بخشی از مقاله
چکیده
آرامش و اطمینان روانی یکی از اصلی ترین نیاز های بشر است . به طوری که می توان گفت هدف تمامی انسان ها رسیدن به بهداشت روانی است. علم روانشناسی بدنبال فراهم کردن این شرایط برای انسان ها است. امروزه در عصر علم، تکنولوژی و صنعت با فاصله گرفتن بشریت از سرچشمه های اصیل آرامش ، این علم بطور جدی مورد توجه جوامع بشری قرار گرفته است.قرآن کریم بعنوان کتاب انسان ساز توجه جدی به بعد روانی انسان دارد و در این زمینه آیات زیادی وجود دارد که بطور مستقیم در قران به موضوع بهداشت روانی در زمینه های مختلف اعتقادی،روحی وطبیعی وراهکارهای رسیدن به آن از طریق ایمان،توکل،امید به رحمت الهی،دعا،نماز،ذکر،صبرواستقامت و ...پرداخته شده است .این مطالعه درصددتبیین بررسی جایگاه بهداشت روانی و مولفه های مربوط به آن درقرآن است. روش این تحقیق توصیفی تحلیلی و ابزار جمع آوری داده ها کتابخانه ای است.
واژه های کلیدی : قرآن، بهداشت روانی، راه های رسیدن به بهداشت روانی
مقدمه
دستیابی به بهداشت روانی یکی از خواسته های همیشگی بشر بوده است و انسان در این راستا درطول تاریخ تلاش ها و رنج های زیادی را به جان دل پذیرفته است.بی شک بخش عمده تلاش های علمی بشر و کشف رازهای ناگشوده جهان طبیعت،برای دسترسی به امکاناتی بوده که آرامش و آسایش را برای انسان به ارمغان آورد .از سوی دیگر بخش قابل توجهی از مطالعات آکادمیک و تحقیقات علم روانشناسی، پیرامون سلامت روانی و عوامل و موانع موثر برآن،می باشد .روانشناسی مشتق از دو کلمه به معنی علم روح یا علم نفس است.روانشناسی عبارت از: مطالعه حالات روانی،تحقیق و توصیف دقیق نفسانیات، مطالعه فعالیت های روانی و مطالعه جنبه های مختلف رفتارو ارتباط آنها با یکد یگراست - شریعتمداری، . - 1393
به عبارت دیگر روانشناسی به دنبال مطالعه رفتار انسان برای ارائه راهکاره هایی جهت رسیدن به بهداشت روانی وکنترل موانع رسیدن به این آرامش است.در سال های اخیر کوشش های فراوانی پیرامون بیماری های روانی و روان درمانی صورت پذیرفته که هیچ کدام موفقیت مورد انتظار را بدست نیاورده است .از این رو روانشناسان در پی یافتن علت این بیماری ها برآمدند و به این نتیجه رسیدند که مهم ترین عامل در درمان بیماری های روانی دین است و درصد، درمان بیمارانی که معتقد به دین هستند، بیشتر از دیگران است . بنابراین بر این باورند که ایمان ویاد خدا بدون شک مؤثرترین درمان بیماریهای روانی و مهم ترین عامل رسیدن به آرامش است .
در عصر علم،دانش،تکنولوژی و صنعت، بشر از خلأ شدید روحی و عدم اطمینان و آرامش روانی رنج می برد، که هیچ کدام از مظاهر پیشرفت آن نمی تواند اصالت وجودی او را قانع کند و او را به ثبات برساند.بنابراین قرآن شفای همه این دردها و نگرانی ها را ذکر خدا و یاد او معرفی می کند یادی که کشتی موج زده ی روح آدمی را به ساحل زیبای آرامش رهنمون می دارد.آن یادیست که قلب ناامید را امیدوار می کند.ناآرامی را به آرامی و تردید و سرگردانی را به یقین مبدل می گرداند.قلب سفت و سخت را از عشق و نشاط پر می کند و با سپردن تمامی امور به دست پرتوانش در جوار ملکوتی اش با عشق می آرامد.قرآن کریم بزرگترین معجزه الهی است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز دارد در آن آمده و کاملترین نسخه آرامش روح است، ازاین رو برآنیم تا با نگاهی اجمالی دیدگاه قرآن را پیرامون بهداشت روانی و راهای رسیدن به آن در این مطالعه بررسی شود.
