بخشی از مقاله
چکیده
صنعت گردشگری آمیزهای از فعالیتهای مختلف است که به صورت زنجیرهای در خدماترسانی به گردشگران انجام میگیرد. کشور ایران با توجه به پتانسیل های مناسبی که از جاذبههای گردشگری دارد، از لحاظ سهم گردشگری جهانی، موقعیت خوبی در دنیا ندارد، لذا نیازمند نگاه کلی به علل و عوامل موثر در این زمینه را دارد. وجود مناطق طبیعی اطراف و نزدیک شهرها در بسیاری از مناطق کشور میتواند زمینه مناسبی برای توسعه گردشگری در این مناطق باشد.توسعه آن در هر منطقه باعث رشد و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی ان منطقه خواهد شد، به همین دلیل دارای اهمیت فراوان است.
استان ایلام به عنوان نمونهای از این مناطق با داشتن جاذبههای گردشگری و تنوع اقلیمی کمنظیر در ایران، از توانمندی بسیار بالایی در توسعه گردشگری برخوردار میباشد که میتواند پذیرای تعداد زیادی از گردشگران ایرانی و خارجی باشد. با توجه به اینکه استان ایلام از موقعیت خاصی برای طبیعتگردی برخوردار است ولی همه توانهای گردشگری و استعدادهای طبیعی این منطقه شکوفا نشده و دلیل آن عدم تبلیغات کافی در رسانهها و نبود مکانهای رفاهی و تفریحی در این مناطق طبیعی و بطور کلی نبود زیرساخت های لازم میباشد. لذا پژوهش حاضر که از لحاظ هدف، کاربردی بوده و از حیث نحوه گردآوری دادهها توصیفی می باشد با هدف شناخت و تحلیل جاذبه های گردشگری استان ایلام انجام شده است.
-1 مقدمه
اکنون صنعت گردشگری میرود تا رتبه نخست را در انواع تجارب جهانی به خود اختصاص داده و نقش ویژهای در اقتصاد، تعامل فرهنگها، گفتگوی تمدنها، برقراری تحکیم و الفت بین ملتها داشته باشد. فعالیتهای گردشگری و طبیعتگردی اعم از مناطق طبیعی و مصنوع با یکدیگر در تعامل هستند و این رابطه متقابل میان گردشگر و مناطق طبیعی نیز می باشد - تولایی، - 107:1391 درک رابطه صحیح میان گردشگر و مناطق طبیعی مستلزم داشتن دید همه جانبه و کل گراست رابطه گردشگر و مناطق طبیعی در سه بعد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و مناطق طبیعی تاثیر گذار میباشد گردشگری، معادل فارسی واژه توریسم1 در زبا نهای انگلیسی، فرانسه و آلمان است. ریشه این واژه "توریسم" است که از دو بخش تشکیل شده است: "تور"2 به معنای سفر، گشت، مسافرت، سیاحت، و " ایسم " پسوندی که اشاره به مکتب یا اندیشه فلسفی، مذهبی، سیاسی، ادبی و غیره دارد.
بنابراین، توریسم یعنی مکتبی که پایه فکری آن سیاحت و گردشگری است - شهابیان، :1390 ص. - 122 در متون فارسی، معادل های گوناگونی برای واژه توریسم آمده است؛ مانند گردشگری، جهانگردی، سیاحت، تفریح و حتی ایرانگردی. با در نظر گرفتن ابعاد مختلف به نظر می رسد که بهترین گزینه ممکن واژه " گردشگری" است - موسوی، :1385 ص. - 52 منابع طبیعی در بسیاری از کشورهای جهان، پشتوانه اصلی رشد و توسعه اقتصادی به شمار می آیند و از آنها به عنوان بزرگترین سرمایهملّی یاد می کنند.
یکی از حوز ه های درخور توجه در این رابطه، مناطق تحت حفاظت3 است - صابری و همکاران، . - 66 :1393 این مناطق بر اساس تعریف اتحادیه جهانی حفاظت4؛ عبارتند از: مناطقی از زمین یا دریا که به منظور حفاظت و نگهداری از تنوع زیستی، منابع طبیعی و فرهنگی پیرامونشان برگزیده شده اند تا با روشهای قانونی و کارآمد تحت مدیریت قرار گیرند - ایگلز و همکاران، . - 28 :1387 طبیعت گردی، نمودی از یک سیستم پیچیده است که مستلزم فرایند مستمر برنامه ریزی، ارزیابی، اجرا، نظارت و اصلاح؛ به منظور نیل به اهداف پیش بینی شده می باشد - زاهدی، . - 138 :1390 از ویژگیهای برنامه توسعه طبیعتگردی موفق در هر جامعه میزان مهمانپذیری منعطف و دارای فرهنگ غنی و جذاب است.
این برنامهها معمولا یکپارچگی و توسعه در جامعه میزبان را هدفگیری میکند و به صورت متوازنی طبیعتگردی را در برنامههای توسعه محلی ادغام میکند. تاسیسات و تسهیلات طبیعتگردی در مجاورت میراث و جاذبهی طبیعی به گونهای طراحی میشوند. که نه تنها نیازهای طبیعتگردان را برآورده سازد، بلکه کیفیت و شرایط زندگی میزبان را نیز ارتقاء بخشد. ظرفیتهایی که طبیعتگردی در ارتقاء زندگی جوامع میزبان ایجاد میکند، میتواند برنامه توسعه منطقهای را که از رضایت طبیعتگردی تاثیر میپذیرد، تحت تاثیر قرار دهد.
