بخشی از مقاله
چکیده
بدون شک منابع انسانی شریفترین ، مهمترین و با ارزش ترین عوامل هستند که به کمک وسایل و امکانات مادی به اهداف و خواسته های سازمان - که همانا تولید محصولات - کالاها یا خدمات می باشد جنبه تحقق می بخشند .تحقیقات دانشمندان نشان داده است که تفاوتهای زیادی بین عامل انسانی و عامل مادی در سازمانها وجود دارد که در این مقاله با رویکرد اهمیت منابع انسانی سعی بر این داریم تا به جایگاه واقعی نیروی انسانی در سازمان بپردازیم و نقش این عامل مهم را در توسعه مدیریت تبیین نموده و شناخت نسبی نسبت به آن پیدا نمائیم و با استفاده از متغیرهائی به حداکثر بهره وری و اثر بخشی دست یابیم.
واژه های کلیدی : روابط سازمانی ، بهبود سازمانی و مهارت انسانی
مقدمه
انسان واقعی خلیفه الهی بر روی زمین و مسجود ملائکه است . نقش نیروی انسانی در پیشبرد امور یک جامعه دارای آنچنان اهمیتی است که موثرترین رکن تحولات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود . پیشرفتهای اقتصادی و اجتماعی نیز تجهیز نیروی انسانی متعهد ، متخصص و ماهر و افزایش مهارتهای مداوم او را اجتناب ناپذیر می سازد .
انسانی که به هوش ، استعداد و توانائی های خود در راه تحقق اهداف جامعه از راه تولید بیشتر و ارائه خدمات بهتر اعتقاد بنیانی داشت ه باشد ، هنگامی که در یک سازمان اعم از دولتی و خصوصی متصدی شغلی می شود ، به این واقعیت توجه می کند که سازمان یک نظام فرعی از نظام اجتماعی است و برای خدمت به مردم اجتماع ایجاد شده است و کار در آن به ویژه در سطوح کارشناسی و مدیریت متضمن شناخت و رعایت ضوابط خاصی است . لذا باید کار خود را با آگاهی آغاز و در جهت اهداف سازمان حرکت کند .
چنین انسانی ، به عنوان بخشی از سازمان ، مهمترین خاصیت هر نظام سازمانی را وابستگی متقابل عناصر آن به یکدیگر و ایجاد یک مجموعه منسجم و واحد برای انجام ماموریتی خاص می داند و در نهایت خود را بخشی از نظام اقتصادی کشور و جامعه به حساب میآورد. یک کارمند خوب و وظیفه شناس به این امر آگاه است که واحد سازنده نظام اجتماعی ، فرد نیست بلکه نقشی است که جامعه به فرد محول کرده و تصور و استنباطی است که او از این نقش دارد و توقعات و رفتارهای خود را با آگاهی نسبت به محدودیتها و امکانات نظام سازمانی هماهنگ می سازد . چنین انسانی از نقش سازنده خود در سازمان آگاه است و به دیگران نیز کمک می کند تا به نقش و مسئولیتهای خود آگاه شوند .
اگر بخواهیم به گونه ای تحلیلی به مساله ارتباطات انسانی بپردازیم ، شک نیست که فراگرد ارتباطات انسانی در محدوده رواب ط بشری شکل میگیرد . این روابط خود به ضرورت از جهات مختلف پدید می آیند ، به جهت کار ، خانواده ، تفریح و تفرج و غیره . در این مقاله سعی شده است به این روابط به درستی نگریسته عوامل تسهیل کننده یا باز دارنده آنها را به خواننده معرفی کرد تا او در روابط خود با دیگران آنها را مورد توجه قرار دهد و به بهبود روابط خود با دیگران توفیق بخشد.
تعریف مدیریت منابع انسانی
مدیریت منابع انسانی عبارت است از نگرش استراتژیک و یکپارچه به مدیریت و با ارزش ترین دارائی های شرکت - یعنی کارکنانی که در آن کار میکنند- که چه بصورت فردی و چه در قالب گروهی، در تحقق اهداف سازمان ، سهیم اند.
اهداف مدیریت منابع انسانی
هدف کلی مدیریت منابع انسانی آن است که اطمینان دهد سازمان می تواند به کمک کارکنان به موفقیت دست یابد . اهم این اهداف عبارتند از :اثر بخشی سازمانی ،سرمایه انسانی،مدیریت دانش،،مدیریت پاداش،روابط با کارکنان ،برآورده ساختن نیاز های مختلف،وضع مطلوب و موجود است.
اهمیت و ارزش عامل انسانی در سازمان
در تشکیل هر سازمان عوامل و عناصر مختلفی وجود دارند که در یک محل در جهت حصول هدف مشترکی گ رد هم جمع و فراهم شده اند و به آنها عوامل یا منابع تولید می گویند . این عوامل منابع عبارتند از : کارکنان یا نیروی انسانی سازمان - که متشکل از مدیریت و نیروی کار می باشد - ، مواد خام و اولیه کالاهای نیم ساخته ، ماشین آلات و تجهیزات ، ابزار و ادوات ، فنون و روشها ، قوانین و مقررات. این عوامل و عناصر را به دو گروه » منابع مادی و منابع انسانی نیز تقسیم کرد .
بدون شک منابع انسانی شریفترین ، مهمترین و بارزش ترین عوامل هستند که به کمک وسایل و امکانات مادی به اهداف و خواسته های سازمان که همانا تولید محصولات - کالاها یا خدمات - می باشد جنبه تحقق می بخشند .در هر سازمان منابع مادی را می توان با استفاده از فنون و روشهای جدید - فن آوری - به صورت بهتری بکار گرفت ، لکن استفاده بهتر از منابع انسانی مستلزم ابتکار و پیروی از فلسفه مناسبی است زیرا افراد بشر چون احساس ، عاطفه و منزلت انسان دارند و نیز دارای قدرت تفکر ، اندیشه ، شعور و نطق هستند ، بر خلاف مواد و اشیاء ، از خود عکس العمل نشان می دهند و واکنش آنها در بسیاری موارد قابل پیش بینی و محاسبه نیست .
ضمنا انسان از دید علم روانشناسی به سبب عواملی چون تفاوتهای فردی منافع متقابل حیثیت انسانی و انگیزش بر کلیه جانداران کره ارض دارای امتیاز و برتری می باشند. تفاوتهای عامل انسانی و عامل مادی ذیلا به پاره ای از تفاوتهای بین عامل انسانی و عامل مادی البته از دیدگاه اقتصادی و مدیریتی - اشاره می شود تا به اهمیت و نقش نیروی انسانی در سازمان بیشتر پی برده شود .
عامل انسانی ،سیستم انسانی - باز - نمیتوان او را سفارش داد یا طبق الگو تولید کرد. نمی توان او را - به ویژه بدون عواقب منفی - کنترل کرد .نمی توان او را کاملا یا لااقل در حد لازم شناخت . خود بخود در حال تغییر مستمر و غیر قابل پیش بینی است.
عموما هر چه بیشتر کار کند ماهر تر و ورزیده تر می شود.عموما امکان بسیار زیاد و همیشگی برای آموزش ، توسعه ، تکامل و تحول دارد .اندام و اعضای او عمدتا قابل تغییر و تعویض نیستند . انعطاف پذیری و قدرت تطبیق و اکتساب او فوق العاده زیاد است. دارای عقل ، اندیشه ، عاطفه ، احساس و قدرت ابتکار است و عکس العملهای او دقیقا قابل کنترل و پیش بینی نیست .
عامل مادی،سیستم مکانیکی - بسته -
همواره میتوان آن را دقیقا بر اساس مشخصات داده شده قبلی سفارش داد یا ساخت .همواره میتوان بر آن تسلط و کنترل داشت . همواره می توان آن را به اندازه کافی شناخت .اگر از خارج تحت تاثیر قرار نگیرد ، همواره ثابت باقی خواهد ماند.هر چه بیشتر کار کند ، زودتر مستهلک می شود . امکان تغییر در آن بسیار محدود است .میتوان با تغییر لوازم و قطعات ، آن را ترمیم ، نوسازی و بازسازی کرد .انعطاف پذیری آن بسیار محدود است .عکس العملهای آن کاملا و دقیقا قابل پیش بینی و کنترل است.
مدیریت منابع انسانی بعنوان قلمروئی حرفه ای و تخصصی
به طور خلاصه ، اعمال فنون و روشهای مدیریت بطور اعم و مدیریت منابع انسانی بطور اخص ، از پدیده های تازه قرن حاضر می باشد . از عمر حرفه و رشته مدیریت منابع انسانی به عنوان یک مهارت فنی و قلمرو مشخص علمی بیش از نیم قرن نمی گذرد . از زمانی که مدیریت امور افراد بعنوان یک حرفه و تخصص خاص شناخته شد ، به مسئولین این امر حساس توصیه شد که اخلاق و وجدان را همواره مد نظر قرار دهند . رعایت اصول اخلاقی برای این کارکنان بیش از سایرین حائز اهمیت است . زیرا در واقع این افراد با سرنوشت و حال و آینده کارکنان سازمانها سر و کار دارند و کوچکترین بی توجهی و بی عدالتی آنها ممکن است باعث تباهی زندگانی کارکنان و خانواده های آنان شود .
بهره وری هر سازمان تا حد قابل ملاحظه ای به نحوه مدیریت و کاربرد صحیح و موثر منابع انسانی بستگی دارد . طبیعی است که هر قدر سازمانی وسیعتر شود و گسترش یابد ، مشکلات پرسنلی اش بیشتر و اداره این نیروی عظیم مهمتر می شود.
