بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه اهمیت آموزش برکسی پوشیده نیست و همگان بر اهمیت این موضوع در افزایش بهره وری شغلی ، سودآوری سازمان و درنهایت افزایش کیفیت زندگی کاری نیروی انسانی سازمان توافق نظر دارند. یکی از کارکردهای مهم در مدیریت منابع انسانی، بهسازی و رشد و تعالی سرمایه انسانی در هر سازمان است. در حقیقت، آموزش ظریف ترین و در عین حال مهم ترین کارکرد مدیریت منابع انسانی به حساب می آید.
بر این اساس توجه همه جانبه به عرصه آموزش و بهسازی منابع انسانی از دغدغه های اصلی مدیریت سازمانی در عصر کنونی است و از همین روست که گرایش به بهره وری در عرصه آموزش و بهسازی مورد اهتمام همه مدیران در سازمان ها است. این از آن روست که پیشرفت شگرف و عمیق در علوم و فنون گوناگون و تاثیرات آن در عرصههای مختلف و فعالیت های اداری و خدماتی و موسسات و سازمانها، نیاز به آموزش و بهسازی نیروی انسانی شاغل در یک سازمان را افزایش داده و آن را ضروری ساخته است.
در این مقاله ضمن بیان مقدمه ای درباره اهمیت ایجاد انگیزش در کارکنان سازمان، بر متفاوت بودن نیازهای انگیزشی آنان در تجویز برنامه های انگیزشی تاکید می شود. همچنین تلاش شده است تا با بهره گیری از پژوهش های صورت گرفته در عرصه آموزش و بهره وری سازمانی، ضمن طرح و بررسی موضوع آموزش های سازمانی، به جایگاه و کارکرد این آموزش ها در سازمان ها اشاره شده و در ادامه تاثیر این عامل در بهبود بهره وری و انگیزش کارکنان سازمان مورد بررسی قرار گیرد.
.1 مقدمه:
یکی از وظایف مهم مدیران در سازمانها ، شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان و فراهم کردن زمینه های رشد و شکوفایی آنان است که زمینه تحقق هدف مهم و اساسی ارتقای بهره وری را نیز فراهم می کند. به عبارت دیگر شناخت مسائل انگیزشی کارکنان جهت بهبود عملکرد و افزایش بهره وری سازمان بسیار حائز اهمیت است. همچنین کسب چنین شناختی می تواند به بهبود کاربرد منابع انسانی سازمانی کمک شایانی کند و در جلوگیری از مقاومت کارکنان در مقابل تغییرات، کاهش محدودیت در بازده و مبارزه با ستیز و مجادله کاری کارکنان بایکدیگر کمک کند و به ایجاد یک سازمان سودآور منتهی شود. این مسئله مدیران را وادار و ناگزیر میسازد تا محیط درونی و بیرونی حاکم بر سازمان را به گونه ای شکل دهند تا اهداف مناسب برای ارضای نیاز کارکنان را انتخاب کنند و برای ایجاد انگیزش در کارکنان خود موفق باشند.
در عصر حاضر اطلاعات یعنی مجموعه داده های پردازش شده ای که بن پایه علوم و دانش را شکل می دهد و گسترش روز افزون دانش بشری به معنی افزایش حجم و گستردگی اطلاعات است. تحت چنین شرایطی افراد، سازمانها و جوامعی توان سازگاری با شرایط پیچیده امروزی را خواهند داشت که از پتانسیل استفاده بهینه از فن آوری و روش های نو اطلاعات و دانش های موجود، در موقعیت های سازمانی و زندگی فردی برخوردار گردند. از آنجایی که آموزش یا یادگیری ، ساز و کاری علمی و دقیقی است که باعث درونی سازی و تعمیق اطلاعات موجود در محیط، سازمان ها و افراد می شود، بالطبع بکار گرفتن اطلاعات، فرد را برای همسازی با شرایط جدید توانمند می سازد.
