بخشی از مقاله
چکیده
مشاوره خانواده گرایشی از مشاوره به مفهوم کلی است از دیدگاه اسلام و مکاتب دینی ما به بحث مشاوره اهمیت زیادی داده شده و پرداختن به امر مشاوره ریشه در مبانی دینی و اسلامی دارد.بحث ما در این مقاله به طور کلی جایگاه مشاور در خانواده ایرانی و حتی تاثیر آن در سبک زندگی که جریان تخصصی و تعاملی در رابطه یاورانه رویاروی بین شخص یا اشخاص خانواده مشکل دار که به تنهایی قادر به حل آن نیستند - مراجع - و شخصی که از قابلیت و توانایی کمک کردن برخوردار است - مشاور - رخ میدهد و بر اثر آن گرفتاری و مشکل مراجع مشخص و برطرف میگردد.
ما در اینجا به اصول مشاوره که درحقیقت ، راهنمای عمل مشاور است که فعالیت مشاوره را جهت میدهد . از اینرو، برای جهتدار شدن فعالیت مشاوران، شناسایی این اصول ضرورت دارد.که مابه بیان برخی از مهمترین و عمدهترین اصول و راهکارهای مشاوره از نگاه اسلام ، که در آیات قرآن به مباحث تخصصی خانواده اشاره شده است و اهمیت پرداختن به آرامش و حل مشکلات خانوادگی به خوبی روشن می شود به روش توصیفی تحلیلی پرداخته ایم .
مقدّمه
نیاز به مشاوره در خانواده های ایرانی با توجه به مسائل بیشماری که در حوزههای مختلف - خانواده، ازدواج، شغل، تحصیل و... - وجود دارد، ضرورتی تردیدناپذیر است .چون هر انسانی درمییابد در لحظههایی از زندگی به تنهایی از عهده حل مسائل خود برنمیآید، از اینرو، نیاز به مشاوره یا متخصص در این فن را در خود احساس میکند . البته مشاوره همیشه برای بررسی و حل مشکل نیست؛ برخلاف آنچه که در اذهان جا گرفته و فکر میکنند کسی که ناهنجاری یا مشکلی دارد به مشاور مراجعه میکند.
گاه برخی افراد نیاز دارند، به شناسایی استعدادهای خود مثلاً - در زمینه پیشرفت تحصیلی - بپردازند تا بتوانند با فراهم آوردن زمینههای مناسب، استعداد درونی خود را شکوفا کنند. بنابراین، مشاوره رابطهای یاورانه برای رشد و شکوفایی افراد است. از اینرو، اسلام نیز تأکید دارد انسان ها برای پیشرفت و رشد بیشتر با دیگران مشورت کنند. خداوند، مشورت کردن با دیگران را، حتی برای پیامبرش، رمز موفقیت و پیشرفت میداند.
بنابراین، وظیفه ما نیز عمل به رهنمود قرآن است؛ یعنی برای رشد یافتن، باید در کارها با کسانی که صلاحیت مشورت را دارند، مشورت کنیم.مشاوره، کمک به مراجعان است برای کسب مهارتهای فردی اجتماعی و تغییر و یا اصلاح این مهارتها، توسعه و پیشرفت سازگاری و افزایش قابلیت انطباق آنان باتمنّیات و خواستههای متنوع و متغیر زندگی، افزایش مهارتها به منظور مقابله با مشکلات محیطی و سرانجام، توسعه انواع قابلیتهای. از آنرو که یادگیری اصل و قاعده و قانون هر علمی، اهمیت زیادی در پیشبرد اهداف آن علم دارد و اگر کسی بدون اطلاع از اصول یک علم به آن بپردازد نتیجه مطلوبی نمی یابد، برای آسان شدن کار بر محققان، این تحقیق به این امر اهتمام ورزیده است. آنچه که این نوشتار را از سایر مقالهها ممتاز می کند، این است که تقریبا تمامی اصول مشاوره را که یک مشاوره موفق بدان نیازمند است، جمع آوری نموده است.ساختار مقاله در راستای پاسخ به سؤالات اصلی و فرعی مقاله تنظیم شده است؛ سؤالاتی نظیر: اصول مشاوره چیست؟ »اصل« به چه معناست؟ و راهکارهای دستیابی به این اصول کدام است؟
اهمیت بررسی مشاوره در تعلیم و تربیت و محیط خانواده
مشاوره فعالیتی تخصصی و تخصصی در حال بالندگی است که کارآیی و اثربخشی آن در مدارس، دانشگاهها خانواده و به طورکلی، جامعه موجب موفقیت در تحصیل، تأمین سلامت روانی افراد، مهارت در زیستن، برقراری روابط مناسب و در نهایت، سعادتمندی اجتماع می گردد. روابط بین انسان ها زمینه های متفاوتی دارد. به طوری که، هر یک از روابط معلم و دانش آموز پدر فرزندی ، زناشویی ، مراجع مشاور ، درمانگر بیمار و... دارای ابعاد گوناگونی است. از جمله این روابط، رابطه یاوری بین دو انسان است.
