بخشی از مقاله
55725 از سوي ديگر، تغييرات به وجود آمده در اقتصاد جهاني، تلاش هاي انجام شده توسط سازمان تجارت جهاني (WTO) در راستاي جهاني كردن اقتصاد و افزايش رقابت جهاني، و همه كشورهاي مختلف(اعم از توسعه يافته و يا در حال توسعه) را به اين باور رسانده است كه براي حضور و بقا در بازارهاي منطقه اي، جهاني و حتي داخلي بايد توان رقابتي و قابليت رقابت پذيري صنايع و سازمان هاي خود را افزايش دهند. از اين رو كشورهاي مختلف، مطالعات متعددي در زمينه شناسايي و اشاعه عوامل كليدي موفقيت سازمانها، به منظور بهبود عملكرد آنها انجام داده اند. جوايز ملي كيفيت و مدل هاي سرآمدي سازماني حاصل اين مطالعات و تحقيقات است و بسياري از كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه در سال هاي اخير آن را در سطرح سازمان هاي كسب و كار خود جاري ساخته اند. جايزه دمينگ در ژاپن (1951)، جايزه كيفيت كانادا(1982)، جايزه مالكوم بالدريج آمريكا(1987)، جايزه كيفيت استراليا(1987)، جايزه كيفيت اروپا(1991)، جايزه كيفيت راجيو گاندي هند(1991) و... نمونه هايي از تلاش هاي انجام شده در اين زمينه است.
اگرچه مدل هاي دمينگ، بالدريج و EFQM معروفترين مدل هاي سرآمدي عملكرد هستند ولي كشورهاي ديگري هستند كه مدل هاي خاصي را براي خود توسعه دادند. البته مدل هاي توسعه داده شده، غالباً از مدل هاي معروف فوق الهام گرفته اند.
جوايز ملي كيفيت بر اين واقعيت تأكيد دارند كه بقا در رقابت جهاني، مستلزم بهبود عملكرد در مقياس جهاني است.
اين مدل ها، با ارايه معيارهاي ارزيابي، خطوط راهنمايي براي سازمانها ايجاد مي كنند تا پيشرفت ها و عملكرد خود را در زمينه كيفيت و سرآمدي سازماني اندازه گيري نمايند. از سويي، معرفي سازمان هاي برتر و برندگان جوايزكيفيت، مثال هاي عملي از دستيابي و موفقيت در پياده سازي اصول مديريت كيفيت فراگير را ايجاد و به سازمانها كمك ميكند تا با الگو قرار دادن آنها، نظام هاي مديريت خود را بهبود بخشيد.
تاريخچه بنياد اروپايي مديريت كيفيت و مدل سرآمدي EFQM
سازمان هايي كه حقيقتاً سرآمد هستند، مي كوشند با دستاوردهايشان و نشان دادن اينكه چگونه به اين دست آوردها رسيده اند و اينكه در آينده چه دستاوردهايي خواهند داشت، رضايت ذينفعان خود را جلب كنند. انجام اين كار، حتي در مساعدترين شرايط كار دشواري است، از اين رو در شرايطي كه رقابت جهاني افزايش مي يابد، نوآوري هاي تكنولوژي به سرعت اتفاق مي افتد، فرآيندها تغيير مي كنند و تغييرات مداوم در اقتصاد، شرايط اجتماعي و محيط پيرامون مشتري رخ ميدهند، استمرار اين كار دشوار‌تر نيز خواهد شد.
با شناخت اين چالش ها بود كه بنياد اروپايي مديريت كيفيت (EFQM) ايجاد شد تا رهيافتي به مديريت را بين سازمان هاي اروپايي ترويج كند كه در ابعاد جهاني قابل طرح و راهنماي آن بسوي سرآمدي پايدار باشد.
بنياد اروپايي مديريت كيفيت، يك سازمان غير انتفاعي است كه در سال 1988 ميلادي توسط چهارده شركت معتبر اروپايي و با حمايت اتحاديه اروپا تأسيس گردد. در حال حاضر بيش از 800 شركت اروپايي در اين سازمان ايجاد يك نيروي راهبرنده در جهت سرآمدي عملكرد و چشم انداز آن درخشش سازمان هاي اروپايي در جهان است. رياست وقت اتحاديه اروپا به هنگام امضا موفقت نامه تأسيس اين بنياد چنين اظهار مي‌دارد:
«تلاش براي بهبود و ارتقا كيفيت يكي از پيش نيازهاي موفقيت براي تك تك شركت‌ها و براي رقابت پذيري همه ما به صورت جمعي است.»
