مقاله جذب توریسم گامی جهت تحقق توسعه پایدار مطالعه موردی : شهرستان بانه

بخشی از مقاله

چکیده
گردشگری یکی از فعالیتهای اصیل انسانی با قدمتی به درازای زندگی بشر است. امروزه گردشگری از حالت کالای لوکس تبدیل به سرمایه گذاری ضروری شده است. شکل امروزی گردشگری از پدیده های جنگ جهانی دوم است که در اواسط دهه 40 وارد ایران شده است. توریسم پدیدهای است که بر بنیاد حرکت و جابه جایی انسان استوار است؛ سرشت انسان نیز با سفر و آشنایی با سرزمینهای دوردست و ساکنان آن آمیخته است.

یکی از شهرهایی که در سالهای اخیر مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده، شهر بانه در استان کردستان است. این شهر از تمامی پتانسیلهای طبیعی و انسانی برخوردار بوده است و با توجه به طبیعت بکر منطقه و وجود مراکز تجاری و بازارچههای مرزی مورد توجه گردشگران بوده است اما به نظر میرسد نتوانسته است از تمامی قابلیتهای خود در جذب گردشگر استفاده کند.

پویایی صنعت توریسم نیازمند برنامهریزی دراز مدت، هماهنگی دستگاههای زی-ربط، ایجاد ساختارهای زیربنایی مناسب و پایدار با محیط زیست جهت جذب گردشگران است. روش پژوهش در این مقاله، به صورت توصیفی-تحلیلی و کاربردی است. و هدف از ارائه این مقاله بررسی مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید گردشگری بانه است. بررسیهای محققین نشان میدهد که شهرستان بانه دارای پتانسیلها و قابلیتهای فراوانی در زمینه جذب توریسم می-باشد. و در نهایت نیز راهکارهایی برای جذب توریسم در این منطقه ارائه شده است.

کلمات کلیدی: توریسم، پایداری توریسم، توسعه پایدار، بانه

مقدمه

صنعت گردشگری که از دیر باز مورد توجه بشر بوده، امروزه نقش ویژهای در اقتصاد ملی و جهانی به عهده دارد. علاوه بر آن، این صنعت عامل موثری در تعامل فرهنگ ها، گفتگوی تمدنها، و برقراری و تحکیم انس و الفت بین ملتهاست - پارسائیان، :1382 . - 24 گردشگری از آن جهت که تولید کالا و خدمات میکند و با نیروی کار، سرمایه و ارزش افزوده در ارتباط است میتواند صنعت به حساب آید.

از طرف دیگر، خدمات ارائه شده این صنعت درمواردی نظیر میزان رضایتمندی گردشگران و تجربیات آنها، غیرقابل لمساند و لذا با صنایع دیگر قابل قیاس و مقایسه نیستند، بنابراین میتوان نتیجه گرفت که نگرش تازه به توریسم میباید نگرش صنعتی باشد و نه نگرشسنتّی، زیرا این صنعت از حالت آماتوری فردی به صورت حرفهای جمعی درآمده است - تولایی: 1386، . - 19 -

همچنین این صنعت در اثر پیشرفت حاصل در تجارت الکترونیک، بازاریابی، تبلیغات، حمل ونقل - هوایی، دریایی، زمینی - به یک صنعت پویا در جهان تبدیل شده است - تولایی،. - 1387:42 علاوه براین، شکلگیری سازمان جهانی جهانگردی - - WTO نیز در هدایت و برنامهریزی صنعت گردشگری در سطح جهانی و بینالمللی تاثیرگذار بوده است - رضوانی،. - 1386:31 گردشگری یکی از فعالیتهای اصیل انسانی با قدمتی به درازای زندگی بشر است. امروزه گردشگری از حالت کالای لوکس تبدیل به سرمایه گذاری ضروری شده است.

شکل امروزی گردشگری از پدیده های جنگ جهانی دوم است که در اواسط دهه 40 وارد ایران شده است - اردستانی،. - 131 : 1387 در مباحث گردشگری، جذابیتهای منحصر به فردی در صحنه رقابت بین المللی وجود دارد، که برگ برنده کشورهای رقیب محسوب می شود، منظری که از دریچه آن می توان به بخشی از اهداف اقتصادی، فرهنگی و یا حتی سیاسی به آسانی دست یافت.