امروزه پیشرفت و توسعه کشورها، سازمانها و موسسات کوچک و بزرگ درگرو علم و دانش بشری است. افزایش علم و دانش و تغییرات پرشتاب سبب شده است که سازمانها، آموزش وپرورش را در راس برنامه های خود قرار دهند. زیرا آموزش و پرورش یکی از مهم ترین عوامل توسعه کشورهاست. اساسا زیربنای توسعه کشورها و سازمانها باخلاقیت و نوآوری منابع انسانی مرتبط است. تدوین دوره های آموزش مناسب برای به حداکثر رساندن اثربخشی و کارایی افراد سازمان است.
آموزش کارکنان مانند نگهداری اموال و تجهیزات است. ابزار و تجهیزات برای آن که از کارایی بیشتر برخوردار باشند به تعمیر وتنظیم نیاز دارند. برای به حداکثر رساندن اثربخشی وکارایی افراد سازمان، ضمن آشناساختن با محیط و توجیه آنها بر اساس نیاز، همچنین لازم است دوره های آموزشی مناسب را برای آنها تدوین نمود. بهره وری به دانش، مهارت و نگرش نیروی کار بستگی دارد؛ بنابراین می توان گفت: مهارت، نقش اصلی در دستیابی به انعطاف و اثربخشی سازمانی بازی می کند.
-2 بیان مساله:
اساسا مساله آموزش های سازمانی مساله ای استراتژیک و مرتبط با نیازهای حیاتی سازمان است. به عبارت دیگر تداوم حیات یک سازمان بستگی به تعامل پویای آن با محیط درونی و بیرونی دارد و در اثر این تعامل، تازهترین اطلاعات و یافتههای علوم و فنون بشری دریافت و منجر به تغییراتی در شیوههای عمل و رفتار سازمانی میشود. همچنین در این تعامل، سازمان باید منابع کافی و مورد نیاز خود را کسب و همسازی لازم را با درخواستهای واقعی محیط به عمل آورد. از همین رو حیات سازمان تا حدود زیادی بستگی به مهارت ها و آگاهیهای مختلف کارکنان دارد، هرچه این زمینهها بهنگام و بهینه باشند، قابلیت سازگاری سازمان با محیط متغیر نیز بیشتر میشود.
بزاز جزایری با اشاره به مشکلات و دغدغه های ناشی از رشد و پیچیدگی سازمان ها در جهان امروز، که منجر به بروز مشکلات انسانی گوناگونی مانند از خود بیگانگی، مشکلات درون فردی و درون گروهی شده است، به نقش کلیدی آموزش برای کاهش و کنترل این معضلات پرداخته و آموزش را برای حل مشکلات انسانی ضرورت ارزیابی می کند. او می نویسد: »در حقیقت به منظور استفاده صحیح از تکنولوژی نوین و هماهنگ ساختن کارکنان با پیشرفتهای علمی، ضرورت آموزش مداوم آشکار میشود. آموزش نمیتواند صرفا به آنچه که در ابتدای کار به کارمند یا کارگر آموخته میشود محدود شود و باید امری مداوم و مستمر باشد.«
آموزش و بهسازی منابع انسانی باعث عمیق تر شدن بینش و بصیرت، دانش و معرفت بالاتر و مهارت بیشتر انسان های شاغل در سازمان می شود و آموزش ها برای اجرای وظایف محول شده و در نتیجه نیل به هدف های سازمانی با کارآیی و ثمربخشی بهتر و بیشتر، ضرورت اجتناب ناپذیر دارد. در حقیقت توفیق سازمان در دستیابی به اهداف تعیین شده تا حد زیادی تابع فضای اعتماد و تفاهم متقابل در محیط کار، افزایش میزان همکاری کارکنان با یکدیگر، افزایش میزان همکاری کارکنان با سرپرستان ومدیران و مهمتر از همه ایجاد هماهنگی در نحوه انجام امور سازمان در واحدهای مختلف می باشد. به نظرمیرسد یکی از راههای ایجاد هماهنگی و همدلی، استفاده از آموزشهای ضمن خدمت می باشد که از یکسو زمینه تماس متقابل کارکنان با یکدیگر در محیط آموزشی را فراهم می سازد و از سوی دیگر و از طریق افزایش دانش و اطلاعات شغلی، برداشتها و علایق حرفه ای تقریباً یکسانی را در آنها ایجاد می کند.