سوالات تحقیق
-1آیا درقرآن به بهداشت روانی توجه شده است؟
-2آیا قرآن برای بهداشت روان راهکارهایی ارائه کرده است؟
روش تحقیق
روش این تحقیق توصیفی تحلیلی وابزار جمع آوری داده ها کتابخانه ای است.
یافته ها
سوال اول آیا درقرآن به بهداشت روانی توجه شده است؟
نگاهی اجمالی به مطالب قرآن کریم نشان می دهد بهداشت وآرامش روان یک موضوع بسیار اساسی در سراسر این کتاب الهی می باشد . برای اینکه اثبات شود که هدف اصلی قرآن بهداشت روانی است یا نه نکات زیر مورد توجه قرار گرفته است.در قرآن شرط رستگاری اخروی سلامت روانی معرفی شده است - مرعشی ،. - 1387چنانکه می فرماید:
رَبﱢ» هَبْحُکْمًالِیوَأَلْحِقْنِیبِالصﱠالِحِینَوْم...یَلَانفَعُمَالٌوَلَابَنُونَإِلﱠا*مَنْأَتَیاللﱠهَبِقَلْبٍسَلِیمٍ« 2
حضرت ابراهیم - ص - در آیات قبل به درگاه الهی دعا می کند که » پروردگارا به من دانش عطا کن تااین که از او می خواهد وارث بهشتش گرداند« سراسر این دعا و تمنا، درخواست چیزهایی است که اهداف و امتعه زمین در آن نیست، دعا و تمنایی است که متوجه افق های والاست درخواست روان سالمی است که خدا را شناخته و هرکس و چیز را جز او کوچک و ناچیز شمارد و مزه الطاف الهی را بچشد، روزی که اموال - نیروی مادی - و اولاد - نیروی انسانی - به کسی سودی نمی رساند ، بلکه تنها کسی نجات پیدا می کندکه اموال خود را در راه آفریدگار صرف و از اولادی که در راه پروردگار تربیت نموده، سود می برد وبا دل سالم - از بیماری کفر و نفاق و ریا - به پیشگاه خدا آمده باشد. سلامتی و آرامشی که به دل قدر و منزلت می دهد درگرو اخلاص دل برای خدا، بریدن دل از هر گونه شائبه و بیماری ای، هدف جز خدا، بریدن از شهوات و تهی نمودن دل از تعلقات می باشد - سید قطب الدین،. - 1387
أَیﱠتُهَا»یَاالنﱠفْسُْمُطْمَئِنﱠهُارْجِعِی*إِلرَیبﱢکِرَاضِیَهًمﱠرْضِیﱠهًفَادْخُلِی*عِبَادِیوَادْخُلِی*جَنﱠتِی« 3 ای انسان آسوده خاطر، ای انسانی که به پروردگارت اطمینان داری و از راه خود مطمئن می باشی، به قضا و قدر اطمینان داری، درخوشی و ناخوشی، در زمان داری و نداری، اطمینان داری و دچار شک و تردید نمی گردی و منحرف نمی شوی و به کژراهه نمی افتی، تو مطمئن هستی و در روز ترس و هراس وحشتناک قیامت دچار ترس و هراس نمی شوی...سپس دنباله آیه را می گیرد و سراسر فضا را از امن و امان و خوشنودی و آرامش و آسایش لبریز می کند - سید قطب الدین، - 1387أَفْلَحَ.ق»دْمزَنکﱠاهوَقَدْا*خَابَمَندَسﱠاهَا« 4 در این آیه نیز شرط رستگاری دنیوی و اخروی را در پاک کردن نفس از رذایل، با انجام طاعات و عبادات و ترک معاصی می داند که این پاکی بهداشت و آرامش روان را برایش به دنبال دارد.
2 در فرهنگ قرآنی حتی دستوراتی مانند بخشش به دیگران را نیز فلسفه بهداشت روانی و رسیدن به ثبات و آرامش درون معرفی می کند.