در این راستا، گردشگری روستایی و عشایری، کلید طلایی کشورهایی به حساب می آید که در بازار مدرنیته و عصر کامپیوتر، به جای زندگی مجازی، زندگی طبیعی را در معرض دید همگان قرار می دهند و به ویژه این نوع از توریسم در کشوری همچون ایران که گستره وسیعی از انواع مناطق جغرافیایی گوناگون از کویر تا جنگل را در برگرفته و در کوه و دشت و کویر و جنگل و ساحل روستاهایی مملو از فرهنگ غنی ایرانی دارد می تواند پربارتر و جذابتر از هر نقطه دیگر دنیا باشد« - خورسندی، . - 1388 -

بررسی ها نشان میدهد که صنعت گردشگری در دنیا، اکنون سومین صنعت پر درآمد پس از نفت و خودرو است. براساس آمارهای ارائه شده سالانه 3/5 میلیارد سفر انجام میشود. که700 میلیون آنها بین کشوری و دو میلیارد و800 میلیون آن سفر داخلی است. با وجود اینکه ایران یکی از دیدنی ترین کشورهای جهان میباشد، که خود را جز ده کشور اول جهان از لحاظ جاذبه های گردشگری و جز 5 کشور جهان از نظر تنوع گردشگری وجز 3 کشور اول جهان از نظر صنایع دستی قرار داده است از مجموعه این سفرهای بین کشوری، سهمیه ایران یک میلیون و پانصدهزار سفر، یعنی حدود2 درصد از سهم جهانی است.

مطالعات صورت گرفته در مناطق مختلف جهان نشان میدهد که همزمان با این رشد سریع، تأثیرات منفی توریسم نیز در حال گسترش بوده است.  بنابراین، سیاستگذاران و برنامهریزان هرکشوری باید برای افزایش درآمد از طریق گردشگری برنامهریزی کنند ولی در عین حال باید توجه داشته باشند که این افزایش نباید به بهای مخاطره افتادن توسعه پایدار گردشگری صورت پذیرد Haiyan S. :65 - . - 2005 بسیاری از شهرهای ایران این پتانسیل را دارند که به عنوان شهرهای توریستی مطرح شوند و نیاز مبرمی به برنامهریزی در این خصوص دارند.

یکی از شهرهایی که در سالهای اخیر مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده، شهر بانه در استان کردستان است. این شهر از تمامی پتانسیلهای طبیعی و انسانی برخوردار بوده است و با توجه به طبیعت بکر منطقه و وجود مراکز تجاری و بازارچه های مرزی مورد توجه گردشگران بوده است اما به نظر میرسد نتوانسته است از تمامی قابلیتهای خود در جذب گردشگر استفاده کند. پویایی صنعت توریسم نیازمند برنامهریزی دراز مدت، هماهنگی دستگاه های زیربط، ایجاد ساختارهای زیربنایی مناسب و پایدار با محیط زیست جهت جذب گردشگران است.

اهداف پژوهش
به دلیل آنکه بهرهمندی از تواناییها و پتانسیلهای هر منطقه در زمینه جذب گردشگر، باعث توسعهی پایدار منطقه خواهد شد و نیاز مبرم به جذب گردشگر به عنوان اولویتهای برنامه ریزی شهری و منطقه ای محسوب میشود، اهداف تحقیق حاضر به صورت زیر دنبال میگردد:

-    شناسایی مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید شهر بانه
-    ارائه پیشنهادات درخصوص جذب گردشگر

روش پژوهش

روش پژوهش در این مقاله، به صورت توصیفی-تحلیلی و کاربردی است. اطلاعات و دادهها ابتدا به صورت کتابخانهای و مطالعه اسناد و آمارنامهها و استفاده از آرشیوها جمعآوری و مطالعه شده است سپس برای تدوین نقاط درونی و بیرونی و ارائه استراتژی به بررسیهای میدانی و مشاهده و مصاحبه اقدام کردهایم.

