهترین و ساده ترین روش ممکن حل کرده و به سرمنزل مقصود رهیابد. همچنین سیاستهای کلان کشور طی سالهای اخیر حکایت از عزم جدّی مسئولان و برنامه ریزان ارشد نظام به این مقوله دارد و این باور در حال شکل گیری است که یگانه کلید دستیابی به اهداف تعیین شده اقتصادی - از جمله سهم سی و پنج درصدی در رشد اقتصادی 8 درصدی پیش بینی شده در برنامه ششم توسعه - ارتقاء بهرهوری می باشد.
از سوی دیگر، تجربیات و کنکاشهای صورت گرفته در عرصه بهره وری گویای آن است که مهمترین عامل و بزرگترین مانع در عدم تحقق اهداف بهره وری – ورای فقدان مدلهای بومی و ابزارهای مبتنی بر نیازمندیهای داخلی و بالتبع ناکارآمدی و معیارها و سنجه های مورد استفاده " – فقدان فرهنگ سازمانی قوی و عدم رسوخ این فرهنگ در برنامه ریزی ها و تصمیمات راهبردی " است که منجر به عدم وجود درک مشترک از این مفهوم در لایه های عملیاتی می گردد و متأسفانه وضع ناپایدار فعلی وپرنوسان بهره وری در طول تاریخ معاصر نیز ناشی از همین امر می باشد.همچنین رابطه بین نیازمندیهای نیروهای مسلح و ارتقاء سطح بهره وری فناوری تجاری در دسترس تصادفی نبوده و رشد فناوری و بهرهوری منتج از آن، نشأت گرفته از میزان فناوری مورد تقاضای بخش نظامی بوده است فلذا راهکارهاو تجربیات به کار رفته در نیروهای مسلّح می تواند به الگویی مناسب و بومی نهاد برای سایر بخشها و ارکان اقتصادی کشور مبدّل شود.
در همین راستا، سازمان صنایع هوافضا به عنوان یکی از ارکان اصلی ارزش ساز و کلیدی نیروهای مسلح و قدرت بی بدیل عرصه دفاعی کشور، می بایست تجربیات خود را به شایسته ترین شیوه و روش ممکن در سطح جامعه به اشتراک گذاشته و در توسعه و ترویج فرهنگ بهرهوری غایت تلاش و کوشش را به انجام رسانده و از هیچ کوششی دریغ ننماید. در این مقاله تلاش شده است با نگاهی گذرا به مفهوم بهرهوری، مدلی برای شناخت میزان رسوخ بهرهوری در تصمیمات و برنامه ریزی ها ارائه گردد و پس از آن ارکان کلیدی و عناصر تشکیل دهنده این مفهوم به شکل عملیاتی تشریح گردند و در نهایت شاکله تجربیات سازمان با نگاهی بین رشته ای و متفاوت در قالب الگویی یکپارچه جهت بهرهگیری سایر دستگاههای اجرایی ارائه گردیده است.
واژگان کلیدی: بهره وری - ارکان بهره وری - میزان رسوخ - نگرش - فرهنگ - راهبرد
مقدمه
بهره وری به عنوان موضوعی نوپدید و نوپای که نخستین بار بوسیله فیزیوکرات فرانسوی » فرانسوا کنه«1 مطرح گردید و بعدها بوسیله صاحب نظران و اندیشمندان سرشناس بسیاری - از جمله آدام اسمیت2، دیوید ریکاردو، ژان باتیست و حتی سازمانهای معظم و جهانی مثل سازمان بین المللی کار- 3 بدان شاخ و برگ داده شد و به شکل روزافزونی بال گسترانید - عمادی، - 1381 هنوز هم به سان معمایی پیچیده و چندوجهی، ذهن بسیاریازمردمان صاحب خِرَد را به خود مشغول نموده است و هر اندیشه ورزی سعی دارد به زعم خود و بانگاهی تازه و متفاوت این معمای گسترده شده را به بهترین و ساده ترین شیوه ممکن حلّ کرده و نتیجه مطلوب را دریافته و به سرمنزل مقصود رهیابد.
در این میان آنچه بسیار قابل توجه و حائز اهمیت است، تنوع برداشتها از این مفهوم واحده است که همانند تابلوی مشهور و اسرار آمیز هنرمند پرآوازه » لئوناردو داوینچی - « مونالیزا – که تصویری متناقض و متضاد از لبخند و اندوه را در چهره ژکوند جای داده است، پیچیدگی یک مفهوم ساده را در دل خود پنهان نموده است!در این مقال در جستجوی اثبات برتری نظریات و اصول تئوریک برای ارتقاء بهره وری نخواهیم بود زیرا آنچه بیش از هرچیز اهمیت دارد »شناخت و درک کامل از مفهوم بهرهوری و پس از آن انس گیری با این مفهوم و نهادینه سازی و فراهم نمودن بسترهای لازم برای تحقق این هدف - یعنی ارتقاء بهرهوری « - می باشد و سعی و اهتمام اصلی بر محور ارائه تجربیاتی است که طی سالیان متمادی و براثر جهد و تلاش بی وقفه و مستمر گروهی از دلسوختگان حقیقی عرصه صنعت دفاعی حاصل گردیده است که می تواند به عنوان الگویی مناسب و کارآمد در سایر واحدهای صنعتی - خواه دفاعی، خواه بازرگانی و