پس نظام آموزشی سازمان باید به صورتی باشد که جدیدترین اطلاعات مربوط به دانش فنی کار، مهارت ها و بینش لازم را به کارکنان ارائه کند تا برای احراز مشاغل مختلف همواره آمادگی کافی را داشته باشد. » آموزش سازمانی تنها برای تقویت تخصص و توانایی های کارمند برای انجام شغلی که در حال حاضر به عهده دارد نیست بلکه این آموزش برای آماده کردن کارمند و تعلیم او به منظور احراز مشاغل بالاتر ضرورت دارد.
بدین جهت به منظور تجهیز نیروی انسانی سازمان و بهسازی و بهرهگیری هرچه موثرتر از این نیرو، آموزش به عنوان موثرترین حربه و اهرم همواره از اهمیت خاصی برخوردار است. البته باید اذعان داشت که آموزش تنها، مشکلگشای تمام نابسامانی های سازمان نیست، لیکن بیشک یکی از مهم ترین و موثرترین تدابیر و عوامل برای بهبود امور سازمان به شمار میرود. بدین معنا باید گفت که آموزش یک وظیفه اساسی در سازمان ها و یک فرآیند مداوم و همیشگی است، و موقت و تمام شدنی نمیباشد.
واقعیت این است که در جهان امروز آنچه بیش از همه دارای اهمیت است نیروی انسانی است، به طوری که اقتصاددانان معتقدند آنچه در نهایت خصوصیت روند توسعه اقتصادی و اجتماعی یک کشور را تعیین میکند منابع انسانی آن کشور است و نه سرمایه و یا منابع مادی دیگر.
این منابع انسانی هستند که سرمایهها را متراکم میسازند، از منابع طبیعی بهرهبرداری میکنند، سازمانهای اجتماعی و اقتصادی و سیاسی را به وجود میآورند و توسعه ملی را به پیش میبرند؛ »کشوری که نتواند مهارت ها و دانش مردمش را توسعه و از آن در اقتصاد ملی به نحو موثری بهرهبرداری کند، قادر نیست هیچ چیز دیگری را توسعه بخشد.
بنابراین روند مستمر و مداوم تغییر و تحول در شئون مختلف حیات اجتماعی و پیشرفت های شگرف و عمیق در علوم و فنون گوناگون، نیاز به آموزش و بهسازی نیروی انسانی شاغل در یک سازمان را افزایش داده و ضروری ساخته است.
-3 متغیرهای تحقیق:
در این تحقیق، آموزش نیروی انسانی متغیر وابسته و عوامل سازمانی همچون بهره وری و انگیزش کارکنان به عنوان متغیرهای مستقل درنظر گرفته شدهاند.
-4اهداف و سوالات تحقیق:
باتوجه به اهمیتی که آموزش نیروی انسانی در فرایند بهبود بهره وری و انگیزش کارکنان دارا میباشد، لذا بررسی تاثیرات آن بر ارتقای بهره وری یا برعکس کاهش آن میگردد، اجتنابناپذیر مینماید. هدف اصلی در این تحقیق، بررسی نحوه تاثیرپذیری متغیرهایی چون بهره وری و انگیزش از مولفه آموزش های سازمانی است.
باتوجه به هدف ذکر شده، سوالات تحقیق به صورت ذیل مطرح میگردد:
آیا آموزش های سازمانی بر ارتقای بهرهوری نیروی انسانی سازمان ها اثر دارد؟ آیا آموزش های سازمانی بر ارتقای انگیزه نیروی انسانی اثر دارد؟
آیا آموزش های سازمانی می تواند منجر به ارتقاء کیفیت کار کارکنان شده و در فرایند توانمند سازی آنها تاثیر بگذارد؟
-5مبانی نظری
تعریف آموزش:
مفهوم آموزش در سازمان ها یکی از موضوعات چالش برانگیز است. تاکنون تعریف های زیادی از آموزش در سازمان ها مطرح شده است. مهم ترین این تعاریف به شرح زیر است:
آموزش سازمانی فرایندی نظام مند است که به وسیله آن کارکنان، مهارت و دانش می آموزند و به هدف های سازمان دست پیدا می کنند
