بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش به بررسی رابطه میزان عمل به احکام دین با بهداشت روانی دبیران ورزش شهرکازرون در سال تحصیلی 93B94 پرداخته شده است. جامعه ی این پژوهش شامل کلیه دبیران ورزش شهر کازرون بود. نمونه پژوهش شامل 100نفردبیرورزش - 50 نفر معلم زن، 50نفر معلم مرد - بود که به شیوه تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات عبارت بودند از پرسشنامه معبد گلزاری برای اندازگیزی میزان عمل به احکام دین و پرسشنامه سلامت عمومی - GHQ - برای سنجش بهداشت روانی. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش همبستگی بود.
در این پژوهش مشخص شد بین میزان عمل به احکام دین با بهداشت روانی دبیران ورزش رابطه مثبت وجود دارد و بین میزان عمل به احکام دین با علائم جسمانی رابطه معنی داری وجود ندارد. همچنین بین میزان عمل به احکام دین با اضطراب و اختلال خواب، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی رابطه معکوس وجود دارد. همچنین میزان عمل به احکام دین بین معلمان زن و مرد یکسان می باشد.
مقدمه
دین از حقایقی است که در عرصه های گوناگون انسانی حضور جدی دارد ودین پژوهی نیز متناظر با این عرصه، شاخه های عدیدهای یافته است.روانشناسی دین یکی از شاخههای مهم دین پژوهی است که با دین ورزی ودینداری ربط ونسبت وثیق دارد. روانشناسی، از همه توان واندوخته علمی خود در بررسی دینداری بهره می برد و با استفاده روشهای پژوهش پیشرفته، پدیدارهای دینی را زیر ذره بین علمی قرار میدهد - آذربایجانی و موسوی اصل،1387، ص. - 1 تأمین حفظ و سلامتی یکی از اهداف عالی انسان است که می تواند از طریق ابعاد بهداشت جسمی، روانی و اجتماعی حاصل می شود؛ اما هر گاه از سلامت، سخن به میان آمده، بیشتر بعد جسمانی آن مد نظر قرار گرفته است و به سایر ابعاد به ویژه بعد روانشناختی آن توجه کافی نشده است.
بهداشت روانی عبات است از مجموعه عواملی که در پیشگیری از ایجاد ویا پیشرفت روند وخامت اختلالات شناختی احساسی و رفتاری در انسان نقش موثر دارند. بهداشت روان در مفهوم کلی یعنی سلامت فکر و تعادل روانی و دارا بودن خصوصیات مثبت روانی، توانایی سازگاری با ویژگی های خود به دیگران و رویارویی با مشکلات روزمره زندگی و داشتن احساس خود توانمندی و کفایت - فوادجی، 1386، ص. - 5 گسترش روز افزون زندگی مدرن و پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و روانی آن و تأثیر چشمگیر تمدن به نحوه زندگی و سلامت جسمانی و روانی انسانها، توجه به مقوله سلامت روان روز به روز اهمیت بیشتری می یابد.
افزایش رشد صنعت شهر نشینی در قرن بیستم، پتانسیل بالایی را برای بروز بیماری های روانی در بسیاری از جوامع پدید آورده است و در بسیاری از جوامع توسعه یافته؛ یکی از زمینه های خدمات بهداشتی عمومی، بهداشت روانی و برخورداری از وضعیت روان شناختی مطلوب است - شیرازی،1380، ص. - 56 مهم ترین مشکل انسان، به ویژه در عصر کنونی، اضطراب و افسردگی و به عبارت عام تر، عدم وجود آرامش روانی و اطمینان قلبی است. از دیدگاه دین یگانه چیزی که می تواند این نیاز را برآورده کند،یاد خداست - آذربایجانی و موسوی اصل، 1387، ص. - 151 از سوی دیگر در ایران که نظام حگومتی بر مبنای اسلام پایه گذاری شده نیل به بهداشت روانی که در احکام گوناگون اسلامی مورد تأکید بوده و از حساسیت های زیادی برخوردار است.
