بخشی از مقاله
خلاصه
در این مقاله به موضوع اجرای مدل تعالی سازمانی و ارتقای بهره وری نیروی انسانی در منطقه عملیاتی پارسیان، پرداخته شده و هدف برسی بررسی تاثیر اجرای مدل تعالی سازمان بر میزان بهره وری نیروی انسانی است که بدین منظور 73 پرسشنامه جمع آوری شده و به روش تحلیل همبستگی و رگرسیون نحوه تاثیر گذاری تعالی سازمان بر بهره وری در منطقه عملیاتی پارسیان آزمون شد. که طبق نتایج به دست آمدل به دنبال اجرای مدل تعالی سازمانی بهره وری نیروی انسانی در منطقه عملیاتی پارسیان افزایش می یابد.
-1مقدمه
تعالی سازمانی1 ، از جمله مفاهیمی است که همواره سیستمهای کاری و سازمانی به دنبال آن بوده و در هر مرحله از تاریخ به گونهای آن را بیان نمودهاند. تعالی سازمانی را میتوان رشد و ارتقای سطح یک سازمان در تمامی ابعاد مختلف آن دانست، به گونه ای که با کسب رضایتمندی مطلوب کلیه ذینفعان و ایجاد تعادل بین آنها احتمال موفقیت سازمان در بلند مدت را افزایش بخشد.
مدل تعالی ؛ ساختار مدیریتی است که با تکیه براصول و مفاهیم اساسی و توجه داشتن به معیارهای اصلی مدیریت کیفیت فراگیر و سیستم خودارزیابی موجبات پیشرفت و بهسازی را فراهم میکند.
مدل تعالی ؛ ابزاری جهت سنجش میزان استقرار سیستمها در سازمان و خودارزیابی و راهنمایی است که مسیر فعالیت مدیران را برای بهبود عملکرد شناسایی و تعیین میکند .
یکی از ابزارهای موثر جهت دستیابی به تعالی سازمان، توجه به نیروی انسانی می باشد. سازمانها برای رسیدن به موفقیت، باید نیروی انسانی متعالی در اختیار داشته باشند تا سازمان را در رسیدن به اهدافش یاری نماید.
توانمندسازی و بهره وری منابع انسانی به عنوان ابزاری استراتژیک جهت کسب مزیت رقابتی ، یکی از برنامه های اصلی و حائز اهمیت را در سازمانها تشکیل می دهد . مدیران سازمانها دریافته اند که پرداختن به منابع انسانی به عنوان سرمایه اصلی سازمان ، از جمله اهم وظایف آنهاست ، به گونه ای که در اختیار داشتن منابع انسانی کیفی که حائز ویژگی ها ، توانمندیها و مهارتهای متناسب با نیازمندیهای سازمانهای امروزی باشد ، می تواند مزیت رقابتی سازمان آنها را تشکیل دهد .
براین اساس است که بهره وری منابع انسانی ، جایگاه ویژه ای را در سازمانها به خود اختصاص داده اند و متفکران و صاحبنظران عرصه منابع انسانی ، مدلها و چارچوب های مدیریتی ویژه ای را برای این منظور طراحی کرده و به مدیران سازمان ها معرفی کرده اند .
مدل تعالی سازمانی EFQMروش مناسبی را با توجه به اصول مدیریت کیفیت جامع و ابزارهای توانمند در هر یک از مراحل اجرایی ایجاد نموده و با تدوین، خط مشی، استراتژی و اهداف را بر اساس خواسته ها و انتظارات ذی النفعان بیان می کند.
منطقه عملیاتی پارسیان متشکل از 4 میدان گازی از بزرگترین میادین گاز شیرین کشور است که در حوزه مرکزی شهرستان لامرد واقع گردید و حوزه جغرافیای وسیعی را در بر می گیرد . این میادین در جنوب استان فارس و در مجاورت جنوب شرقی استان بوشهر و شمال شرقی استان هرمزگان واقع شده است که مساحتی شامل 600 هزار هکتار را در بر می گیرد. هدف این مقاله بررسی تاثیر اجرای مدل تعالی سازمان بر میزان بهره وری نیروی انسانی در منطقه عملیاتی پارسیان است.
-2بهره وری و بهره وری نیروی انسانی
تعریف بهره وری دربردارنده دو شاخص اصلی کارایی1 و اثربخشی2 است .فاطمی3 کارایی را بهره وری نسبت میان منابع مورد انتظار با منابع صرف شده میداند؛ به عبارت دیگر داده مورد انتظار به داده واقعی در سازمان و درست انجام دادن کار است .اثربخشی را انجام دادن کارهای درست در زمان مناسب با کیفیت مناسب تعریف میکند .پولیتیس4 کارایی را میزان صرفه جویی در هزینه های سازمان، وقت و منابع و همچنین میزان ایده های ارائه شده میداند و اثربخشی را میزان هزینه های به کاررفته در تولید کالا و میزان ایده های اجراشده در سازمان تعریف میکند.
بهره وری نیروی انسانی یعنی به حداکثر رساندن استفاده از منابع نیروی انسانی به طریق علمی به منظور کاهش هزینه ها و رضایت کارکنان، مدیران و مصرف کنندگان و نیز یعنی حداکثر استفاده مناسب از نیروی انسانی به منظور حرکت در جهت اهداف سازمان البته با صرف کمترین زمان و حداقل هزینه.