مفاهیم، دیدگاهها و مبانی نظری

شاید مفیدترین و جامعترین تعریف از سوی اریک کوهن - - Erik Cohen یشنهاد شده و گردشگری را چنین تعریف میکند، یک مسافر داوطلب و موقت که امید لذت بردن از یک تجربه متنوع و تازه طی یک سفر دوسرهنسبتاً طولانی و غیرتکراری، به مسافرت میپردازد - لی، . - 5: 1378 عمده ترین تعاریف مربوط به گردشگری، شامل آن تعداد از مسافرتهایی می شود که به دور از محیط شخصی فرد، صورت میگیرد - سلطانیه، . - 1 :1388 -

گردشگری مجموع پدیدهها و ارتباطات ناشی از کنش متقابل میان گردشگران، سرمایه دولتها و جوامع میزبان، دانشگاهها و سازمانهای غیردولتی، در فرآیند جذب، حمل ونقل، پذیرایی و کنترل گردشگران و بازدیدکنندگان است - پاپلی یزدی و سقایی، . - 12 :1385 توریسم پدیدهای است که بر بنیاد حرکت و جابه جایی انسان استوار است؛ سرشت انسان نیز با سفر و آشنایی با سرزمینهای دوردست و ساکنان آن آمیخته است - مجموعه مقالات نقش صنعت گردشگری در توسعه مازندران، - 20 :1384 -  

توریسمماهیتاً یک پدیده فضایی - جغرافیایی - است و گروهی ازمردم - مشتری - را شامل می شود که از موطن خود به مناطق دوردست دیگر می روند. جغرافیایی توریستی نیز به عنوان شاخهای از علم جغرافیا، فعالیتهای توریستی را به طور مجرد بلکه در قالب مکان و در ارتباط با دیگر عوامل محیطی اعم از طبیعی و انسانی بررسی میکند، حیات اقتصادی توریستی یک پدیده مکانی است که با دیگر پدیده های موجود در مکان در رابطه بودهو متقابلاً از آنها متأثر می شود - رضوانی، . - 7 :1386 -

جغرافیا در تعریف و تبیین گردشگری از یک گرایش خاص فراتر رفته و به عنوان یکی از نقشها و فعالیتهای انسان - کشاورزی، صنعت، خدمات - اهمیت ویژهای برای آن قائل شده است و امروزه از گردشگری به عنوان فعالیت چهارم نام برده میشود - موحد، . - 2 :1386 گردشگری شهری ترکیب پیچیدهای از فعالیتهای مختلف است که از بهم پیوستن ویژگیهای محیطی و میزان توانمندی و کشش شهر در جذب بازدیدکنندگان و ارائه خدمات است - موحد، - 34 :1386 گردشگری شهری، عملکرد متقابل گردشگر -میزبان و تولید استفاده از تسهیلات و خدمات مربوط به گردشگری است که آثار متفاوتی را بر فضا و اقتصاد شهری بر جای مینهد - پاپلی و سقایی، . - 190 : 1385 -

مروری بر اصول دهگانه توسعه پایدار در گردشگری

گردشگری در مفهوم پایداری در برگیرنده پردازش معنایی خاص خود است. در این میان زایش این مفهوم در ادبیات گردشگری حاصل تلاش در دستیابی به توسعه پایدار در تمامی زمینه های توسعه می باشد.بخصوص بعد از اجلاس زمین در سال 1992در ریودوژانیرو که دولت ها را به سمت توسعهای سوق داد که حداقل زیان ولطمه را برمحیط زیست وارد سازد؛ توافقات حاصله در دستور کار جلسه - 21یعنی برنامههای مربوط به قرن بیست ویکم - قرار گرفت.

این دستور جلسه در واقع شامل مجموعهای از طرح ها عملی مفصل بود که نقش هر کشور در رسیدن به توسعه پایدار بیان می نمود. از این رو بر مبنای دستور جلسه 21، از سوی سازمان های بین المللی گردشگری در سطح جهان » دستور جلسه 21برای گردشگری « منتشر شد.