بخشی از مقاله
چکیده
مفهوم ژئوتوریسم یکی از جنبههاي کاربردي پیشرفت جوامع بشري در مناطق محروم و داراي استعدادهاي بالقوه گردشگري میباشد. جاذبههاي گردشگري هر کشوري در جذب گردشگر نقش به سزایی دارند. این تحقیق به دنبال این هدف میباشد که قابلیتهاي ژئومورفولوژیکی گردشگري منطقه هلیلان واقع در استان ایلام و ظرفیتها و توانمنديهاي گردشگري این منطقه را بررسی نماید. این تحقیق بر اساس روش توصیفی انجام گرفته و نشان می دهد که منطقه هلیلان به علت موقعیت مطلوب طبیعی، پتانسیل جذب گردشگر بالایی دارد و بعنوان ابزار کارآمدي در جهت رشد و توسعه گردشگري منطقه در نظر گرفته می شود.
واژههاي کلیدي: ژئوتوریسم، ژئومورفولوژیکی، هلیلان
-1 مقدمه
رابطه ي مسائل ژئومورفولوژیکی با گردشگري، هنگامی مطرح شد که لئوپولد اخلاق زمینی را زمینه ساز و لازمه ي اخلاق خدمات گردشگري دانست - شایان و همکاران، . - 120 :1392
تغییرات و تحولات درونی و بیرونی زمین، موجب تشکیل لندفرم هایی شد که جنبه گردشگري داشته - Comanescu - et al., 2011 و به آنها مکان هاي ژئومورفولوژیکی می گویند . - Panizza, 2001 - مکان هاي گردشگري ژئومورفولوژیکی به صورت اشکال و فرآیندهاي ژئومورفولوژیکی تعریف می شوند که بنا بر درك انسان از عوامل تأثیر گذار ژئومورفولوژیکی ارزش هاي متعددي همچون ارزش زیبایی شناختی پیدا می کند - مختاري، :1389 . - 28 در این میان زمین-گردشگري شکلی از گردشگري فرهنگی محیطی معطوف به حس ماجراجویی است که تجربیات ناشی از تحقیق در مواریث طبیعی بدان اعتبار بخشیده است - شایان و همکاران، . - 2 :1390
جذابیت هاي گردشگري متناسب با میزان جذابیت هاي خود می توانند گردشگران را به سوي خود جذب کنند. در واقع ساختار گردشگري یک مکان در بر گیرنده ي عواملی است که می تواند انگیزه ي بیشتري را براي تقاضاي گردشگري در آن مکان فراهم آورد - فتوحی و همکاران، :1391 . - 24امروزه میراث فرهنگی به عنوان یکی از مؤلفه هاي اصلی صنعت گردشگري به شمار می آید. در شرایط کنونی توسعه میراث فرهنگی به مثابه جزء جدایی ناپذیر اقتصاد کشور در جهان با جذابیت فراوان گردشگري و شمار قابل توجه گردشگرانی است که چشم انداز بسیار امید بخش را در جهت رشد اجتماعی و رونق اقتصادي کشور و افزون بر ظرفیت اشتغال زایی آن دري را در برابر برنامه ریزان و مدیران اجرایی کشور می گشاید - حیدر پور، . - 34 :1386 اهمیت صنعت گردشگري امروزه به حدي رسیده است که به عنوان بزرگترین صنعت خدماتی جهانی درآمده و سالانه میلیونها نفر توریست در سراسر جهان با انگیزه هاي گوناگون در حال جابجایی و سفر می باشند.
بسیاري از کشورهاي پیشرفته و در حال توسعه با درك پایگاه جهانگردي در چرخه ي اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی، ارتباطات و مسائل سیاسی این فعالیت انسانی پویا و بدون دود را در سرلوحه ي فعالیت هاي پیشرو در کشورشان قرار داده اند از منابع کوتاه و بلند مدت آن در پرتو برنامه ریزي و مدیریت صحیح نمایان می گردد، بهره مند می شوند - مرادي، :1389 . - 42 گسترش صنعت گردشگري براي گذران اوقات فراغت در مکانهایی که پتانسیل بالقوه جذب گردشگري را دارند می توانند به عنوان ابزار کارآمدي در جهت رشد و توسعه ي همه جانبه جوامع میزبان و مهمان در نظر گرفته شود - طاهري، . - 2 :1390هدف این تحقیق بررسی قابلیت هاي ژئومورفولوژیکی گردشگري منطقه هلیلان واقع در استان ایلام در مرز غربی کشورحداکثر استفاده از ظرفیت ها و توانمندي هاي گردشگري این منطقه می باشد که با استفاده از روش مطالعات میدانی و اسنادي مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال می باشد که آیا منطقه هلیلان از لحاظ ژئومورفولوژیکی توانمندي و پتانسیل جذب گردشگري و ایجاد منطقه گردشگري را دارد؟
-2 مبانی نظري و پیشینه مطالعه
ژئوتوریسم از جمله اشکال جدید توریسم است که بر اساس بعضی اظهار نظر ها همزمان با ارائه ي توریسم پایدار - 1987 - به وجود آمده اما تا سال 1997 که جاناتان تورتلات ان را تعریف کرد، تعریف مشخص از آن نشده بود.براساس نظر تورتلات ژئوتوریسم شامل تمام جنبه هاي سفر، نه تنها محیط می باشد. توریستی که کاراکترهاي جغرافیایی محیط - محیط، تاریخ، زیباشناختی، فرهنگ و تمدن - یک مکان را افزایش دهد و یا پایدار کند و باعث توسعه و رشد وضع زندگی مردم محلی شود - قنبري و همکاران، . - 111- 110 :1391 ژئوتوریسم را می توان رهیافتی جدید در ابقاي میراث هاي زمین شناسی، طبیعی و اکولوژیک دانست که با افزایش علاقه ي عمومی نسبت به حفاظت از پدیده هاي محیطی، زمینه ساز توسعه ي پیشرفت این مناطق را فراهم می سازد.علم ژئوتوریسم دلبستگی افراد بومی را به محیط زندگی شان بیشتر کرده، اقتصادهاي کوچک علمی را فعال و ایده هاي جدیدي را پیش روي افراد بازدید کننده ي محلی قرار می دهد.
بازدیدکنندگان غیرمحلی با فرهنگ افراد محلی آشنا شده که این خود عامل مؤثري براي بالا رفتن سطح آگاهی و جذب گردشگران می شود - قنبري و همکاران، . - 111 :1391ژئوتوریسم در بریتانیاي کبیر در اواخر دهه ي 1990 در نخستین کنفرانس ملی تخصصی در شهر بلفاست به رسمیت شناخته شد. این در حالی است که در اواخر دهه 1980 این کشور شاهد بازگشایی مراکز گردشگري مراکز گردشگري بر پایه زمین شناسی همچون مرکز ملی سنگ در ویرکس و ورشا بوده است . - Comanescu et al., 2011 - قنبري و همکاران - 1391 - ، در مقاله اي تحت عنوان »ارزیابی توانمندي هاي ژئوتوریستی شهرستان آذرشهر با استفاده از روش پرالونگ«، مکانهاي ژئومورفولوژیکی موجود در شهرستان آذرشهر را با استفاده از روش پرالونگ مورد بررسی قرار دادند.بعد از مطالعه جنبه هاي جغرافیایی و خصوصیات زمین شناسی ژئوسایت هاي موجود به این نتیجه رسیدند که منطقه ایل میرانی به عنوان منطقه نمونه گردشگري با توسعه زیرساخت ها می تواند مطرح شود.
- حجازي و همکاران - 1390 - ، در مقاله اي تحت عنوان »تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگري در روستاي گنبرف با استفاده از مدل راهبردي « Swot، در این پژوهش جاذبه هاي ژئوتوریستی از اهم نقاط قوت و عدم وجود زیرساخت ها مهم ترین مانع بر ماتریس Swot می باشد. در صورتی که هماهنگی ها بین ابعاد مورد نظر صورت گیرد و دولت نیز از آن حمایت کند، راهبردها می توانند زمینه توسعه روستا را فراهم ساخته و از مهاجرت روستا-شهري جلوگیري نموده و بهره وري اهالی را منتج شود.
-مقیمی و همکاران - 1391 - ، به ارزیابی توانمندي ژئومورفو توریستی ژئومورفو سایت هاي جاده اي آزاد راه قم-کاشان پرداخته اند و از میان آنها اشکال چین خورده ترشیاري به عنوان مستعدترین سایت ارزشیابی کرده اند.
-مقصودي و همکاران - 1391 - به قابلیت سنجی ژئومورفو سایت هاي ناحیه ي مرنجاب با استفاده از روش رینارد پرداختند و بر اساس دو معیار ارزش علمی و ارزش مکمل، پادگان هاي دریاچه اي را به عنوان بهترین سایت انتخاب نمودند.
-3 روش شناسی تحقیق
این پژوهش که با هدف بررسی جاذبه هاي گردشگري و مورفولوژیکی منطقه هلیلان صورت گرفته است با استفاده از روش توصیفی- اسنادي و مطالعات ژرف نگر انجام گرفته است و اطلاعات و منابع لازم از طریق مطالعات میدانی و کتابخانه اي به دست آمده است.
-4 معرفی محدوده مورد مطالعه
در نواحی جنوبی استان کرمانشاه و شمال شرقی استان ایلام در بین رشته کوه هاي بزرگ زاگرس دشت هاي محدود و کم وسعتی وجود دارند که مهم ترین آنها دشت حاصلخیز هلیلان است - شکل . - 1 هلیلان داراي 69 روستا و آبادي می باشد که جمعیت این بخش بالغ بر 18000 نفر می باشد. معیشت ساکنان دشت هلیلان به دلیل موقعیت طبیعی و وجود اقلیمی آن و رودخانه سیمره اغلب کشاورزي و دامداري است.منطقه هلیلان به زبان لکی صحبت می کنند و مذهب این دیار شیعه جعفري می باشد. از محدوده غربی بخش هلیلان نصف النهار 46 درجه و 54 دقیقه شرقی و از شرقی ترین بخش آن نصف النهار 47 درجه و 30 دقیقه شرقی عبور می نماید و به لحاظ عرض جغرافیایی مابین عرض جغرافیایی 33 درجه و 35 دقیقه شمالی تا 33 درجه و 58 دقیقه شمالی واقع شده است.این بخش به صورت نوار باریکی در شمال شرقی استان ایلام واقع شده است و از شمال به کرمانشاه، از جنوب به شهرستان کوهدشت، از غرب به شهرستان چرداول و از شرق به استان لرستان محدود است.