-3مدل هرسی5 و گلداسمیت6
مدل اچیو 7 یکی از مدلهایی است که به وسیله هرسی و گلداسمیت، به منظور کمک به مدیران در تعیین علت وجود مشکلات عملکرد و به وجودآوردن استراتژیهای تغییر به منظور حل این مشکلات، طرح ریزی گردید .در تدوین مدلی برای تحلیل عملکرد انسانی، هرسی و گلداسمیت دو هدف اصلی را درنظرداشتند .قدم اول در مدل اچیو توجه به انگیزش و توانایی پیروان است .
پیرو باید تا حدی میل و مهارتهای لازم را جهت انجام تکلیف داشته باشد در قدم دوم، پورتر و لاولر8 با افزودن تصور نقش یا درک مستقل، این ایده را بسط دادند .پیروان جهت انجام مناسب هر کار و وظیفه باید درک صحیحی از نحوه انجام آن داشته باشند .مدل اچیو عامل بازخورد را که شامل آموزش هر روزه و ارزیابی رسمی در عملکرد افراد است، بسیار مؤثر میداند .هرسی و گلداسمیت هفت متغیر مربوط به مدیریت عملکرد اثربخش را از میان بقیه برگزیده اند و با ترکیب حروف اول هریک از متغیرهای عملکردی واژه هفت حرفی اچیو را جهت ، به خاطرسپردن مطرح نمودند که دربرگیرنده توانایی9، وضوح10، کمک11، انگیزه12، ارزیابی13، اعتبار14 و محیط15
است
-4تعالی سازمانی
تغییرات به وجود آمده در اقتصادجهانی و تلاش های انجام شده توسط سازمان جهانی در راستای جهانی کردن اقتصاد و افزایش رقابت ، کشورهای مختلف اعم از توسعه یافته و یا در حال توسعه را به این باور رسانده است که برای حضور و بقا در بازارهای منطقه ای ، جهانی و حتی داخلی باید توان و قابلیت رقابت پذیری صنایع و سازمان های خود را افزایش دهند . مدل های تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب و کار ، بعنوان ابزارهای قوی برای سنجش میزان استقرار سیستم ها در سازمان های مختلف به کار گرفته می شوند . با بکار گیری اینگونه مدل ها ، ضمن اینکه یک سازمان میزان موفقیت خود را در اجرای برنامه های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قرار می دهد ، می تواند عملکرد خود را با سایر سازمان ها و به ویژه بهترین آنها مقایسه نماید.
امروزه اکثر کشورهای دنیا با تکیه بر این مدل ها ، جوایزی را در سطح ملی و منطقه ای ایجاد کرده اند که محرک سازمان ها و کسب و کارها در تعالی ، رشد و ثروت آفرینی است . در سه قطب بزرگ اقتصادی سده اخیر ژاپن -آمریکا - اروپا ، اصلی ترین نمونه این جوایز عبارتنداز : جایزه دمینگ درژاپن ، جایزه بالدریج در آمریکا ، جایزه اروپایی کیفیت که توسط بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت ایجاد شده و به مدل EFQM1 معروف است و عمومیت و استقبال بیشتری در سطح جهان کسب نموده است
دیدگاه سیستماتیک قوی ، توجه دقیق به مدیریت مبتنی بر فرآیندهای سازمانی و نتیجه گرایی مدل EFQMبرای سازمان های ایرانی که معمولاً در این حوزه ها با مشکلات جدی روبرو هستند ، بسیار آموزنده و اجرایی است .مدلی که تعالی سازمانی بر آن استوار شده ، دارای نه معیار است. پنج معیار آن، توانمندسازها و چهار معیار دیگر نتایج هستند.معیارهای ”توانمندساز“، آنچه را یک سازمان انجام میدهد پوشش میدهند و معیارهای ”نتایج“، آنچه را که یک سازمان بدست میآورد. ”نتایج“ بر اثر اجرای ”توانمندسازها“ بدست می آیند و ”توانمندسازها“ با گرفتن بازخور از ”نتایج“ بهبود مییابند. نوآوری و یادگیری کمک میکند تا توانمندسازها بهبود یافته و بهبود توانمندسازها، بهبود نتایج را به دنبال خواهد داشت.
معیارهای نه گانه مدل تعالی سازمانی شامل:
توانمندسازها عبارتند از : : 1 رهبری: 2 - 2 استراتژی: 3- 3 کارکنان: 4- 4 شراکت ها و منابع: 5- 5 فرایند ها6 نتایج عبارتند از : 1 : نتایج مشتری: 2- 7 نتایج کارکنان: 3- 8 نتایج جامعه: 4- 9 نتایج کلیدی10
-4فرضیات پژوهش فرضیه اصلی :
بین مدل تعالی سازمانی بر ارتقای بهره وری نیروی انسانی شاغل در منطقه عملیاتی پارسیان ، رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
فرضیات فرعی:
-1 بین معیارهای توانمندسازی ، تعالی سازمانی با ارتقای بهره وری نیروی انسانی شاغل در منطقه عملیاتی پارسیان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
-2 بین معیارهای نتایج ، تعالی سازمانی با ارتقای بهره وری نیروی انسانی شاغل در منطقه عملیاتی پارسیان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد
