بخشی از مقاله
چکیده
تغییراتی که در سطح زندگی اجتماعی در ایران و جهان رخ داده و تحولاتی که در عرصهي نظري و فکري اتفاق افتاده، باعث شده است که سبک زندگی به یکی از مفاهیم محوري در بحثهاي فرهنگی و اجتماعی امروز ایران تبدیل شود. تضاد جدي که بین فرهنگ غرب و فرهنگ خودي وجود دارد و تعریفی که فرهنگ اسلامی ایرانی از زندگی و خوب و بد بودن آن بر اساس آخرتگرایی و نقش مزرعه بودن زندگی دنیوي براي زندگی اخروي، که هدف اصلی و زندگی واقعی است، برایمان دارد؛ درست در نقطهي مقابل فرهنگ غربی است که بر مبناي مکتب اومانیسم و لذتگرایی و هدف غایی بودن زندگی دنیوي استوار است. سبک زندگی مجموعه رفتارها ، کنش ها و دیدگاههایی که فرد در شبکه زیستی و اجتماعی از خود بروز داده که این نوع رفتارها هم می تواند بر محیط تاثیر گذار بوده و هم تاثیر پذیر باشد.
در هر جامعه خانواده از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است و به عنوان هسته اصلی هر جامعه داراي کارکردهاي گوناگونی میباشد .خانواده که منشا آن پیوند میان زوجین می باشد ، در اسلام از اهمیت ویژه اي برخوردار است با در نظر داشتن پیچیدگی هایی که در تمامی لوایح اقتصادي ، اجتماعی ، فرهنگی و... زندگی امروز افراد دیده می شود احتمال بروز مشکلات و مسائلی که زندگی زناشویی و روابط اعضاي خانواده را به چالش بکشاند وجود دارد که همین مسئله نیاز افراد را به خدمات مشاوره اي که یکی از ضروریات زندگی امروزي است. مشهود می نماید.در این نوشتار درصدد آن هستیم تا به نقش و اهمیت جایگاه مشاوره در خانواده اشاره اي داشته باشیم و اینکه نظر خانواده هاي ایرانی در خصوص نقش مشاوره در زندگی خود تا چقدر باور دارند و ایا براي مشکلات خود به دنبال خدمات مشاوره اي می باشند.
مقدمه
یکی از راهکارهاي حفظ و تحکیم خانواده توجه به سبک زندگی صحیح اسلامی است . از نگاه جامعه شناسان سبک زندگی از به هم تنیدگی و پیوند عوامل متعددي که در شیوه هاي زندگی انسان تأثیر می گذارند، به وجود آمده است. خانواده سنگ بناي جامعه بزرگ انسانی است و در استحکام روابط اجتماعی و رشد یکایک اعضاي جامعه ، نقش بنیادین دارد. تلاش در جهت استحکام خانواده و استوارسازي روابط درون این سیستم ، زمینه را براي سلامت اخلاقی و سعادت عمومی فراهم می سازد - عربی،. - 1386 خانواده یکی از طبیعی ترین گروههایی است که می تواند در قبال نیازهایی چون جنسی ، عاطفی ، اجتماعی ، معنوي پاسخ گو باشد. نقش خانواده در توسعه اجتماعی غیرقابل چشم پوشی است.
اگر جامعه اي از خانواده سالم و متعادل برخوردار نباشد ، نمی تواند ادعاي سلامتی کند . خانواده هایی که در انها زن و شوهر با هم تفاهم دارند و از زندگی احساس رضایت می کنند کارکرد مناسب تري داشته و نقش خود را بهتر ایفاء می کنند.رضایت زناشویی یکی از عوامل پیشرفت و دستیابی به اهداف زندگی است. - ساروخانی ،. - 1385 اما این کانون گرم می تواند در تندباد حوادث در معرض انواع اسیب ها قرار گیرد، مطالعات نشان داده که 18 درصد زنان از وجود ناسازگاري و عدم تفاهم در خانواده رنج می برند - طاهري،. - 1381 وجود مشکلات بالقوه زوجین می تواند اثرات نامطلوبی بر زندگی کل افراد خانواده داشته باشد.
با پیشرفت دنیاي امروزي و زندگی ماشینی و کاهش ارتباط بین فردي ، میزان بروز افسردگی و شیوع ان رو به افزایش گذاشته است - زانگ،. - 1993 که این اسیب ها و مشکلات می طلبد که زوجین براي رفع مشکلات خود به فردي خبره که نقش ثالثی را ایفاء کند مراجعه نمایند ولی ایا در خانواده هاي ایرانی فرهنگ مشاوره و راهنمایی نقش خود را به خوبی ایفاء می کند و زوجین و یا دیگر افراد خانواده خود را ملزم به رفتن پیش مشاور در زمان مقتضی می کنند؟
*اسلام و تحکیم خانواده:
خانواده به عنوان کوچکترین نهاد اجتماعی نقش اساسی در سلامت فرد و جامعه دارد و اسلام به عنوان مکتبی انسان ساز بیشترین عنایت و توجه را به تحکیم خانواده دارد و این نهاد مقدس را کانون آسایش ، مودت و رحمت می شمارد. لذا سعادت و شقاوت جامعه انسانی را منوط به صلاح و فساد خانواده می داند و هدف از تشکیل خانواده را تأمین نیازهاي مادي، معنوي و عاطفی انسان از جمله دستیابی به سکون و آرامش برمی شمارد . براي حفظ و تحکیم نهاد مقدس خانواده باید برنامه ریزي ها و سیاستگذاري ها در تمام سطوح آینده نگرانه و الهام گرفته از بینش الهی و در راستاي مصالح خانواده باشد.در اسلام همه چیز از خانواده آغاز میشود . در قرآن مجید از اهل بیت پاك پیامبر - ص - به عنوان یک خانواده نام برده شده است.
خداوند هرگونه پلیدي و زشتی را از خانواده پیغمبر دور نموده است. یعنی نقطه آغاز و ترقی خانواده است. خانواده که از زن و شوهر آغاز میشود ، با آمدن فرزندان مستحکمتر می شود و در نتیجه بنیان جامعه شکل می گیرد حمایت از تشکیل و تحکیم نهاد خانواده و پیشگیري از انحلال و فروپاشی آن، ارتقاء سطح فرهنگی اعضاء خانواده به منظور ایفاي نقش اساسی در فرهنگ سازي و اصلاح جامعه، و زدودن باورهاي غلط درمورد حقوق و وظایف اعضاء خانواده، از دیگر برنامه هاي مورد نظر اسلام براي حفظ خانواده است.
گسترش و تعمیق فرهنگ اصیل اسلامی در خانواده جهت تربیت نسل سالم ، با ایمان و مسئولیت پذیر در قبال خود ، خانواده و جامعه، ایمن سازي خانواده از آسیب و بحران هاي اجتماعی و حمایت از خانواده هاي آسیب دیده، از دیگر اهداف سیاستگزاري در سبک زندگی اسلامی – ایرانی در جهت تحکیم بنیانهاي خانواده است. - کاشفی پور، - 91 پیامبر گرامی اسلام زندگی بشر درون خانواده را موهبتی الهی می دانستند ایشان براي یکی از اصحابش پیام فرستاد که: »به درستی که جان و مال و خانواده ما موهبتهاي گواراي خدا - نعمتهایی که بی رنج و زحمت به دست کسی می رسد - هستند. این امانتها براي مدت محدودي به ما داده شده و در زمان مشخصی باز پس گرفته خواهد شد.« - آیت الهی، - 1388 و نبی مکرم اسلام می فرماید:" اسلام هیچ نهادى محبوب تر و عزیرتر از تشکیل خانواده در نزد خداوند بنا نشده است".
*روابط خانواده ایرانی :
در طول دو سده اخیر خانوادهي ایرانی در جریان نوسازي فرهنگی و اجتماعی و سیاسی کشور تغییرات اساسی یافته است. به طوري که بعضی از خانواده ها از سنتهاي خود دورشده و فرهنگ بیگانه را در زندگی خود جاي داده اند . و این امر باعث به وجود آمدن مشکلاتی در خانواده ها شده است . سابقه و تحولات تاریخی خانواده طی دورههاي متعدد، تغییرات خانواده ، نسل و خانواده ، ازدواج و تغییرات آن، چالشها و مشکلات سر راه خانواده از قبیل طلاق و فروپاشی از موضوعاتی است که تحقیقات زیادي در مورد آن شده است . بنابراین خانواده که به عنوان هسته اصلی جامعه است در گذشته بیشتر به شکل کانونی بوده است. و نظام سیاسی و دینی در جامعه متأثر و مکمل آن بوده است. ولی در دوره جدید خانواده ضمن اینکه یکی از کانونهاي اصلی اندیشه و عمل است، ولی حیات آن در متن اجتماع معنی یافته است.
خانواده اگر اجتماعی باشد می تواند موفق تر باشد . بدین لحاظ، خانواده ضمن اینکه بر دیگر نهادها اثر گذار است، از آنها نیز تاثیر خواهد گرفت. ولی آنچه قابل اشاره است آن است که خانواده ایرانی دستخوش تغییرات عمدهاي گشته است، چنان که در بسیاري از موارد کارکردها و ویژگیهاي و ساختارهاي آن دچار تحولاتی شده است که از عوامل این تغییرات میتواند این موارد باشد: شرایط جدید اقتصادي، افزایش سطح تحصیلات، مشارکت بیشتر زنان،اهمیت فرزندان در کنار اولیا، توسعه رسانههاي جمعی، مد، مصرف گرایی و مسافرت موجب شده تا زنان در کنار مردان در تغییرات ساختار خانواده اقدام کنند.
خانواده به عنوان محلی که در آن فرد جدید متولد می شود و این فرد کسی است که می خواهد جامعه را بسازد این وظیفه خطیري را به دوش خانواده می اندازد در نتیجه براي این کار تلاش زیادي لازم است تا اثربخشی لازم را داشته باشد . در هر خانواده افراد با مفاهیم، آرزوها ، آرمانهاي اجتماعی آشنا میشوند و سعی میکنند تا خود را براي بهبود محیط و موقیعتهاي پیرامونی بسازند. پس این نشان دهنده اهمیت خانواده براي ما است.در ایران هم که خانواده به عنوان رکن اصلی جامعه بر شمرده می رود.
براي مردم بسیار ارزشمند ومقدس است . یکی از مهمتري دلایل مقدس وارزشمند بودن خانواده دربین مردم ایران به خاطر اعتقادات آنها است . چون بیشتر مردم ایران به دین اسلام اعتقاد دارند و دین اسلام تاکید زیادي به خانواده دارد به طوري که در - قران - کتاب مقدس اسلام ایاتی هم در مورد اهمیت خانواده امده است و به همین دلیل مردم ارزش خاصی براي خانواده قائل هستند و سعی و تلاش بسیاري می کنند که آن را حفظ کنند . - محمدزاده، - 91
*کارکردهاي روابط زناشویی در تحکیم خانواده:
انسان داراي مجموعه اي از نیازها و غرایز است که عدم ارضا و یا نقص در ارضاي هر کدام از آنها موجب تزلزل در شخصیت وي می گردد، از جمله مهم ترین آنها میل جنسی است، به گونه اي که حضرت رسول - ص - می فرمایند: هرکس ازدواج کند ، نصف دینش را حفظ کرده است - به نقل از جبل عاملی،. - 1384 در پژوهش شیخ الاسلامی و همکاران - 1390 - آمده است که روابط زناشویی یکی از عوامل پیشرفت اعضاء خانواده در دستیابی به اهداف زندگی است - ساروخانی، . - 1385 روابط زناشویی به عنوان شاخص اصلی نهاد خانواده، رابطه اي است میان زن و مرد براي زندگی مشترك و تشکیل خانواده - خامنه اي، . - 1379 کیفیت روابط زناشویی بر همه ابعاد کارکرد خانواده از جمله پایداري، تداوم، حمایت از فرزندان و شادکامی زوجین تأثیرگذار است - ویلکوکس و نوك،. - 2006 کالموس - - 2004 معتقد است که اهمیت رغبت جنسی در زندگی زناشویی براي پایداري آن لازم است و باید تقویت گردد، زیرا میل جنسی یکی از امیال قوي در انسان می باشد.
با پیدایش امیال جنسی نه تنها نظر شخص به خویشتن - خود پنداره - تغییر می یابد، بلکه دیدگاه وي راجع به محرك ها نیز تغییر می یابد - جبل عاملی،. - 1384 روان شناسان معتقدند که زندگی زناشویی مبنی بر احتیاج به زندگی کردن با یکدیگر و احساس امنیت و آرامش و لذت بردن از یکدیگر می باشد . روابط جنسی در این زندگی نقش مهمی را ایفاء می کند . همسرانی که در زندگی زناشویی از روابط جنسی خود، لذت کافی داشته باشند، بهتر می توانند مشکلات دیگر زندگی خود را حل کنند. - وار،;1999 به نقل از جبل عاملی،. - 1384 زناشویی یکی از مهم ترین مراحل زندگی است و گفته می شود که اگر تولد را مرحله ي اول و مرگ را مرحله ي پایانی زندگی دنیوي هر انسانی بدانیم، زناشویی مرحله ي میانی و بهترین آنها خواهد بود.
زناشویی یک نظم اجتماعی است که مانع از روابط نامنظم و بی قاعده ي اجتماعی - روابط آزاد دو جنس - و پیامدهاي ناپسند آن، مانند فرزندان نامشروع، شیوع بیمارهاي جنسی و دیگر مشکلات اجتماعی می شود. در همه ي جوامع متمدن و حتی بدوي که گاهی روابط آزاد هم بلامانع است ، زناشویی وجود داشته و داراي نوعی قداست و احترام بوده و بشر حتی در پست ترین مراحل زندگی خود، آن را پاس داشته و محترم شمرده است.
در اسلام، زناشویی عملی بایسته و مقدس به شمارمی آید بنابر نص حدیث می تواند در بسیاري از موارد ایمان جوانان را از دستبرد شیطان حفظ کند . زناشویی نیز تنها نوعی قرارداد آزاد و دلخواه نیست که به اراده و میل یک زن یا یک مرد بستگی داشته باشد؛ بلکه ریشه هاي عمیق اجتماعی دارد و به منافع اجتماع و سنن و خواسته هاي آنان نیز مربوط می شود، اگرچه به ظاهر امري فردي و شخصی به شمار می آید - طهور دانش - .
* نقش سلامت جنسی در تحکیم خانواده:
اگر زوجی در روابط زناشویی کامیاب باشند از بسیاري از مشکلات به راحتی در میگذرند و زندگی خوبی را سپري میکنند. برعکس نبودن یک رابطه جنسی مناسب زمینه را براي دامن زدن به مشکلات جزیی و تبدیل آن به مشکلات بزرگ مهیا میسازد. به بیان دیگر ، عوامل دیگر از جمله پول، شغل، فرزندان و تاثیر دیگر افراد و دخالت آنها در خانواده، تا زمانی که رضایت جنسی وجود دارد تاثیر قابل ملاحظهاي بر گسیختگی خانواده ندارد و هیچ یک از عوامل بالا در صورت عدم رضایتجنسی و زناشویی نمیتوانند از فروپاشی خانواده جلوگیري کنند. براساس نظریه ناسازگاري جنسی ، لذتجویی جنسی اختصاص به سن خاصی نداشته و به تعبیري دیگر فراسنی محسوب میشود. مجموعه لذات از جمله لذت جنسی، براي تمام سنین امري غریزي و خدادادي است. تفاوت موجود فقط به خاطر شیوه تظاهر آن است. - بیتوته -