بهبود شبکههای ارتباطی و مخابرات، ارتقای شبکه آموزشی، امنیت غذایی، افزایش امکانات بهداشتی و شبکههای درمانی از مهمترین آثار مستقیم طبیعتگردی بر کیفیت زندگی جوامع میزبان است، که به تدریج این آثار به صورت افزایش کیفیت و استانداردهای محصولات، بهبود کیفیت جادههای ارتباطی و دسترسی و ارتقاء کیفیت بخش خدمات ظاهر میشود و نتیجه آن بالا رفتن استانداردهای زندگی و ارتقاء کیفیت زندگی در جامعه میزبان است - جعفری دهبالایی، . - 3 :1392 در ایران مطالعات متنوعی در زمینه موضوع مورد مطالعه انجام گرفته نوروزی آوارگانی - 1389 - در ارزیابی توان محیطی برای توسعه گردشگری در دهستان چغاخور چنین نتیجه گرفتهاند که منطقه نامبرده دارای توانها و منابع متنوع محیطی و پدیدههای طبیعی و انسانی جاذب گردشگری است.
این بررسی نشان میدهد تمامی سطح منطقه برای توسعه توریسم - شامل تفرج گسترده و تفرج متمرکز - از توان بالایی برخوردار است. امیدوار - 1383 - در طرح بررسی جاذبه های طبیعی گردشگر در استان یزد به شناخت و معرفی پدیدهها و مکانهای طبیعی و زیست - محیطی جاذب گردشگری در سطح استان پرداخته و نتایج این پژوهش حاکی از اهمیت و نقش گردشگری در توسعه پایدار استان است. اما در استان ایلام مطالعات معدودی صورت گرفته که از ان جمله می توان به مطالعه ره انجام و خلیلوند، - 1392 - در ارتباط با بررسی جاذبه های گردشگری شهرستان شیروان چرداول در راستای جذب توریست، اشاره کرد که چنین نتیجه گرفته است که با شناسایی و معرفی بناها و جاهای دیدنی که در این شهرستان وجود دارد و با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی این امکان وجود دارد که استان ایلام را منطقه ای دیدنی و زیبا سازیم. تمامی سطح منطقه برای توسعه توریسم از توان بالایی برخوردار است.
همچنین نظری، - 1390 - با بررسی توان های توسعه گردشگری در استان ایلام در نتیجه پژوهش خود بیان میکند که استان ایلام علی رغم برخورداری از جاذبههای طبیعی توریستی، بهره چندانی از امتیاز موجود نبرده و این استان از قابلیت فوق العادهای برای جذب گردشگر، برخوردار میباشد. منطقه کوهستانی و طبیعت زیبای اطراف شهر ایلام در رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. همسازی درختان بلوط، توپوگرافی کوهستانی و درهای، زیبایی این منطقه را دو چندان کرده است.
این منطقه؛ محدوده کم نظیری است که قابلیت گردشگاهی، آموزشی و پژوهشی منحصر به فردی دارد و می تواند عامل بسیار مهمی در جذب گردشگران باشد. به علت بیتوجهی و عدم برنامهریزی در راستای جذب گردشگران از توان این مناطق طبیعی در اطراف شهر ایلام برای جذب گردشگران استفاده نشده است. برای حل این مسئله نیازمند برنامه ریزی اساسی در جهت معرفی این منطقه، فراهم کردن زیر ساختهای لازم، برنامههای تبلیغاتی و ... برای جذب گردشگر می باشد. به همین منظور پژوهش جاری در پی آن است که شناخت این مناطق طبیعی و نقش آن را در توسعه گردشگری استان ایلام مورد بررسی قرار دهد.
-2 هدف و روش پژوهش
استان ایلام با داشتن جاذبههای گردشگری و تنوع اقلیمی کمنظیر در ایران، از توانمندی بسیار بالایی در توسعه گردشگری برخوردارمیباشد. ایلام از لحاظ مناطق طبیعی اطراف شهر از موقعیت خاصی برخوردار میباشد که میتواند پذیرای تعداد زیادی از گردشگران و جهانگردان، مهمانان و شهروندان ایرانی و خارجی باشد. با این همه توانهای گردشگری این سؤال مطرح می-شود،که چرا در بعد گردشگری رشد بسیار کمی داشته؟ چه موانعی بر سر راه توسعه گردشگری در ایلام وجود دارد؟
اگر موانع برطرف گردد، آیا ایلام توانایی تبدیل شدن به یک قطب گردشگری را دارد؟ از چه روشی میتوان این صنعت نوپا و سودآور را در این استان توسعه داد؟ برای رسیدن به پاسخ سؤالات فوق، شناخت جاذبههای گردشگری استان، امکانات، کاستیها، انتظارات گردشگران و برنامهریزی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی استان ضرورت دارد. نگاه مثبت و حمایت دولت برای ساختن مراکز رفاهی و تفریحی در اطراف شهر ایلام میتواند در راستای جذب گردشگران تاثیر فراوانی داشته باشد. بنابراین هدف این پژوهش شناسایی مناطق طبیعی گردشگر پذیر استان ایلام می باشد.