در این نوع رابطه، هدف یاری از سوی یک انسان به فرد دیگری است که دارای مشکل می باشد. یاری دهندهمعمولاً فرد متخصص و با تجربه ای است. یاری گیرنده فردی است که، در زندگی دچار ناراحتی و مشکل می باشد که برای کمک گرفتن به افراد متخصص مراجعه می کند تعلیم و تربیت دینی در سه حوزه شناختی، عاطفی و رفتاری کودکان و نوجوانان تأثیر مطلوب دارد و انسان را از دانش جاذبه ها، دافعه ها، رفتار و گفتار به طور همه جانبه متحول می سازد . محصول تربیت دینی خارج ساختن بشر از ظلمت و وارد نمودن او در وادی نور است. در این عرصه، والدین مربیان و مشاوران در آسمانی مسئولیت پرورش شخصیت دینی فرزندان را برعهده دارند.
امروزه مشکلات انسان ها پیچیده تر و متنوع تر شده است.طبعاً متخصصینی را می طلبد که در حرفه های یاورانه، اعم از روان پزشکی، روان شناسی، روان درمانی و مشاوره تبحر کافی داشته باشند و بتوانند افراد را در شناخت و رفع مشکل خویش یاری دهند. از سوی دیگر، یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی نهاد آموزش و پرورش است گه مسئولیت مهمی در تربیت کودکان، نوجوانان و جوانان بر عهده دارد. امروزه آموزش و پرورش بیشتر به شکل رسمی و سازمان یافته در سطحی گسترده جریان دارد و ارتباطی تنگاتنگ با رشد اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی، توسعه علمی، صنعتی و اقتصادی دارد .فرایند راهنمایی و مشاوره و خدمات روان شناختی در طول حیات خود در نظام آموزش و پرورش کشور ما، فراز و نشیب های فراوانی را طی نموده است.
به علت وجود ریشه این درخت پرثمر نیازهای اجتماعی و فردی مردم، به ویژه نوجوانان و جوانان کشور و بهره گیری از نسل نو از سایه سار دلپذیر آن درصفحه واقعی زندگی می توان امیدوار بود که بالندگی و پویندگی فعالیت های مشاوره ای استمرار یابد در مشاوره، نیروی انسانی، که صاحب اطلاعات و مهارت مطلوب باشد مؤثرترین عامل اثر بخشی بوده و ابزار ها و عناصر دیگر در کیفیت بخشی فعالیت ها تحت تأثیر عوامل انسانی خواهند بود. از این رو، توجه جدی توأم با برنامه معین برای بهسازی نیروی انسانی حوزه مشاوره و تعلیم و تربیت، در زمره اساس یترین اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد.
بدیهی است کوشش فردی مشاوران و مربیان نیز در تقویت توانایی های علمی و عملی برای ادامه فعالیت مؤثر، در کنار آموزش های سازمانی لازم بوده و آنان را از طریق ارتباط جدی تر با رسانه های گروهی در عصر گسترش اطلاعات خواهند توانست تصویر آینده زندگی جوانان و نوجوانان را شفاف تر سازند. جهانی اندیشیدن و بومی عمل کردن، شرط مهم توفیق فعالیت های مشاوران و مربیان در جهان کوچک امروزی است. ایجاد هرگونه حصار محدودیت ذهنی برای جهت دادن به زندگی نسل نو، اتلاف هزینه بوده و آموختن اندیشه ورزی توأم با کسب مهارت و داد و ستد اطلاعات، روش مناسبی برای ادامه زندگی نسل جوان خواهد بود.
مشاوران و مربیان ما بهتر از هر کسی می توانند رویکرد نوگرایی و تحول خواهی در نسل امروز را از طریق بستر سازی مطلوب نظام آموزشی فراهم و موجبات تربیت نسلی پر امید، با نشاط و مذهبی را فراهم آورند و گرنه توصیه ها، موعظه و نصیحت های ما، به تنهایی در عصر امروز تأثیری در بهبود سرنوشت نسل نخواهد داشت انقلاب شکوهمند اسلامی این درس بزرگ را به ما آموخته که حیات و بالندگی معنوی این جامعه، بستگی تام و تمام با پویایی معنوی و اخلاقی نسل جوان وغنای فرهنگ مذهبی آنان دارد. گرچه تداوم و تکامل انقلاب در گرو پرورش نسلیمهذّب ومنزّه و اخلاقی و ایمانی است.
بنابراین همت، تلاش و ابتکار در ساختن معنویت فرزندان این مرز و بوم، وظیفه همه دردمندان و مسئولیتی است که سعادت فرزندان خود و حیات طیبه آنان را هدف قرارداده است. براساس این عهد و میثاق الهی، وظیفه آموزش و پرورش، تکمیل، تعالی و تعمیق آموزش دینی است، این وظیفه با تأمل مداوم و بازنگری مستمر و چاره اندیشی های پیگیر، تدوین، تکمیل و توسعه برنامه ها با استفاده از تجربیات، ارزشمند میسراست.
ویژگی ها و اهداف مشاوره
یکی از مهمترین روابط یاورانه، رابطه مشاوره ای است که همه خصوصیات یاری را به شرح ذیل دارا میباشد: -1 در رابطه کمکی،معمولاً دو طرف وجود دارد: یاری دهنده و یاری گیرنده؛ -2 این رابطه حضوری و متقابل است؛ -3 در این رابطه، هدف یاری رساندن کمک به رفع مشکل می باشد.