بنياد اروپايي مديريت كيفيت، نقش اساسي در جهت ترغيب و كمك به شركت هاي اروپايي براي توسعه مديريت كيفيت در اروپا داشته است. شركت هاي اروپايي پذيرفته اند كه مديريت كيفيت فراگير راهي براي مديريت كردن فعاليت ها در جهت دستيابي به كارآيي، مؤثر بودن و مزيت هاي رقابتي است كه تضمين كننده موفقيت در دراز مدت بوده و اين ميسر نمي گردد مگر با تأمين نيازهاي مشتريان، كاركنان و ديگر ذينفعان سازمان.
اين عقيده روز به روز در بين شركتهاي اروپايي بيشتر رواج مي يابد.
مدل سرآمدي EFQM، بعنوان چهارچوبي اوليه براي ارزيابي و بهبود سازمانها معرفي شده است مدلي كه نشان دهنده مزيت هاي پايداري است كه يك سازمان سرآمد بايد به آنها دست يابد.
كار طراحي اين مدل، به صورت جدي از سال 1989 ميلادي آغاز شد و مدل سرآمدي EFQM، در سال 1991 معرفي گرديد. اين مدل به سرعت مورد توجه شركت هاي اروپايي قرار گرفت. و مشخص گرديد كه سازمانهاي بخش عمومي و صنايع كوچك هم علاقه دارند از آن استفاده كنند. در سال 1995 ويرايش مربوط به بخش عمومي و در سال 1996 مدل مربوط به سازمانهاي كوچك (SME) توسعه داده شد. اگرچه اين مدل همواره مورد توجه و بازبيني بنياد اروپايي كيفيت قرار داشته است اما مهم ترين بازبيني كه منجر به تغييراتي در مدل گرديد در سال 1999اتفاق افتاد. مهم ترين تغييرات عبارت بودند از توجه بيشتر به رويكردهايي كه ميتوانست نتايج مربوط به مشتريان را به دنبال داشته باشد و نيز توجه بيشتر به بحث شراكت و مديريت دانش.
در سال 2001 مدل سازمان هاي كوچك و متوسط با مدل سرآمدي EFQM:هماهنگي بيشتري پيدا كرد و تحت نام«مدل سرآمدي EFQM:ويرايش سازمان هاي كوچك و متوسط» معرفي گرديد.در سال 2003ويرايش جديدي از مدل EFQM ارائه شده است كه نسبت به ويرايش سال 1999 داراي تغييرات قابل ملاحظه اي در زير معيارها و نكات راهنما است.
مدل سرآمدي EFQMدر يك نگاه
در يك نگاه كلي، مدل سرآمدي كسب و كار EFQM شامل پنج جزء اصلي است كه در شكل، اين پنج جز و ارتباط آنها با يكديگر مشخص شده است:
جزئيات سطوح مختلف اجزاء مدل تعالي سازماني EFQM
جايزة ملي كيفيت ايران
جايزه ملي كيفيت ايران با ايجاد محيط رقابتي براي دستيابي به اين جايزه امكان يادگيري ملي را نيز فراهم مي كند. جايزه ملي كيفيت ايران بهترين مؤسسه توليدي/خدماتي ايراني را مشخص مي كند. باور طراحان اين جايزه اين است كه مديران با بازديد از شركت هاي موفق و مطالعه فعاليتهاي انجام شده مي توانند برتري خود را توسعه دهند.