به وجود آوردن جامعه ایدهآل و دست یابی به زندگی مورد نظر اسلام که ترکیبی از عشق به دنیا و هم زمان پارسایی است. باید از اولویت برخوردار باشد، پر واضح است که دست یافتن به چنین جامعه ایدهآل نیاز به شناخت همه جانبه عوامل زمینه ساز آن دارد. یکی از عوامل زمینه ساز سلامت روانی، جلوگیری از ایجاد بیماری های روانی است که در جوامع امروزی به طور چشمگیری خود نمایی می کند؛ بر اساس متون اسلامی التزام عملی به اعتقادات مذهبی میتواند بازدارنده بسیاری از بیماری های روانی باشد - پناهی، 1387، ص. - 28 بهداشت روانی اگر چه، به عنوان یک رشته علمی از غرب و عمدتا با تلاشهای روانشناسان شروع شد و توسعه و تحول یافت، ولی متون مقدس ادیان الهی خصوصا آیات قران و کلمات اولیای دین اسلام نشان می دهد که مفاهیم بهداشت روانی به نحوه کاملتری در آموزههای دینی ما وجود دارد.
تاثیر این مباحث در بهداشت روانی انسان چنان با اهمیت و حیاتی است که خداوند آن را مهمترین هدف بعثت انبیا قرار داده است.1نقش اعتقادات مذهبی در کنترل آسیب های روانی در نظریه ها و پژوهش های روان شناسی نیز مورد تأکید قرار گرفته است. باورها و رفتارهایی از قبیل توکل به خدا، صبر، دعا، زیارت و غیره میتواند با ایجاد امید و نگرشهای مثبت باعث آرامش درونی فرد شوند - سالاری فر و همکاران، 1389، ص. - 16
از آنجا که معلمان به عنوان مجری برنامه های اصلی آموزشوپرورش هستند نبود بهداشت روانی می تواند عملکرد معلمان را کاهش دهد و هزینهها و خسارات جبران ناپذیری بر دانش آموزان وجامعه تحمیل کند.امروزه عدم بهداشت روانی در کشورهای در حال توسعه و کشورهای جهان سوم از جمله ایران افزایش یافته واثرات مخرب آن مانند:اختلالات جسمانی، اضطراب و اختلالخواب، اختلال در کارکردهای اجتماعی و افسردگی در افراد است.
مدارس از جمله سازمانهایی هستند که تعداد کثیری از نیروهای فعال جامعه را به عنوان قشر فرهنگی در خود جای داده که در تعلیم و تربیت جامعه نقش بسزایی دارند و تحقق اهداف تعلیم و تربیت بدون توجه از سلامت روانی آنان امری دست نیافتنی است. در دنیای متحول امروز، تمام کشورها به مربیان و معلمان کارآمده و با انگیزهای نیاز دارند تا با بهداشت روان و انگیزه بالا، بیشترین کارآیی را در نظام آموزشی داشته باشند و بدیهی است که به خطر افتادن سلامت و بهداشت روانی آنان باعث ایجاد نارضایتی از شغل خویش و حتی زندگی خویش و بالطبع عملکرد ضعیفشان در محیط کار میگردد، وظیفه همه متخصصان این است که هر چه در توان دارند جهت از بین بردن ناراحتیهای روحی و بهبود بهداشت روان ارکان اساسی تعلیم و تربیت بکار گیرند.
نتایج تحقیقات اخیر حاکی از شیوع بالای اختلالات روانی در ایران و جهان است به طوری که تعداد بسیاری زیاد از افراد در مشاغل گوناگون از اختلالات روحی و روانی رنج میبرند که این امر برکارآیی و اثربخشی آنان بیشترین تأثیر را میگذارد. تدریس و معلمی نیز به دلیل ماهیت و انتظارات زیادی که از معلمان میرود اساساً کار پر تنش و پرفشاری است. فونتاناو آبوسیری با استفاده از یک نمونه معلمان ابتدایی و متوسطه انگلستان نشان دادند که بیش از 72 درصد معلمان به طور خفیف و 23 درصد به طور جدی فشارهای روانی ناشی از کار را تجربه می-کنند - فونتاناو آبوسیری، ترجمه فروغان، 1382، ص. - 538 در نتیجه میتوان به اهمیت و ضرورت بهداشت روان در معلمان پی برد چرا که معلمانی که از بهداشت روان برخوردار باشند اثربخشی بیشتری داشته و نقش مهمی در بروز خلاقیت دانش-آموزان ایفا مینمایند.