نتايج مورد انتظار از اعطاي جايزه ملي كيفيت
1-افزايش آگاهي عمومي نسبت به اهميت و ضرورت توجه بيش از پيش به آن و نظام‌هاي مديريت كيفيت
2-حركت به سوي نظام مديريت كيفيت جامع
3-ارزيابي سازمانهاي صنعتي و تجاري كشور بر اساس معيارهاي علمي ارزيابي عملكرد
4-خود ارزيابي سيستماتيك توسط سازمانها و شناخت نقاط قوت و ضعف خويش
5-شناسايي دستاوردهاي موفق سازمانها در زمينه بهبود كيفيت و معرفي آنها و ساير سازمانها به منظور الگوبرداري و مطالعه رفتار آنها
6-ايجاد انگيزه رقابت در سازمانها براي بهبود دائمي كيفيت، فرايندها، محصولات و خدمات
7-افزايش رضايت مشتري
8-افزايش توان رقابت پذيري سازمانهاي كشور و هم چنين افزايش سازگاري آنها با بازارهاي منطقه و بين المللي
9-افزايش سطح بهره وري ملي
«فعاليتهاي انجام شده در رابطه با جايزه ملي كيفيت ايران»
1-دعوت از مديران عامل و مديران ارشد سازمانهاي داوطلب جايزه ملي كيفيت ايران و گردهم آيي روز شنبه 1/6/82 در هتل سيمرغ تهران با حضور مسئولين سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور، مؤسسه استاندارد تحقيقات صنعتي ايران و هيئت مديره انجمن مديريت كيفيت ايران.
2-برگزاري دوره هاي آموزشي سطح يك با عنوان«آشنايي با فرآيند جايزه ملي كيفيت» با حضور 90 نفر از نمايندگان شركتهاي متقاضي شركت در فرآيند جايزه ملي كيفيت در 3 دوره در تاريخهاي 13/6/82- 20/6/82- 27/6/82
3-برگزاري دوره هاي آموزشي سطح 2 در 3 دوره با عنوان «آموزش تريبت ارزياب» با حضور حدود 80 نفر از نمايندگان شركتهاي متقاضي جايزه در تاريخهاي 28 و 29 مهرماه 30 مهر و 1 آبان و 3 و 4 آبان ماه 82 در هتل المپيك تهران.
4-دعوت از ارزياباني كه دوره هاي EFQM را گذرانيده اند و ارزيابي اظهارنامه هاي خودارزيابي سازمانهاي متقاضي شركت در جايزه ملي كيفيت سطح اهتمام و اشتهار در سر آمدي توسط 5 گروه ارزياب ايراني.
5-بازديد از سازمانهائيكه حد نصاب امتياز را كسب كرده اند توسط ارزيابان ايراني و ارزياب خارجي از EFQM.
6-برگزاري مراسم بزرگداشت روز ملي كيفيت و اعطاء گواهينامه هاي اهتمام و اشتهار
اطلاع از موارد فوق مي تواند در تهيه اطلاعات براي بخش هاي مختلف پژوهش مفيد باشد.
روش انتخابي براي تحقيق:
روش انتخابي تحقيق، مراجعه به اسناد و مدارك است. با توجه به اين كه در حال حاضر سيستم مديريت كيفيت ISO9001:2000 در شركت بكار گرفته شده است و مستندات لازم جهت بررسي عملكرد گذشته شركت وجود دارد و همچنين مقدمات پياده سازي مدل تعالي كيفيت EFQM مهيا شده است.
مي توان با مقايسه موارد فوق ميزان ارتقاء بهره وري در مورد هركدام از شاخص هاي تعيين شده را بررسي نمود.
شاخص هاي بهره وري بر مبناي معيارهاي EFQM و در راستاي ارائه خدمات بهتر و رضايت مشتريان تعيين مي گردد.
نتيجه گيري:
اگر نتيجه تحقيق نشان دهنده تفاوت قابل ملاحظه اي در ارتقاء بهره وري شركت حمل و نقل فوق سنگين وزين بار، پس از بكارگيري مدل تعالي سازماني EFQM باشد. اين امر مي تواند مشوق ساير شركت هاي مشابه براي پياده سازي و بكارگيري مدل تعالي سازماني EFQM گردد و در نهايت مي تواند موجب ارتقاء بهره وري در صنعت حمل و نقل فوق سنگين كشور گردد كه رابطه مستقيمي با تجهيز و راه اندازي پروژه هاي ملي كشور در صنايع نفت و گاز و پتروشيمي و نيروگاهها و ... دارد.
